اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 416 |
| تعداد مقالات | 3,398 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,910,182 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,345,944 |
امکان سنجی تبیین معارف نهان قرآن با تأمل در پدیده های مادی: تبیین حدیث رضوی با تأکید بر دیدگاه علامه جوادی آملی | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقاله 3، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23، مهر 1404، صفحه 53-73 اصل مقاله (496.01 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2025.21846.2465 | ||
| نویسندگان | ||
| طاهره ناجی صدره1؛ محسن نورائی* 2 | ||
| 1دانش‌آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 09 فروردین 1404، تاریخ بازنگری: 25 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 24 تیر 1404 | ||
| چکیده | ||
| اصطلاح «اولوالالباب» تعبیری پر بسامد در قرآن و روایات اسلامی است. حضرت امام علی‌بن‌موسی الرضا (ع) درباره ایشان می‌فرمایند: «قَدْ عَلِمَ ذَوُوالْأَلْبَابِ أَنَّ الإسْتِدْلَالَ عَلَى مَا هُنَاک لَا یکونُ إِلَّا بِمَا هَاهُنَا». اندیشمندان مسلمان در معنایابی این سخن، سه احتمال بیان نمودند: 1. شناخت صفات خداوند از طریق وحی 2. کسب معرفت خدا از راه معرفت نفس 3. شناخت امور اخروی از طریق شناخت امور دنیوی. در کنار روش‌های متعارف فقه‌الحدیث، توجه ویژه به مفاد آیات و نیز برخی روایات، جهت کشف معنای درست این سخن سودمند است. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با تمرکز بر دیدگاه علامه جوادی آملی می‌کوشد تا وجه صحیح‌تر این سخن را دریابد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد. احتمال سوم از مؤیدات افزونتری برخوردار است، زیرا بر اساس نگرش قرآنی، تنها حیثیت پدیده‌های مادی، «نشانه‌ای» بودن آن‌ها و پیوند وثیقشان با حقائق نهانی است. «اولواالالباب» با تأمل در وجه آشکار این نشانه‌ها به ساحت نهان آن راه می‌یابند. معارف باطنی قرآن نیز به عنوان مصداقی از حقایق غیبی و نهانی در این دایره قرار می‌گیرد. استاد جوادی آملی در برخی از آثار خود، اشاراتی به روایت مورد بحث داشته و در مواضع متعدد آثارش، همین مسیر را پیموده و راه‌یابی به معارف نهان قرآن را ممکن و نمونه‌های فراوانی از آن را عرضه نموده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عالم غیب؛ بطن قرآن؛ حدیث «قَدْ عَلِمَ ذَوُوالْأَلْبَاب»؛ جوادی آملی؛ آخرت شناسی با کمک پدیده های مادی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Feasibility of Explaining the Hidden Knowledge of the Qur’ān Through Reflection on Material Phenomena: An Explanation of the Ḥadīth of Riḍawī with Emphasis on the Perspective of ʿAllāmah Javādī Āmolī | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Tahereh Naji Sadreh1؛ Mohsen Nouraei2 | ||
| 1PhD in Quran and Hadith Sciences, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The term "Ūlū al-Albāb" is a frequently used expression in the Qur’ān and Islamic traditions. Regarding them, Imām ʿAlī ibn Mūsā al-Riḍā states: "Qad ʿalima dhuū al-albāb anna al-istidlāl ʿalā mā hunāka lā yakūnu illā bi-mā hāhunā". Muslim scholars have proposed three possible interpretations of this statement: First, recognizing the attributes of God through revelation. Second, acquiring knowledge of God through self-knowledge. Thied, understanding matters of the Hereafter through the observation of worldly phenomena. Alongside conventional methods of Fiqh al-Ḥadīth, special attention to the content of Qur’ānic verses and certain traditions proves beneficial in uncovering the correct meaning of this statement. This paper, using a descriptive-analytical method and focusing on the viewpoint of ʿAllāmah Javādī Āmolī, seeks to identify the more accurate interpretation. The research concludes that the third possibility enjoys stronger supporting evidence, as, according to the Qur’ānic perspective, the only aspect of material phenomena that matters is their "sign-like" nature and their profound connection with hidden realities. The "Ūlū al-Albāb" reflect on the apparent aspect of these signs to reach their hidden dimension. The esoteric knowledge of the Qur’ān, as an example of unseen and hidden truths, also falls within this framework. ʿAllāmah Javādī Āmolī, in some of his works, has alluded to the ḥadīth in question and, in various parts of his writings, has followed this same path demonstrating the possibility of accessing the hidden knowledge of the Qur’ān and presenting numerous examples of it. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The unseen World, The esoteric meaning of the Qur’ān, the ḥadīth «قَدْ عَلِمَ ذَوُوالْأَلْبَاب», Knowing the Hereafter with the Help of Material Phenomena, Javadi Amoli | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان، قم، مؤسسة آل البیت (ع)، 1409ق.
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
ابنقتیبه، عبدالله‌بن‌مسلم، تأویل مشکل القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1423ق.
