اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 416 |
| تعداد مقالات | 3,400 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,930,820 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,364,610 |
نقش سن و جنسیت در ادراک حسی و تجربه زیسته کاربرانِ میدان‌های بهارستان و امام خمینی (ره) تهران | ||
| اندیشه راهبردی شهرسازی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مهر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله مستخرج از پایان نامه | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/ust.2025.22395.1206 | ||
| نویسندگان | ||
| راضیه فتحی1؛ علی عسگری* 2 | ||
| 1پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 21 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 31 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 18 مهر 1404 | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: ادراک فضا در میدان‌های تاریخی شهری، حاصل تعاملات بدنی، حسی و حافظه‌ای انسان با محیط پیرامون است و فراتر از تحلیل‌های صرفاً بصری یا کالبدی عمل می‌کند. در این میان، میدان‌های منطقه ۱۲ تهران، به‌ویژه میدان‌های دارای کارکردهای سیاسی و فرهنگی، فرصت مناسبی برای مطالعه تجربیات ادراکی شهروندان فراهم می‌آورند. عنصر آب به‌عنوان یک مؤلفه طبیعی و چندحسی، نقشی کلیدی در تقویت این تجربیات دارد، اما اغلب در طراحی‌های معاصر مورد غفلت قرار گرفته است. هدف پژوهش: این پژوهش با هدف بررسی نقش ادراک حسی و عناصر خاطره‌ساز، به‌ویژه آب، در شکل‌گیری تجربه زیسته کاربران دو میدان بهارستان و امام‌خمینی (سابقاً توپخانه) انجام شده است. پرسش‌های اصلی پژوهش بر چگونگی تأثیر حضور آب بر تجربه فضایی، عوامل مؤثر بر این تجربه، و تفاوت‌های ناشی از سن و جنسیت در تفسیر فضا تمرکز دارد. روش‌شناسی: روش تحقیق توصیفی–تحلیلی بوده و ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه‌ای ساخت‌یافته با چهار محور اصلی است: انتظارات کاربران از میدان، اولویت‌های طراحی منظر، عناصر حافظه‌ساز، و نقش آب در تجربه زیسته. نمونه شامل ۵۹ کاربر میدان‌ها در ساعات مختلف روز بوده که با ترکیب روش‌های هدفمند و تصادفی انتخاب شده‌اند. تحلیل داده‌ها به‌صورت آماری-توصیفی انجام گرفته است. یافته‌ها و بحث: یافته‌ها نشان دادند که آب با فعال‌سازی هم‌زمان چند حس، موجب ایجاد تجربه‌ای لذت‌بخش و به‌یادماندنی می‌شود. تفاوت‌هایی میان گروه‌های سنی و جنسی در نوع ادراک حسی نیز مشاهده شد. همچنین کیفیت، فرم و نگهداشت آب‌نماها تأثیر قابل‌توجهی بر عمق تجربه فضایی داشتند. نتیجه‌گیری: طراحی فضاهای عمومی، به‌ویژه در بافت‌های تاریخی، باید بر پایه درک چندحسی، پویایی اجتماعی، خاطره‌پذیری و پاسخ‌گویی به نیازهای روانی کاربران شکل گیرد. عنصر آب می‌تواند به‌عنوان عاملی مؤثر در تقویت حضور، هویت مکان و پیوندهای عاطفی کاربران با فضا عمل کند. توجه به ابعاد غیرکالبدی در طراحی، زمینه‌ساز ارتقاء کیفیت تجربه شهری، افزایش حس تعلق و پایداری استفاده از فضا خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادراک حسی؛ تجربه زیسته؛ میدان شهری؛ عنصر آب؛ پدیدارشناسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Role of Age and Gender in Sensory Perception and Lived Experience of Users in Baharestan and Imam Khomeini Squares of Tehran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Razieh Fathi1؛ Ali Asgari2 | ||
| 1PhD Candidate in Architecture, Faculty of Art and Architecture, University of Science and Culture, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction: Perception of space in historical urban squares is a complex process that goes beyond visual observation or analysis of physical forms. It emerges through embodied interactions of the body, memory, and senses with the environment. In District 12 of Tehran, historical squares offer distinct opportunities to examine such perceptual experiences. These spaces are not only remnants of the past but also active sites of sociopolitical events and collective memory. Among environmental stimuli, water holds a central role in enhancing spatial perception through its multisensory qualities. The sound, touch, scent, and visual presence of water stimulate memory, foster emotional attachment, and enrich spatial experience. However, contemporary urban design often overlooks non-visual senses and memory-inducing elements like water, leading to emotionally sterile public spaces. The Purpose of the Research: This study examines the role of sensory perception and memory-triggering components—particularly the presence and form of water—in shaping users’ lived experiences of historical