اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 424 |
| تعداد مقالات | 3,493 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,289,340 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,612,676 |
بازخوانی حکمت علوی «النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا»؛ توصیهای اخلاقی یا دستورالعملی اجتماعی؟ | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 دی 1404 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2025.22381.2496 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا خراسانی* 1؛ یحیی میرحسینی2 | ||
| 1استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 14 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 05 دی 1404، تاریخ پذیرش: 27 آبان 1404 | ||
| چکیده | ||
| روایت «النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا»، یکی از مشهورترین روایات امام علی (ع) است که در جوامع روایی شیعه به ویژه در آثار سیدرضی ثبت است. این آموزه تنها جملهای است که به صورت کامل و مستقل، دوبار در بخش کلمات قصار نهجالبلاغه ـ حکمتهای 172 و 438 جای گرفته است و میتواند نشانهای از اهمیت آن، در اندیشه سیدرضی باشد. این عبارت به عنوان یک زبانزد، بسیار نزد اهل علم و عموم مردم به کار رفته و میرود. بر پایه اِعراب و خوانش غالب و پذیرفته شده در تراث فرهنگی جهان اسلام، این حکمت به معنای «دشمنی مردم با آن چیزی است که بدان جهل دارند»؛ پس روایت فوق در زمره توصیههای اخلاقِ فردی، جایابی میشود. اما این پژوهش با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با استمداد از متنپژوهی و مباحث ادبیات عرب، میکوشد ضمن تبیین خوانش مسلط، خوانش دیگری را به عنوان یک احتمال، فرا روی نهد. بر اساس خوانش پیشنهادی این پژوهش، روایت فوق از توصیهای صرفاً فردی به دستورالعملی اجتماعی ارتقا یافته است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| «النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا»؛ حکمت های نهج البلاغه؛ فقه الحدیث؛ شرح نهج البلاغه؛ روابط بینافردی– اجتماعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Re-examination of Ali's Saying "النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا"; From an Ethical Recommendation to a Social Guideline? | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Khorasani1؛ Yahya Mirhoseini2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Shahid Sadoughi Yazd University of Medical Sciences, Yazd, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Maybod University, Maybod, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Saying “الناس أعداء ما جهلوا” is one of the most famous narrations of Imam Ali, that has been recorded in the Shiite narrative books, especially in the books of Sayyed Razi. This teaching has been noted by its two frequency in the short words section of Nahj al-Balagha - Sayings 172 and 438 - and it can be an indication of the Importance of this sentence to Sayyid Razi. This phrase is widely used and continues to be used by scholars and the general public as a catchphrase. Based on the dominant and accepted reading in the Islamic Resources, this Saying means “people are enemies of what they are not knowing”; therefore, the above narration is included among the recommendations of personal ethics. However, this research, using a descriptive-analytical method and using the textual studies and Arabic grammar and literature, seeks to explain the dominant reading and present another reading as a probability in order to elevate it from a purely individual recommendation to a social guideline. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| "النّاسُ أعداءُ ما جَهِلوا", The wisdom of Nahjul Balagha, Hadith Analysis, Explanation of Nahjul Balagha, Interpersonal - social relations | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آقاجمال خوانسارى، محمدبنحسین، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم، مصحح: سیدجلالالدین محدث، تهران، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1366ش.
ابنابیالحدید، عبدالحمید، شرح نهجالبلاغة، محقق: محمدابوالفضل ابراهیم، قم، مکتبة المرعشی النجفی، 1404ق.
ابنبابویه، علیبنحسین، الإمامة و التبصرة، قم، مدرسة الإمام المهدى (عج)، 1404ق.
ابنجزی، محمدبناحمد، التسهیل لعلوم التنزیل، محقق: عبدالله خالدی، بیروت، دارالارقم بن ابیالارقم، بیتا.
ابندرید، محمدبنحسن، جمهرة اللغة، محقق: رمزی منیر بعلبکی، بیروت، دارالعلم، 1987م.
ابنسعد، محمدبنسعد، الطبقات الکبری، محقق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب، ۱۴۱۰ق.
ابنشعبه حرانى، حسنبنعلى، تحف العقول، مصحح: علیاکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، 1404ق.
ابنعاشور، محمدطاهر، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1420ق.
ابنعبدالبر، یوسف، جامع بیان العلم و فضله، محقق: مسعد عبدالحمید سعدنی، بیروت، دارالکتب، 1421ق.
ابنعطیه، عبدالحقبنغالب، المحرر الوجیز، محقق: عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت، دارالکتب، 1422ق.
ابنفارس، احمدبنفارس، معجم مقاییس اللغة، محقق: عبدالسلام محمد هارون، قم، کتب الإعلام الإسلامی، 1404ق.
