اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 424 |
| تعداد مقالات | 3,488 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,265,404 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,604,280 |
اعتبارسنجی سندی و محتوایی روایات ناظر بر «تمنای فتنه» در منابع فریقین | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 دی 1404 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2025.22584.2505 | ||
| نویسنده | ||
| میثم کهن ترابی* | ||
| دانشیار دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 02 شهریور 1404، تاریخ بازنگری: 01 دی 1404، تاریخ پذیرش: 27 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| در منابع روایی و تفسیری شیعه و سنی روایاتی وجود دارد که در آنها از مردم خواسته شده است که آرزو کنند فتنه اتفاق بیفتد و این را از خداوند بخواهند. همچنین آنها را از ناخوشایند دانستن فتنه برحذر داشته است؛ زیرا فتنه موجب نابودی جباران و ستمگران، پاکسازی زمین از فاسقان و تفکیک منافقان میشود. در همین راستا تفسیری معاصرانه از این روایات ارائه شده که در آن فتنه، انقلاب معنا شده و بهتبع آن تمنای فتنه، فراخوان انقلاب دانسته شده است. تعداد این روایات در منابع اهل سنت بیشتر است درحالیکه در منابع شیعه صرفاً یک روایت در اینباره نقل شده است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و با روشی توصیفی تحلیلی و رویکردی انتقادی به اعتبارسنجی سندی و نقد محتوایی احادیث مذکور پرداخته است. بررسی سندی روایات اهل سنت نشان میدهد که تمامی آنها ضعیف بهشمار میآیند و بنا به داوری رجالیان اهل سنت در زمره احادیث موضوع قرار میگیرند ضمن اینکه حلقه مشترک روایات مسند آن نیز مجهول است. روایت متفردی که در شیعه نقل شده نیز در عِداد احادیث صحیح قرار ندارد. از منظر متنی، نقدهایی بنیادی بر این روایات وارد است که از جمله آنها میتوان به نادرست بودن ترجمه فتنه به انقلاب، ناسازگاری آن با قرآن کریم، تعارض آن با روایات معتبری که خلاف این مفهوم را افاده میکند، مغایرت آن با تقیه و ضرورت احتیاط در فتنهها و نیز چالشهایی عملی در مقام اجرای این حدیث در فرض صحت صدور و صحت ترجمه فتنه به انقلاب اشاره کرد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| اعتبارسنجی روایات؛ روایات تمنای فتنه؛ روایات فریقین؛ نقد سندی متنی روایات | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Authentication of the Chain of Transmission and Content of the Traditions Concerning the “Desire for Fitna” in Sunni and Shiʿi Sources | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Meysam Kohantorabi | ||
| Associate Professor at Bozorgmehr University of Qaenat, Qaen, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| In both Shi‘i and Sunni hadith and exegetical sources, there exist reports in which people are encouraged to desire the occurrence of fitna and to request it from God. These reports also warn against disliking fitna, for fitna is said to destroy tyrants and oppressors, purify the earth of the corrupt, and distinguish the hypocrites. On this basis, a contemporary interpretation has been proposed in which fitna is understood to mean revolution, and consequently the exhortation to desire fitna is construed as a call for revolution. The number of such reports is greater in Sunni sources, whereas in Shi‘i sources only a single report is transmitted on this subject. Using library-based sources and employing a descriptive–analytical method with a critical approach, the present study examines the reliability of the chains of transmission and conducts a content-based critique of these reports. The examination of the isnāds in Sunni sources indicates that all of them are weak and, according to the verdicts of Sunni hadith evaluators, fall into the category of fabricated traditions; moreover, the common transmitter in the musnad chains is unknown. The solitary report transmitted in Shi‘i sources likewise does not qualify as a sound tradition. From a textual perspective, fundamental objections may be raised against these reports, among which are: the inaccuracy of translating fitna as “revolution,” its inconsistency with the Qur’an, its contradiction with reliable reports that convey the opposite meaning, its incompatibility with the doctrines of taqiyya and the necessity of caution during times of fitna, as well as the practical problems that would arise in implementing such a tradition even if its authenticity and the translation of fitna as revolution were granted. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Hadith Authentication, Narrations of Desire for Sedition, Sunni–Shi‘i Sources, Isnād and Matn Criticism | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آلبانی، ناصرالدین، سلسلة الأحادیث الضعیفة و الموضوعة، ریاض، دارالمعارف، 1420ق.
