اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 416 |
| تعداد مقالات | 3,413 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,979,759 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,408,662 |
شناسایی پیشران های کلیدی آینده توسعه شهری (نمونه مورد مطالعه: منطقه 5 شهرداری تهران) | ||
| اندیشه راهبردی شهرسازی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 مهر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/ust.2025.22640.1216 | ||
| نویسندگان | ||
| علی کاظم نژاد1؛ امیرحسین تاج بخش1؛ امیرارسلان مرادی سنگاچینی1؛ حمیدرضا صارمی* 2؛ خاطره مغانی رحیمی3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری،گروه شهرسازی ،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران | ||
| 2دانشیار، گروه شهرسازی ، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 3پژوهشگر دکتری، گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 13 شهریور 1404، تاریخ بازنگری: 01 مهر 1404، تاریخ پذیرش: 24 مهر 1404 | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: منطقه ۵ شهر تهران در دهه‌های اخیر به یکی از پرتحول‌ترین مناطق پایتخت تبدیل شده و با رشد سریع جمعیتی، کالبدی و اقتصادی، نقش مهمی در توسعه مسکونی و تجاری ایفا کرده است. این تحولات، فشار زیادی بر زیرساخت‌ها و محیط زیست شهری وارد کرده و ضرورت تغییر رویکرد از مدیریت واکنشی به برنامه‌ریزی آینده‌نگرانه را برجسته ساخته است. هدف پژوهش: هدف اصلی این پژوهش شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی مؤثر بر آینده توسعه منطقه ۵ با بهره‌گیری از رویکرد آینده‌پژوهی و تحلیل سیستمی است. این پژوهش می‌کوشد با ترسیم تصویری از عوامل اثرگذار و اثرپذیر، مبنایی برای تدوین سیاست‌های پایدار و راهبردی در مقیاس محلی فراهم آورد. روش‌شناسی: روش تحقیق به‌صورت ترکیبی و در شش گام طراحی شده است. این مراحل شامل تحلیل اسناد، انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته با خبرگان حوزه‌های مرتبط، تحلیل سوآت، تدوین فهرست اولیه پیشران‌ها، تکمیل ماتریس اثرات متقابل، پردازش داده‌ها با نرم‌افزار میک‌مک، و در نهایت طبقه‌بندی متغیرها بر اساس اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم بوده است. یافته‌ها و بحث: یافته‌ها نشان می‌دهد ۱۵ پیشران اصلی در توسعه آینده منطقه ۵ تهران نقش دارند که در چهار دسته اقتصادی-اجتماعی، زیست‌محیطی، کالبدی-فضایی و حمل‌ونقل و تاسیسات شهری جای می‌گیرند. در بعد اقتصادی-اجتماعی تورم، سرمایه‌گذاری، قیمت و مالکیت مسکن، مشارکت اجتماعی، درآمد، اشتغال و حاشیه‌نشینی مطرح است. در بعد زیست‌محیطی، قیمت سوخت‌های فسیلی و کیفیت هوا اهمیت دارند. کالبدی-فضایی شامل بودجه عمرانی، تغییر کاربری، تراکم و فضاهای باز است و در نهایت حمل‌ونقل عمومی و زیرساخت‌های دیجیتال برجسته می‌باشند. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد آینده توسعه منطقه ۵ تهران به‌شدت متأثر از پیشران‌های اقتصادی مانند سرمایه‌گذاری، تورم، بودجه عمرانی، قیمت زمین، مسکن، درآمد و اشتغال است. این عوامل دووجهی و بحرانی‌اند و تغییر در آن‌ها کل ساختار توسعه‌ای را دگرگون می‌سازد. در مقابل، متغیرهایی چون کیفیت هوا، زیرساخت دیجیتال، مشارکت اجتماعی و فضاهای باز بیشتر تابع و تأثیرپذیرند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| '؛ آینده پژوهی'؛ پیشران های کلیدی'؛ نرم افزار میک مک'؛ ، '؛ منطقه ۵ شهر تهران'؛ ،'؛ کلانشهر تهران' | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Identification of Key Drivers of Urban Development Futures (Case Study: District 5 of Tehran Municipality) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Ali kazemnejad1؛ Amirhossein Tajbakhsh1؛ Amir arsalan Moradi sangachini1؛ Hamidreza saremi2؛ Khatereh Moghani Rahimi3 | ||
| 1Master student in urban planning, Department of Urban and Regional Planning, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Urban planning and Design, Faculty of Arts and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| 3PhD Candidate, Department of Urban planning and Design, Faculty of Arts and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction: Urban development in large metropolitan areas has become increasingly complex due to demographic growth, economic volatility, environmental pressures, and spatial intensification. Traditional planning, often reliant on linear projections, cannot adequately address today’s uncertainties and systemic interdependencies. Futures studies provide a framework to identify drivers of change and explore alternative trajectories. District 5 of Tehran, situated in the western corridor, illustrates these dynamics. In recent decades, it has experienced rapid population growth, large-scale residential and commercial expansion, and growing service demand. While these trends have supported development, they have also produced congestion, declining green areas, air pollution, and widening inequalities. These conditions highlight the need to move from reactive planning toward anticipatory governance. This research applies futures studies to identify drivers shaping the district’s trajectory and to clarify their systemic roles for