اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 417 |
| تعداد مقالات | 3,417 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,042,696 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,443,627 |
معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقاله 10، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23، مهر 1404، صفحه 221-239 اصل مقاله (490.96 K) | ||
| نوع مقاله: ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2025.21500.2443 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم نظربیگی* 1؛ ابراهیم نامداری2؛ محسن فریادرس1؛ فاطمه گودرزی3 | ||
| 1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره)، بروجرد، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره)، بروجرد، ایران. | ||
| 3دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره)، بروجرد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 05 بهمن 1403، تاریخ بازنگری: 09 اردیبهشت 1404، تاریخ پذیرش: 30 بهمن 1403 | ||
| چکیده | ||
| حدیث «مَنْ مَاتَ» یکی از روایات معروف در منابع شیعه و اهل سنت است که مفهوم آن به «ضرورت شناخت امام پیش از مرگ» اشاره دارد. با این حال، تفسیر و تحلیل مفهوم «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در این روایت محل اختلاف میان محدثان و اندیشمندان بوده و معانی مانند «کفر»، «نفاق»، «گمراهی»، «خلود در آتش» و «جاهلیت پیش از ظهور پیامبر اسلام (ص)» را برای آن ارائه نموده اند. در منابع شیعی روایات مربوط به حدیث مذکور با تعابیر مختلف و ذکر جزئیات بیشتری آمده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش معناشناسی و بررسی روابط هم‌نشینی و جانشینی به شیوه توصیفی-تحلیلی، به تحلیل معنای «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در روایات شیعی می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» با عباراتی مانند «لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ»، «لاَیَعْرِفُ إِمَامَهُ»، «بُغْضِ عَلِیًّ»، «لَمْ یَشْهِدْ بِالْوَلایَةِ»، و «اِخْتِلاَفِ فِیمَا بَیْنَهُمْ» هم‌نشین شده است که نشان می‌دهد شناخت امام و اعتقاد به ولایت او شرط اساسی برای خروج از مرگ جاهلی است. همچنین، مفاهیمی مانند «اطاعت از امام» («یَسْمَعُ و یُطِیعُ»)، «بیعت» و «شهادت به ولایت او» به عنوان عوامل نجات بخش از مرگ جاهلی مطرح شده‌اند. علاوه بر این، تحلیل روابط جانشینی نشان داد که در برخی از روایات، تعابیری همچون «مات کافراً»، «مات میتة کفر و نفاق» مرتبط شده است. این مسئله نشان می‌دهد که از منظر روایات شیعی، «جاهلیت» در این احادیث به معنای نوعی ضلالت و گمراهی است که می‌تواند به کفر و نفاق منتهی شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معناشناسی؛ حدیث «مَنْ مَاتَ»؛ «مِیتَةً جاهِلِیَّةً»؛ شناخت امام؛ مرگ جاهلی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Semantics of "Mītat Jāhiliyyah" in Shiʿa Hadiths | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Maryam Nazarbeygi1؛ Ebrahem Namdarei2؛ Mohsen Faryadras1؛ Fatamah Goodarzi3 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Humanities, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Humanities, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran. | ||
| 3Master’s Student in Quran and Hadith Studies, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The hadith "Man Māta" is a well-known narration preserved in both Shiʿa and Sunni sources, underscoring the imperative of "recognizing the Imam before death." However, the interpretation of "Mītat Jāhiliyyah" within this hadith has sparked considerable debate among scholars and traditionists. Various meanings have been attributed to this term, ranging from "disbelief" and "hypocrisy" to "misguidance," "eternal damnation in Hellfire," and "the state of ignorance prevalent before the advent of the Prophet Muhammad (Peace be upon him and his family)." Shiʿa narrations present this concept with greater diversity and detail compared to their Sunni counterparts. Adopted a semantic approach, this study deployed a descriptive-analytical method to explore both syntagmatic and paradigmatic relationships and elucidate the meaning of "Mītat Jāhiliyyah" in Shiʿa hadiths. Findings revealed that "Mītat Jāhiliyyah" is closely associated with phrases such as "laysa lahu imām" ("he has no Imam"), "lā yaʿrif imāmah" ("he does not recognize his Imam"), "baghḍ ʿAlī" ("enmity toward Ali"), "lam yashhad bi al-wilāyah" ("he does not testify to the guardianship"), and "ikhtilāf fīmā baynahum" ("disunity among them"). These associations documented that recognizing the Imam and affirming his guardianship are fundamental prerequisites for avoiding a death in a state of ignorance. Moreover, the results identified "obedience to the Imam" ("yasmaʿ wa yuṭīʿ"), "pledging allegiance" ("bayʿah"), and "testifying to his guardianship" ("shahādah bi wilāyah") as salvific elements that protect against a "Jāhiliyyah death." Analysis of paradigmatic relationships further indicated that expressions like "māta kāfiran" ("he died in a state of disbelief") and "māta mītata kufr wa nifāq" ("he died a death of disbelief and hypocrisy") are linked to "Mītat Jāhiliyyah" in certain narrations. This shows that, within Shiʿa hadiths, "Jāhiliyyah" denotes a form of misguidance and deviation that may culminate in disbelief and hypocrisy. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Semantics, Hadith “Man Māta”, “Mītat Jāhiliyyah”, Recognition of the Imam, Death in a State of Ignorance | ||
| مراجع | ||
|
ابن ابی‌زینب، محمدبن‌ابراهیم، الغیبة، تهران، مکتبة الصدوق، 1397ق.
ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن‌علی، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، الطبعه الثانیه، بی‌تا.
ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، محقق: عبدالسلام محمدهارون، قم، دارالفکر، ۱۳۹۹ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق.
اردبیلی، احمدبن‌محمد، الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للقوشچی، تحقیق: احمد عابدی، قم، بوستان کتاب، 1417ق.
ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، مترجم: احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1361ش.
بحرانی، ابن‌میثم، شرح نهج البلاغه، قم، مرکز نشر مکتبه الاعلام الاسلامی، 1362ش.
برقی، احمدبن‌محمد، المحاسن، قم، دارالکتب الإسلامیة، 1371ق.
بهرامی، میترا؛ فلسفی، لعیا، جاهلیت اعتقادی و رفتاری با رویکرد قرآنی، تهران، قانون یار، 1397ش.
پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معنی‌شناسی، ترجمه: کوروش صفوی، تهران، مرکز، چاپ هفتم، 1395ش.
حسن‌نیا، علی، محسن خاتمی. "واکاوی معنای «رجل مطلوب» در حدیث عنوان بصری". مطالعات فهم حدیث 4، 7(1396ش): 159-182. doi:10.30479/mfh.2018.1306
حمیری، عبدالله‌بن‌جعفر، قرب الاسناد، قم، موسسه آل‌البیت (ع)، 1413ق.
ربانی‌گلپایگانی، علی. "تحلیل و بررسی مرگ جاهلی و معرفت به امام زمان". انتظار موعود 12، 38(1391ش): 7-28.
سیدبن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، اقبال الاعمال، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مکتبه الاعلام الاسلامی، 1415ق.
شاه‌پسند، الهه، و حمیدرضا ثنایی. "تاریخ‌گذاری حدیث «مرگ جاهلی» در متون امامیه". علوم حدیث 24، 92(1398ش): 78-111.
شعیری، محمدبن‌محمد، جامع الأخبار، نجف اشرف، المطبعة الحیدریة، بی‌تا.
شهیدثانی، زین‌الدین‌بن‌احمد عاملی، حقائق الایمان، تحقیق: سیدمهدی رجائی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، 1409ق.
صدوق، محمدبن‌علی، الأمالی(صدوق)، تهران، کتابچی، 1376ش.
صدوق، محمدبن‌علی، الامامه و التبصره من الحیره، قم، مدرسه امام مهدی (ع)، 1404ق.
صدوق، محمدبن‌علی، الخصال، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1362ش.
صدوق، محمدبن‌علی، الخصال، قم، مؤسسة النشر الإسلامى. ۱۴۱۶ق
صدوق، محمدبن‌علی، علل الشرائع، قم، مکتبة الداوری، 1385ش
صدوق، محمدبن‌علی، عیون الأخبار الرضا (ع)، تهران، جهان، بی‌تا.
صدوق، محمدبن‌علی، کمال‌الدین و تمام النعمه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، 1359ق.
صفار، محمدبن‌حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، تحقیق: محسن‌بن‌عباسعلی کوچه‌باغی، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی‌نجفی، 1404ق.
صفوی، کوروش، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران، سوره محمد، 1397ش.
طوسی، محمدبن‌حسن، تلخیص الشافی، قم، المحبین، 1382ش.
عاملی، علی‌بن‌یوسف، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، تصحیح: محمدباقر محمودی، بی‌جا، المکتبه الرضویه، 1384ق.
علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، لبنان، دار العلم للملایین، 1391ق.
فراهیدی، أبوعبدالرحمن خلیل، العین، محقق: مهدی مخزومی، ابراهیم سامرائی، قم، دارالمکتبة الهلال، بی‌تا.
قائمی‌نیا، علیرضا، معناشناسی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1399ش.
قندوزی، سلیمان‌بن‌ابراهیم، ینابیع الموده، تحقیق: علی جمال، تهران، دارالاسوه، 1416ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، اصول کافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1388ش.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
لاینز، جان، درآمدی بر معنی‌شناسی زبان، ترجمه: کوروش صفوی، تهران، مرکز، چاپ هفتم، 1391ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، الاختصاص، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی‌زرندی، قم، الموتمر العالمی لالفیه شیخ مفید، 1413ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، الافصاح فی الإمامة، قم، المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید، 1413ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، الأمالی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۳ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، رسائل فی الغیبه، تحقیق: علاء آل‌جعفر، بیروت، دارالمفی، 1414ق.
هلالی، سلیم‌بن‌قیس، کتاب سلیم بن القیس الهلالی، تحقیق: محمد انصاری‌زنجانی خوئینی، قم، الهادی، 1405ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 257 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 55 |
||