تعداد نشریات | 19 |
تعداد شمارهها | 380 |
تعداد مقالات | 3,121 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,250,785 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,844,966 |
نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسستهی سورههای قرآن | ||
مطالعات فهم حدیث | ||
مقاله 7، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، شهریور 1396، صفحه 145-169 اصل مقاله (282.22 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2017.1165 | ||
نویسندگان | ||
زهرا کلباسی1؛ امیر احمدنژاد* 2 | ||
1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان | ||
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان | ||
تاریخ دریافت: 31 اردیبهشت 1396، تاریخ بازنگری: 15 تیر 1396، تاریخ پذیرش: 21 تیر 1396 | ||
چکیده | ||
طبق روایتی در منابع عامه، عثمان در حاشیهی پاسخ به سؤال اعتراضی ابن عباس دربارهی دلیل حذف بسم الله از ابتدای سورهی توبه و اتصال آن به انفال، تأکید میکند که جایگاه تمامی آیات-جز دو سورهی توبه و انفال- توسط پیامبر(ص) تعیین شده است. برخی معاصران با تکیه بر این توصیف عثمان، قائل به چینش آیات برخلاف سیر طبیعی نزولشان یا به عبارتی نزول گسستهی سورههای قرآن شدهاند. در حالی که تأمل در اسناد چندگانهی این روایت نشانگر ضعف چشمگیر همهی آنها به سبب وجود حلقههای مشترک راویان، مجهول بودن یکی از روات اصلی (یزید فارسی) و در نهایت تفرد عثمان در نقل این سنت وحیانی است. از دیگر سو، متن روایت نیز به سبب وجود نسخ مختلف دچار اضطراب بوده و حتی در برخی نُسخ موضوع روایت به کلی تغییر یافته و هیچگونه دلالتی بر کیفیت نزول سورهها ندارد. در مقابل، روایت صحیح السندی در منابع فریقین مبنی بر نزول بسمله در ابتدای سورهها و اختصاص تمامی آیات میان دو بسمله به یک سوره نقل شده که بر نزول پیوستهی سورهها و چینش آیات برحسب سیر طبیعی نزولشان در سور دلالت داشته و بیش از پیش دلالتِ روایتِ عثمان بر نزول گسستهی سورهها را مخدوش ساخته است. | ||
کلیدواژهها | ||
روایت «ضعوا...»؛ نزول پیوسته؛ نزول گسسته؛ روایت نزول بسمله؛ عثمان؛ ابن عباس | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The Criticism and Study of Implication of Narration "Place these Verses on the Special location" on Discontinuous Revelation of Qur'an Suras | ||
نویسندگان [English] | ||
Zahra Kalbasi1؛ Amir ahmadNejad2 | ||
1Ph.D. Student of Qur'an and Hadith Studies, University of Isfahan. | ||
2Assistant Professor, University of Isfahan | ||
چکیده [English] | ||
According to a Tradition in Sunni sources, Othman in his response to bin Abbas toward objectionable question on reason for "Basmaleh" deletion from the beginning of Towbah and its connection to Anfaal emphasized that Prophet’s has determined the position of all Suras except Towbah and Anfaal. Some contemporaries regarding Othman’s above definition consider an abnormal ordering or discontinuous revelation of Qur'an Suras, while reviewing the tradition’s different chain of transmission proves its definite weakness because of common transmitters circle, unbeknownst of Yazid Farsi and principally the solitude of Othman in chain of transmission. Besides, due to various copies, the text of tradition has been confused insofar as in some texts the tradition’s main subject is completely changed without any indication on how the Suras revealed. In another hand, in Shiites and Sunnites sources according to a valid tradition, the continuous descendant of Suras and normal ordering of verses in Suras are realized by considering the revelation of "Basmaleh" at the beginning of Suras and devotion of all verses among two "Basmaleh" to one surah. Therefore, Othman’s tradition on discontinuous revelation of Quran Suras is falsified. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Narration of "Place these Verses on the Special location", Continuous Revelation, Discontinuous Revelation, Basmaleh Tradition | ||
مراجع | ||