ابنمنظور، محمدبنمکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر، بیتا.
ابنمیثم، میثمبنعلی، شرح نهجالبلاغه، تهران، الکتاب، 1404ق.
ابنهشام، عبداللهبنیوسف، مغنى اللبیب عن کتب الاعاریب، قم، مکتبة المرعشی النجفی، 1404ق.
ابوحیان، محمدبنیوسف، البحر المحیط فی التفسیر، مصحح: صدقی محمد جمیل، بیروت، دارالفکر، 1420ق.
ابوحیان، محمدبنیوسف، تفسیر النهر الماد من البحر المحیط، بیروت، دارالجنان، 1407ق.
ابونعیم، احمدبنعبدالله، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، قاهره، دار أمالقری، بیتا.
ابونعیم، احمدبنعبدالله، معرفة الصحابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1422ق.
ارفع، کاظم، ترجمه روان نهجالبلاغه، تهران، فیضکاشانی، 1378ش.
ازهری، خالدبنعبدالله، شرح التصریح علی التوضیح ابنمالک، بیروت، دارالفکر، بیتا.
انصاریان، حسین، ترجمه نهجالبلاغه، قم، دار العرفان، 1388ش.
ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، مترجم: احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1373ش.
برقى، احمدبنمحمد، المحاسن، مصحح: سیدجلالالدین محدث، قم، دارالکتب الاسلامیة، 1371ش.
بستانی، فواد افرام، فرهنگ ابجدی، تهران، اسلامی، چاپ دوم، 1375ش.
بیاتی، ظاهر شوکت، أدوات الإعراب، بیروت، مجد، 1425ق.
تمیمیآمدى، عبدالواحدبنمحمد، غررالحکم و دررالکلم، مصحح: مهدی رجایی، قم، دارالکتاب، چاپ دوم، 1410ق.
ثعالبی، عبدالرحمن، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1418ق.
جرجانی، علیبنمحمد، التعریفات، تهران، ناصرخسرو، چاپ چهارم، 1370ش.
جعفری، محمدمهدی، ترجمه نهجالبلاغه، تهران، ذکر، چاپ سوم، 1388ش.
حسناوی، محمد جلیل عباس، اعراب نهجالبلاغة، کربلا، جامعة السنویسی الإسلامیة، 1437ق.
حکیم، حسنعیسی، المفصل فی تاریخ النجف الاشرف، قم، مکتبة الحیدریة، 1427ق.
حکیمی، محمدرضا، الحیاة، مترجم: احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1380ش.
حمیدی، محمدبنفتوح، الجمع بین الصحیحین، محقق: علیحسین بواب، بیروت، دار ابنحزم، 1423ق.
خطیببغدادی، احمدبنعلی، مدینة السلام، محقق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب، 1417ق.
خلیلبناحمد، العین، قم، مؤسسة دارالهجرة، چاپ دوم، 1409ق.
خویی، حبیباللهبنمحمد، منهاج البراعة، تهران، مکتبة الاسلامیة، چاپ چهارم، 1400ق.
درویش، محیالدین، إعراب القرآن الکریم و بیانه، دمشق، دارالیمامة، 1415ق.
راغباصفهانی، حسینبنمحمد، الذریعة إلى مکارم الشریعة، محقق: ابوالیزید عجمی، قم، الشریف الرضی، 1414ق.
زمخشری، محمودبنعمر، الکشاف، مصحح: مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتب العربی، 1407ق.
سبکی، عبدالوهاببنعلی، طبقات الشافعیة الکبری، قاهره، داراحیاء الکتب العربیة، بیتا.
ستار، حسین، سیدمحمد موسوی، و سید امیرالیاس موسوی. "اثرپذیری کلینی از پیشینیان در تدوین و تبویب اصول الکافی (موردپژوهی؛ کتاب «عقل و جهل»، «ایمان و کفر» و «حجت»". مطالعات فهم حدیث 8، 16(1401ش): 9-31. doi: 10.30479/mfh.2022.2581
سیدرضی، محمدبنحسین، خصائص الائمة، محقق: محمدهادی امینی، مشهد، آستان قدس، 1406ق.
سیدرضی، محمدبنحسین، نهجالبلاغة، نسخه صبحی صالح، قم، هجرت، 1414ق.
شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، تهران، دارالأسوة، 1416ق.
شریفی، محمد، علیمحمد میرجلیلی، و علیرضا لکزایی. "روش و مبانی فهم حدیثِ علامه مجلسی در کتاب السماء و العالم". مطالعات فهم حدیث 5، 10(1398ش): 239-259. doi: 10.30479/mfh.2019.1619
شهیدثانى، زینالدینبنعلى، منیة المرید، مصحح: رضا مختارى، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، 1409ق.