urban squares. Focusing on Baharestan and Imam Khomeini Squares, both significant for their historical and governmental functions, the research explores how water activates the senses and contributes to memory formation. Key questions include: How does water shape users’ experiences? What sensory factors influence perception? How do age and gender affect spatial interpretation? The study also investigates how water fosters emotional engagement and sustained presence, reinforcing collective memory and place identity. Methodology: The research adopts a descriptive-analytical methodology and employs a structured questionnaire as its main data collection tool. Rooted in theories of environmental perception and spatial phenomenology, the questionnaire addresses four key themes: users’ expectations from the square, priorities in landscape and environmental design, sensory dimensions of memory, and the experiential role of water. Data were collected from a sample of 59 participants who frequented Baharestan and Imam Khomeini squares at various times of day. A mixed sampling strategy combining purposive and random techniques ensured a diverse participant pool across gender and age categories. The collected data were subjected to descriptive statistical analysis, with particular attention to identifying perceptual differences among demographic subgroups and interpreting how various sensory components influenced spatial experience. Findings and Discussion: The results demonstrate that sensory richness and memory-evoking features significantly enhance the quality of users’ spatial experiences. Water, among natural elements, emerged as the most influential factor in triggering emotional and sensory responses. Participants consistently reported positive associations with the presence of water, citing features such as the sound of flowing water, reflections on the surface, moist textures, and surrounding greenery as contributors to a multisensory and immersive experience. These elements fostered an atmosphere that encouraged both immediate satisfaction and long-term memory formation, leading to repeated visits, stronger emotional ties, and a deeper sense of belonging. The findings also reveal notable differences in perceptual responses based on gender and age. Women tended to value sensory aspects related to touch and smell and were more sensitive to safety, spatial definition, and social comfort. In contrast, men showed a greater inclination toward auditory and visual dynamics. Aging appeared to shift preferences from active to contemplative engagement, emphasizing the need for spaces that accommodate diverse perceptual expectations. Additionally, the study found that the type and condition of water features influenced experiential quality. Flowing water channels offered the most profound sensory engagement due to their sound, texture, and movement. However, the maintenance and cleanliness of these features were crucial in sustaining their positive impact. Conclusion: This research highlights the fundamental role of multisensory perception—especially that induced by water—in shaping the lived experience of historical urban squares. It demonstrates that such spaces gain their vitality not solely from their visual or formal characteristics, but from their capacity to engage the full spectrum of human senses and to embed experiences into memory. In doing so, they foster place identity, emotional attachment, and social participation. The study argues for a more holistic approach to urban design that prioritizes the sensory dimension of space and acknowledges the differential needs of diverse user groups. Particularly in historic contexts, integrating natural and memory-stimulating elements such as water can transform a square from a passive physical setting into a dynamic environment imbued with personal and collective meaning. These findings offer important insights for planners, designers, and policymakers seeking to create more inclusive, memorable, and engaging public spaces. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sensory perception, lived experience, urban square, water element, phenomenology | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7 |
||