آلوسی، محمودبنعبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
ابنبطال، ابوالحسن علیبنخلف، شرح صحیح البخاری لابن بطال، تحقیق: ابوتمیم یاسربنابراهیم، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
ابنتیمیه، تقیالدین ابوالعباس احمدبنعبدالحلیم، احادیث القصاص، تحقیق: محمدبنلطفی الصباغ، بیروت، المکتبه الإسلامی ۱۴۰۸ق.
ابنحجر عسقلانی، احمدبنعلی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، تحقیق: محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۷۹ق.
ابنحجر عسقلانی، احمدبنعلی، لسان المیزان، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1971م.
ابنشهرآشوب، محمدبنعلی، مناقب آل ابیطالب علیه السلام، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
ابنعراق، نورالدین علیبنمحمد، تنزیه الشریعه المرفوعة فی الأخبار الشنیعة الموضوعه، تحقیق: عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۳۹۹ق.
ابنعربی، محمدبنعبدالله، احکام القرآن، بیروت، دارالجیل، ۱۴۰۸ق.
ابنفارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، 1404ق.
ابنمیثم بحرانی، میثمبنعلی، شرح نهجالبلاغه، تهران، دفتر نشر الکتاب، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
ابنوهب، ابومحمد عبدالله، موطأ ابنوهب الصغیر، مدینه، مکتبة جامعالعلوم والحکم، ۱۴۳۲ق.
ابوالشیخاصفهانی، ابوجعفر عبداللهبنمحمد، طبقات المحدثان بأصبهان و الواردین علیها، تحقیق: عبدالغفور عبدالحق حسین البلوشی، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ دوم، ۱۴۱۲ق.
ابوحاتم رازی، ابومحمد عبدالرحمانبنمحمد، الجرح و التعدیل، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، ۱۲۷۱ق.
اخوانمقدم، زهره. "بررسی مفهوم فتنه در قرآن و نهجالبلاغه با تأکید بر مفهوم فتنه مثبت و فتنه منفی". دینپژوهی و کارآمدی 1، 1(۱۴۰۰ش): 1-19. doi: 10.22034/nrr.2021.12918
استرآبادی، محمدبنعلی، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال، قم، موسسه آلالبیت لإحیاء التراث، ۱۴۲۲ق.
اسلامی، سیدحسن. "نقش پیشفرضها در ترجمه حدیث". علوم حدیث 10، 36(۱۳۸۴ش): 3ـ۲۲.
بحرالعلوم، محمدصادق، الفوائد الرجالیه، تهران، مکتبة الصادق، 1363ش.
براتی، حسین، و عباس اسماعیلیزاده. "نقد و بررسی مستندات روایی دوگانگی خُلق و خوی امام حسن و امام حسین (ع)". مطالعات فهم حدیث 7، 13(1399ش): 273ـ293. doi: 10.30479/mfh.2020.2259
برقی، احمدبنمحمد، المحاسن، تحقیق: جلالالدین محدث، قم، دارالکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
حکیمی، محمدرضا، الحیاة، ترجمه: احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۰ش.
حکیمی، محمدرضا، پیام جاودانه: سخنی چند پیرامون قرآن کریم و آفاق آن، قم، دلیل ما، ۱۳۸۲ش.
حکیمی، محمدرضا، مرام جاودانه: سخنی چند پیرامون «حماسه جاوید» و آفاق آن، قم، دلیل ما، ۱۳۸۲ش.
حلی، حسنبنیوسف، رجال العلامه حلی، قم، شریفرضی، ۱۴۰۲ق.
خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، 1409ق.
دیلمی، شیرویهبنشهردار، الفردوس بمأثور الخطاب، تحقیق: سعیدبنسیلونی زغلول، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۶ق.