احسائی، احمد، شرح العرشیة، لبنان، مؤسسة البلاغ، چاپ دوم، 1384ش.
ارشادی‌نیا، محمدرضا. "معناشناسی متون دینی با کاربست آموزه حقیقت و رقیقت در حکمت متعالیه". حکمت صدرایی 2، 4(1393ش): 7-21.
امین، نصرت‌بیگم، مخزن العرفان فی تفسیر القرآن، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
ایازی، محمدعلی، خمینی، روح‌الله، تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم، 1386ش.
بحری، رضا، سیداحمد میریان، و محمدهادی یداله‌پور. "تمثیل‌های قرآنی پیرامون معاد و زندگی اخروی انسان از منظر تفاسیر عرفانی". قرآن و طب 7، 5(1401ش): 163-170.
بستانی، قاسم. "تقدّم تجویزی نقد سند یا متن". مطالعات فهم حدیث 2، 4(1395ش): 125-149. doi: 10.30479/mfh.2016.1130
تورنگ، محمدباقر، و احسان جندقی. "وحی قرآنی و تمثیل عرفانی". الهیات تطبیقی 9، 19(1397): 107-122. doi: 10.22108/coth.2018.80100.0
توکلی پور، محمد، «بررسی مبانی رویکرد غزالی به زبان عرفانی وحی»، پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن 8، 15(1398ش): 63-82. doi: 10.30473/quran.2019.6420
جرجانی، عبدالقاهر، اسرارالبلاغة، قاهره، دارالمدنی بجده، بی‌تا.
جزائری، نعمت‌الله، نور البراهین، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۷ق.
جوادی‌آملی، عبدالله، ادب فنای مقربّان، قم، اسراء، 1388ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، تحریر تمهید القواعد، قم، اسراء، 1387ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، تسنیم، قم، اسراء، 1388ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، تفسیر انسان به انسان، قم، اسراء، 1389ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، سرچشمه اندیشه، قم، اسراء، 1387ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، شمیم ولایت، قم، اسراء، 1388ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، قرآن حکیم از منظر امام رضا (ع)، قم، اسراء، 1389ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، قرآن حکیم در منظر امام رضا (ع)، قم، اسراء، 1388ش.
جوادی‌آملی، عبدالله، مراحل اخلاق در قرآنْ، قم، اسراء، 1386ش.
حرّعاملی، محمدبن‌حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع)، 1409ق.
حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک کلمه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، چاپ سوم، 1379ش.
حکمت، نصرالله. "فلسفه تمثیل از نظر ابن ترکه". پژوهشنامه علوم انسانی، 49(1385ش): 183-194.
خازن، علی، لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1371ش.
شمس‌کلاهی، مجید. "رابطه «تذکر» و «تفکر» در قرآن کریم". قرآن شناخت، 18(1396ش): 73-88.
صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1981م.
صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354ش.
صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، سه رسائل فلسفی، قم، دفتر تبلیغات حوزه علمیه، چاپ سوم، 1378ش.
صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، شرح أصول الکافی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1383ش.
صدوق، محمدبن‌على، التوحید، قم، جامعه مدرسینایران، 1398ق.
طالقانی، محمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامى انتشار، چاپ چهارم، 1362ش.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1374ش.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
طوسی، محمدبن‌حسن، الامالی، قم، دارالثقافة، 1414ق.
عجم، رفیق، موسوعة مصطلحات الإمام الغزالی، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، 2000م.
علوی، سیدمحمدکاظم. "تحلیل معنایی و معرفتی حدیث معرفت نفس در تفاسیر نخستین". مطالعات فهم حدیث 3، 6(1396ش): 79-101. doi: 10.30479/mfh.2017.1162
عمریطی، یحیی‌بن‌موسی، شرح الدرة البهیة، سوریه، دارالعصماء، 1425ق.
فخررازی، محمدبن‌عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، 1420ق.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، العین، قم، هجرت، چاپ دوم، 1409ق.
فیض‌کاشانى، محمد، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، چاپ دوم، 1415ق.
قشیرى، عبدالکریم‌بن‌هوازن، لطائف الاشارات، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 2000م.
قمی، قاضی‌سعید، شرح توحید صدوق، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1415ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
لاهیجی، محمدبن‌یحیی، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران، سنایی، 1387ش.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
مقیاسی، حسن، و مهدی مقدسی‌نیا. "اشاره به دور به مثابه ابزار حفظ وجهه در قرآن و شیوه برخورد مترجمان با آن". ادب عربی 6، 2(1393ش): 243-264. doi: 10.22059/jalit.2015.54208
میبدی، رشیدالدین، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، 1371ش.
میدانی، عبدالرحمن، قواعد التدبر الأمثل لکتاب الله عزوجل، سوریه، دار القلم، بی‌تا.
میرداماد، محمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، قم، دارالخلافة، 1311ق.
نمازی‌شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال حدیث، تهران، فرزند مؤلف، 1414ق.
هاشمى‌خوئى، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مکتبه الاسلامیه، 1400ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 59 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25 |
||