اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 414 |
| تعداد مقالات | 3,399 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,896,952 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,334,244 |
بررسی فقه الحدیثی روایات نهی از قیاس با اهل‌بیت (ع) | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقاله 4، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23، مهر 1404، صفحه 75-93 اصل مقاله (475.9 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2025.21288.2431 | ||
| نویسندگان | ||
| آروین فرشی نعیم* 1؛ حمیدرضا بصیری2؛ حسام قربانی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 3دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 20 آذر 1403، تاریخ بازنگری: 11 اردیبهشت 1404، تاریخ پذیرش: 30 بهمن 1403 | ||
| چکیده | ||
| قرآن کریم و روایات به صورت مستقیم یا غیر مستقیم همواره توصیه می‌کنند تا از پیامبر اسلام (ص) و اهل‌بیت ایشان (ع) به‌عنوان الگو و اسوه تبعیت شده و اخذ و نهی مومنین تابعی از دستورات و رفتارهای ایشان باشد. حدیث ثقلین و ادله دینی نیز اهل‌بیت (ع) را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع دین معرفی می‌کنند. این تبعیت مسلماً مستلزم الگوگیری از اهل‌بیت (ع) است، اما در بعضی از موارد، الگوگیری می‌تواند با استفاده از قیاس حاصل شود. به عنوان مثال در مواردی که مقایسه‌ای میان سیره اهل‌بیت (ع) و سیره غیر ایشان به منظور الگوگیری و تصحیح فاصله‌ها و اعوجاجات صورت می‌گیرد، نوعی قیاس در جهت الگوگیری صورت پذیرفته است؛ حال آن که در رشته‌ای از روایات از قیاس اهل‌بیت (ع) با غیر ایشان و بالعکس نهی شده، بلکه به کارگیری این نوع از قیاس به منزله کفر تلقی شده است. توصیه الگوگیری جامع قرآن و روایات از پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) و نهی رشته‌ای از روایات از قیاس با اهل‌بیت (ع) و پرکاربرد بودن الگوگیری از سیره اهل بیت (ع) با استفاده از روش مقایسه در عصر حاضر، نوعی تعارض ظاهری را دربر دارد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی از نوع تحلیل محتوا درصدد حل این تعارض ظاهری و سوالات برآمده از آن بوده است که با تشکیل خانواده حدیثی و عرضه معانی محتمل روایات مورد بحث به قرآن ثابت کرده است که روایات نهی از قیاس با اهل‌بیت (ع) صرفاً در موضوع جایگاه، مقامات، فضائل و شئون اختصاصی ایشان است و ارتباطی به قیاسی که مقدمه الگوگیری در افعال و سیره ایشان است ندارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| الگو؛ تعارض ظاهری؛ فقه‌الحدیث؛ نهی از قیاس با اهل‌بیت (ع) | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Fiqh al-Hadith Examining of Hadiths Regarding to Prohibition from Comparison with ahl-o-al-Bayt (a.s) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Arvin FarshiNaeim1؛ Hamid Reza Basiri2؛ Hesam Ghorbani3 | ||
| 1PhD student in Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran. | ||
| 3PhD student in Quran and Hadith Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Holy Qur'an and traditions, both directly and indirectly, emphasize following the Prophet of Islam (PBUH) and his Ahl al-Bayt (AS) as role models, urging believers to align their actions with the teachings and behavior of these figures. The Hadith of Thaqalayn and other religious evidence also identify the Ahl al-Bayt (AS) as one of the primary sources of Islamic teachings. This adherence naturally entails modeling oneself after the Ahl al-Bayt (AS). However, in some cases, this emulation can involve analogy (qiyās). For example, when comparing the conduct of the Ahl al-Bayt (AS) with that of others to correct deviations and discrepancies, a type of analogy is employed for modeling. On the other hand, some traditions explicitly prohibit analogical reasoning (qiyās) concerning the Ahl al-Bayt (AS) or comparing them with others, equating such comparisons to disbelief (kufr). The comprehensive recommendation of the Qur'an and traditions to emulate the Prophet (PBUH) and Ahl al-Bayt (AS), alongside the prohibition found in certain traditions against analogy involving them, and the frequent use of comparison-based modeling of their conduct in contemporary times, create an apparent contradiction. This study, employing a descriptive-analytical methodology and a content analysis approach, seeks to resolve this apparent contradiction and address the questions arising from it. By forming a "hadith family" and presenting the possible interpretations of the relevant traditions to the Qur'an, it demonstrates that the traditions prohibiting analogy involving the Ahl al-Bayt (AS) pertain exclusively to their unique status, virtues, and specific roles. These traditions do not concern analogy to model their actions and conduct. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Apparent Conflict, Fiqh al-Ḥadīth, Prohibiting from Comparison with Ahl al-Bayt | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌حَیّون، نعمان بن محمد، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار (ع)، تحقیق: محمدحسین حسینی‌جلالی، قم، جامعه مدرسین، 1409ق.