زرکشی، بدرالدین محمدبنعبدالله، اللآلی المنثوره فی الأحادیث المشهوره، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۶ق.
سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم، موسسه امام صادق، ۱۳۹۰ش.
سجادی، سیدهرقیه، محمد عترتدوست، و پروین بهارزاده. "آسیبشناسی جامعه اسلامی مبتنی بر تحلیل محتوای خطبه فدکیه حضرت زهرا (س)". مطالعات فهم حدیث 9، 18(1402ش): 9ـ35. doi: 10.30479/mfh.2023.15936.2019
سخاوی، شمسالدین محمدبنعبدالرحمان، المقاصد الحسنه فی بیان کثیر من الأحادیث المشتهرة علی الألسنه، تحقیق: محمدعثمان الخشت، بیروت، دارالکتب العربی، ۱۴۰۵ق.
سیدرضی، محمدبنحسین، نهجالبلاغه، تحقیق: صبحی صالح، قم، مرکز البحوث الإسلامیه، 1374ش.
صدوق، محمدبنعلی، عیون اخبار الرضا، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۸۰ش.
طوسی، محمدبنحسن، الأمالی، تصحیح: مؤسسه البعثة، قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ق.
طوسی، محمدبنحسن، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، موسسه النشر الإسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.
طوسی، محمدبنحسن، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الأصول، قم، مکتبة محقق الطباطبائی، ۱۴۲۰ق.
عجلی، ابوالحسن احمدبنعبدالله، تاریخ الثقات، مکه، دار الباز، 1405ق.
عینی، بدرالدین ابومحمدمحمودبناحمد، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
فخر رازی، ابوعبدالله محمدبنعمر، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
فراهیدی، خلیلبناحمد، کتاب العین، قم، مؤسسه دارالهجره، 1409ق.
قاری، ملاعلیبنمحمد، الأسرار المرفوعه فی الأخبار الموضوعه، تحقیق: محمد الصباغ، بیروت، مؤسسه الرساله، بیتا.
قسطلانی، شهابالدین احمدبنمحمد، ارشاد الساری لشرح صحیح البخاری، مصر، مطبعة الکبری الأمیریه، چاپ هفتم، ۱۳۲۳ق.
کرمی، مرعیبنیوسف، الفوائد الموضوعة فی الأحادیث الموضوعه، تحقیق: محمدبن لطفی الصباغ، ریاض، دارالوراق، چاپ سوم ۱۴۱۹ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، موسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
محمدیان، علی، لیلا محرابیراد، و محمد زبده. "وهن دین و مذهب «مطالعهای در باب مستندات، مصادیق و دامنه کاربرد»". پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی 20، 75(1403ش): 243ـ259.
محمدیریشهری، محمد، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۴ق.
مراغی، احمدبنمصطفی، تفسیر المراغی، مصر، مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده، ۱۳۶۵ق.
مزّی، یوسفبنعبدالرحمان، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسه الرساله، ۱۴۰۰ق.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۸ش.
مکارمشیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۵ش.
میرداماد، محمدباقر، الرواشح السماویه، قم، منشورات مکتبة آیتالله العظمی مرعشینجفی، ۱۴۰۵ق.
نجاشی، احمدبنعلی، رجال النجاشی، تحقیق: موسی شبیریزنجانی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، ۱۳۶۵ش.
نجفی، هادی، موسوعة احادیث اهل البیت، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۳ق.
نمازیشاهرودی، علی، مستدرک سفینة البحار، تصحیح: حسنبنعلی نمازی، قم، موسسه النشر الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
نووی، محمدبنعمر، مراح لبید للکشف معنی القرآن المجید، تحقیق: محمدامین صناوی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
نیشابوری، نظامالدین حسنبنمحمد، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، تحقیق: شیخ زکریا عمیرات، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
ورامبنابیفراس، ابوالحسین مسعودبنعیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، قم، مکتبة فقیه، ۱۴۱۰ق.
یساقی، علیاصغر، فتنه از نگاه قرآن و حدیث، پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۹ش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 6 |
||