شهیدی، جعفر، ترجمه نهجالبلاغه، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهاردهم، 1378ش.
صدوق، محمدبنعلی، الامالی، مترجم: محمدباقر کمرهای، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش.
صدوق، محمدبنعلی، الخصال، مصحح: علیاکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1362ش.
صدوق، محمدبنعلی، من لا یحضره الفقیه، مصحح: علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق.
صنعانی، عبدالرزاقبنهمام، مصنف عبدالرزاق، محقق: حبیبالرحمن اعاظمی، بیروت، المجلس العلمی، 1403ق.
طبرانی، سلیمانبناحمد، المعجم الاوسط، قاهره، دارالحرمین، 1415ق.
طبیبی، علیرضا، و مرتضی افخمی. "روش فهم حدیث در پرتو احادیث با تکیه بر «صافی در شرح کافی» ملاخلیل قزوینی". مطالعات فهم حدیث 11، 21(1403ش): 231-252. doi: 10.30479/mfh.2024.19630.2329
طوسی، محمدبنحسن، تهذیب الاحکام، محقق: سیدحسن خرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1365ش.
عاصمی، احمدبنمحمد، العسل المصفی، مصحح: محمدباقر محمودی، قم، مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، 1418ق.
غزالی، محمدبنمحمد، میزان العمل، محقق: سلیمان دنیا، قاهره، دارالمعارف، چاپ دوم، بیتا.
فسوی، یعقوببنسفیان، المعرفة و التاریخ، محقق: اکرم ضیاء عمرى، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1401ق.
فیضالاسلام اصفهانی، علینقی، ترجمه و شرح نهجالبلاغه، تهران، فقیه، 1368ش.
فیضکاشانی، محمد، المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، مصحح: علیاکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ چهارم، 1417ق.
فیضکاشانی، محمد، الوافی، مصحح: کمال فقیه ایمانی، اصفهان، کتابخانه أمیرالمؤمنین (ع)، 1406ق.
قمی، عباس، شرح حکم نهجالبلاغة، محقق: باقر قربانیزرین، تهران، بنیاد نهجالبلاغه، 1376ش.
کلینی، محمدبنیعقوب، الکافی، مصحح: علیاکبر غفاری، تهران، دارالکتب، چاپ چهارم، 1407ق.
کوفی، محمدبنسلیمان، مناقب الإمام أمیرالمؤمنین، محقق: محمدباقر محمودی، قم، مجمع إحیاء الثقافة، 1423ق.
لیثیواسطی، علیبنمحمد، عیون الحکم و المواعظ، محقق: حسین حسنیبیرجندی، قم، دارالحدیث، 1376ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دارإحیاء التراث، 1403ق.
مرتضیزبیدی، محمدبنمحمد، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق: علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
معلوف، لویس، المنجد فی اللغة، قم، اسماعیلیان، 1371ش.
مغنیه، محمدجواد، فی ظلال نهجالبلاغة، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ سوم، 1979م.
مفید، محمدبنمحمد، الاختصاص، قم، الموتمر العالمى للشیخ المفید، 1413ق.
مکارمشیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین (ع)، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1386ش.
منتظری، حسینعلی، درسهایی از نهجالبلاغه، تهران، سرایی، چاپ سوم، 1395ش.
موسوی، عباس علی، شرح نهجالبلاغه الابلاغة، بیروت، دارالرسول، 1418ق.
موفقبالله، حسینبناسماعیل، الاعتبار و سلوة العارفین، محقق: عبدالسلامبنعباس وجیه، عمان، موسسة الإمام زیدبنعلی الثقافیة، 1421ق.
موید، یحییبنحمزه، الدیباج الوضی، محقق: خالدبنقاسم متوکل، صنعا، مؤسسة الإمام زیدبنعلی الثقافیة، 1424ق.
میدانی، احمدبنمحمد، مجمع الامثال، مشهد، آستانة الرضویة المقدسة، 1366ش.
میرجلیلی، علیمحمد، یحیی میرحسینی، و محمدمهدی خیبر. "خلأ صورت ملفوظ روایات و گونهشناسی بسترهای چندخوانشی آن (عوامل بسترساز گشتارهای خوانشی در صورت ملفوظ روایات)". تحقیقات علوم قرآن و حدیث 16، 41(1398ش): 117-143. doi: 10.22051/tqh.2019.23834.2296
یعقوب، امیل، المعجم المفصل فی اللغه و الأدب، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۷م.
یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الإعراب، بیجا، بینا، 1998م. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 |
||