ابن‌شهرآشوب، محمدبن‌علی، مناقب آل أبی‌طالب (ع)، قم، علامه، 1379ق.
ابن‌میثم، میثم، بن‌علی، شرح نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر الکتاب، 1404ق.
اربلی، علی‌بن‌عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تحقیق: سیدهاشم رسولی‌محلاتی، تبریز، بنی‌هاشمی، 1381ش.
حافظ‌برسی، رجب‌بن‌محمد، مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین (ع)، تحقیق: علی عاشور، بیروت، أعلمی، 1422ق.
حسکانی، عبیدالله‌بن‌عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق: محمدباقر محمودی، تهران، مجمع احیاء الثقافة الإسلامیة، 1411ق.
حسینی‌نیا، سیدمحمدرضا. "تحلیل سندی و متنی دو روایت «لَا تَسُبُّوا الدَّهْرَ» و «یا دَهرُ أُفّ لَکَ» و حل تعارض آن دو". مطالعات فهم حدیث 5، 9(1397ش): 85-105. doi: 10.30479/mfh.2018.1433
حلی، حسن‌بن‌یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، 1982م.
خوانساری، محمدبن‌حسین، شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم، تحقیق: جلال‌الدین حسینی‌ارموی محدث، تهران، دانشگاه تهران، 1366ش.
زمخشری، محمودبن‌عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، تصحیح: مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
سیدرضی، محمدبن‌حسین، نهج‌البلاغه، تحقیق: صبحی صالح، قم، مؤسسة دارالهجرة، 1414ق.
شامی، یوسف‌بن‌حاتم، الدر النظیم فی مناقب الأئمة الهامیم، قم، جامعه مدرسین، 1420ق.
صدوق، محمدبن‌علی، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش.
صدوق، محمدبن‌علی، علل الشرائع، قم، کتاب‌فروشی داوری، 1385ش.
صدوق، محمدبن‌علی، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق: مهدی لاجوردی، تهران، جهان، 1378ش.
صدوق، محمدبن‌علی، معانی الأخبار، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
طبری آملی‌صغیر، محمدبن‌جریر، دلائل الإمامة، قم، بعثت، 1413ق.
طبری آملی‌صغیر، محمدبن‌جریر، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة علیهم السلام، تحقیق: باسم محمد اسدی، قم، دلیل ما، 1427ق.
طبری آملی‌کبیر، محمدبن‌جریر، المسترشد فی إمامة علی بن أبی‌طالب علیه السلام، تحقیق: احمد محمودی، قم، کوشانپور، 1415ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
طوسی، محمدبن‌حسن، الغیبة، تحقیق: عبادالله تهرانی و علی‌احمد ناصح، قم، دارالمعارف الإسلامیه، 1411ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، تهذیب الأحکام، تحقیق: حسن الموسوی خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1407ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، عدة الأصول، قم، ستاره، 1417ق.
طیب، عبدالحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، اسلام، 1369ش.
عباسی‌فردوئی، غلامعلی، مبانی قرآنی خطبه‌ی فدکیه، قم، زائر، ۱۳۹۰ش.
عیاشی، محمدبن‌مسعود، تفسیر العیاشی، تهران، المطبعة العلمیة، 1380ش.
فضلی، عبدالهادی، أصول علم الرجال، بیروت، دارالنصر، 1414ق.
قمی، علی‌بن‌ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق: طیّب موسوی‌جزائری، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، 1429ق.
کوفی، فرات‌بن‌ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق: محمد کاظم، تهران، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، 1410ق.
مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث، 1411ق.
متقی‌هندی، علی‌بن‌حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، بیروت، مؤسسة الرساله، الطبعة الخامسة، 1405ق.
مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
مغنیه، محمدجواد، فی ظلال نهج البلاغة، بیروت، دارالعلم للملایین، 1979م.
مفید، محمدبن‌محمد، الاختصاص، قم، کنگره شیخ مفید، 1413ق.
مکارم‌شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین (ع)، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1375ش.
میرزائی، پوران. "رهیافت‌های فریقین در مواجهه با روایات متعارض‌تاب کلامی «مطالعه موردی: روایات دال بر کفایت توحیدباوری در رستگاری". مطالعات فهم حدیث 8، 16(1401ش): 271-293. doi: 10.30479/mfh.2022.2590
هاشمی‌خویی، میرزاحبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تحقیق: ابراهیم میانجی، تهران، مکتبة الإسلامیه، 1400ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 200 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 27 |
||