adaptive policy. The Purpose of the Research: The study aims to identify, classify, and analyze the key drivers influencing the future development of District 5. It focuses on three questions: (1) Which drivers exert the greatest influence on the district’s trajectory? (2) How do they interact within a systemic network? (3) What insights can guide policy under uncertainty? The objectives are twofold: to contribute to urban foresight research and to provide practical insights for planners and policymakers in Tehran. By clarifying the most influential and sensitive drivers, the study strengthens the city’s capacity to anticipate disruption, build resilience, and pursue sustainable development strategies. Methodology: A mixed-methods approach was adopted, combining qualitative exploration with quantitative analysis. First, environmental scanning and review of strategic documents—including the Tehran Comprehensive Plan, the District 5 Detailed Plan, and the Fourth Development Program—provided initial drivers. Second, a SWOT analysis highlighted strengths, weaknesses, opportunities, and threats. Third, fifteen semi-structured interviews with experts in urban planning, economy, infrastructure, and futures studies refined the driver list. Fourth, the drivers were grouped into four domains: socio-economic, environmental, spatial-physical, and transportation and infrastructure. Fifth, a 15×15 cross-impact matrix was completed by the experts, who assessed levels of influence using a four-point scale. Sixth, MICMAC software processed the data, identifying direct and indirect effects and classifying drivers as independent, dependent, or critical. Finally, results were interpreted systemically, highlighting leverage points for intervention. This framework ensured both rigor and practical relevance. Findings and Discussion: Fifteen drivers were identified across four categories. Socio-economic drivers include inflation, investment, land and housing prices, housing ownership, social participation, income and employment, and marginalization. Environmental drivers consist of fossil fuel prices and air quality. Spatial-physical drivers include development budget, land-use change, density, and open spaces. Transportation and infrastructure drivers include public and clean transport and digital infrastructure. MICMAC analysis revealed that investment, land and housing prices, inflation, employment, and land-use change are dual-critical—both highly influential and sensitive. These function as pivotal levers: their changes generate cascading effects across the system. Independent drivers such as inflation and development budgets exert strong upstream influence, while dependent drivers—including open spaces, air quality, and digital infrastructure—are more responsive outcomes. This classification highlights the interdependent nature of urban systems. Managing dual-critical drivers is essential to avoid instability, while independent drivers provide opportunities for early intervention. Dependent drivers, though less influential, remain important indicators of quality of life. Integrating expert perspectives with structural modeling enhances methodological robustness and allows foresight-based recommendations. The results stress that sustainable development in District 5 requires addressing economic volatility, regulating housing and land markets, and ensuring balanced spatial growth while monitoring environmental and infrastructural performance. Conclusion: The study concludes that District 5’s future will be shaped primarily by economic drivers, particularly investment, inflation, development budgets, housing prices, and employment. These variables, due to their dual influence and sensitivity, can either stabilize or destabilize the system depending on policy responses. Environmental and infrastructural drivers, though dependent, are critical indicators of sustainability and social welfare. The research contributes a systematic and replicable model combining document analysis, expert input, and MICMAC structural analysis. By bridging qualitative and quantitative approaches, it offers a practical tool for urban foresight. The findings emphasize that governance in District 5—and in other rapidly expanding metropolitan regions—must adopt anticipatory strategies that embrace complexity, prepare for uncertainty, and promote long-term sustainability. Ultimately, the study demonstrates how futures studies can enhance resilience and adaptability in urban planning under uncertain conditions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| ', Futures Studies', Key Drivers', MICMAC Software', District 5 of Tehran', , ', Tehran Metropolis' | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 31 |
||