قرآن کریم. آقایی، سیدعلی، حلقه مشترک و پیوند آن با اصطلاحات حدیثی، تهران: تاریخ و تمدن اسلامی، سال هشتم، 1391ق، سال هشتم، شماره57. آلوسی، سیدمحمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، علی عبدالباری عطی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت: دارالمعرفۀ، 1379ق. ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ، بیتا. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، محمدحسین شمس الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، 1419ق. ابوداوود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داوود، محمد محیی الدین، بیروت: المکتبۀ العصریۀ، بیتا. ابوداوود، عبد الله بن سلیمان، کتاب المصاحف، محمد بن عبده، قاهره: الفاروق الحدیثیۀ، 1423ق. ابوشهبة، محمد بن محمد، المدخل لدراسة القرآن الکریم، قاهره: مکتبه السنه، دوم، 1423ق، ابونعیم، احمد بن عبد الله، معرفۀ الصحابه، عادل بن یوسف العزازی، ریاض: دارالوطن للنشر، 1419ق. احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، شعیب الأرنوؤط، بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ، 1421ق. البانی، محمد ناصرالدین، صحیح و ضعیف سنن ابوداوود، بینا، بیتا. البانی، محمد ناصرالدین، ضعیف السنن الترمذی، زهیر الشاویش، بیروت: المکتب الاسلامی، 1411ق. ایوب، حسن، الحدیث فی علوم القرآن و الحدیث، اسکندریه: دارالسلام، دوم، 1425ق. باقلانی، محمد بن الطیب، الإنتصار للقرآن، عمان، بیروت: دار الفتح / دار ابن حزم، 1422ق. بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت، تهران، 1416ق. بزاز، احمد بن عمرو، مسند البزاز باسم البحر الزخار، مدینه: محفوظ الرحمن زین الله، مکتبۀ العلوم و الحکم، 1988م. بغوی، حسین بن مسعود. معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، عبدالرزاق المهدی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1420ق. بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، محمدعبد القادر، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1424ق. بهجت پور، عبد الکریم، تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1392ش. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، احمد محمد شاکر، مصر: شرکۀ مکتبۀ و مطبعۀ مصطفی، دوم، 1395ق. ثعلبى، احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق. جدیع، عبد الله بن یوسف، المقدمات الأساسیة فی علوم القرآن، بیروت: موسسة الریان، سوم، 1427ق. جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآنى، قم: بوستان کتاب، ششم، 1380ش. حاکم نیشابوری، محمد بن عبد الله، مستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1411ق. حفناوى، محمد ابراهیم، دراسات أصولیة فی القرآن الکریم، قاهره: مکتبة و مطبعة الاشعاع الفنیه، 1422ق. حویزی، عبد علی بن جمعه، نور الثقلین، سیدهاشم رسولی محلاتی، قم: انتشارات اسماعیلیان، چهارم، 1415ق. خطیب بغدادی، احمد بن علی، موضح اوهام الجمع و التفریق، عبدالمعطی امین قعلجی، بیروت: دارالمعرفۀ، 1407ق. خطیب عمری، محمد بن عبد الله، مشکاۀ المصابیح، محمدناصر الدین آلبانی، بیروت: المکتبۀ الاسلامی، 1985م. دروزه، محمدعزت، التفسیر الحدیث، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة، دوم، 1383ق. رأفت سعید، محمد، تاریخ نزول القرآن، بیروت: دارالوفاء، 1422ق. زرکشی، محمد بن عبد الله، البرهان فی علوم القرآن، محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت: المکتبۀ العصریۀ، دوم 1391ق. سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الإقراء، بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیه، 1419ق. سمرقندى، نصر بن محمد، بحرالعلوم، بینا: بیجا، بیتا. سیدقطب، فی ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دارالشروق، هفدهم، 1412ق. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: المکتبۀ العصریۀ، دوم، 1391ق. ...............................، التحبیر فی علم التفسیر، بیروت: دارالفکر، 1421ق. ...............................، جامع الاحادیث، حسن عباس زکی، بینا، بیتا. ...............................، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق. شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات، أبوعبیدة، بیروت: دار ابن عفان، 1417ق. شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر، 1414ق. طاهرى، حبیب الله، درسهایى از علوم قرآنى، قم: اسوه، 1377ش. طباطبایی، کاظم، سنجش و ارزیابی یک حدیث درباره ی قرآن، مشهد، دانشکده الهیات، 1378ش، ش45-46. طالقانى، سیدعبد الوهاب، علوم قرآن و فهرست منابع(طالقانى)، قم: دارالقرآن الکریم، 1361ش. طبرانی، سلیمان بن احمد، معجم الوسیط، طارق بن عوض الله، قاهره: دارالحرمین، بیتا. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه، 1412ق. طحاوی، احمد بن محمد، شرح مشکل الآثار، شعیب الأرنؤوط، بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ، 1415ق. عبدخلیفه دیلمی، اکرم، جمع القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1427ق. عبده، محمد، رشید رضا، تفسیر القرآن الحکیم (المنار)، مصر: الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1990م. عسکرى، سیدمرتضى، القرآن الکریم و روایات المدرستین، تهران: مجمع العلمى الاسلامى، دوم، 1416ق. عطار، داود، موجز علوم القرآن، بیروت: موسسة اعلمى، سوم، 1415ق. علاف، ادیب، البیان فی علوم القرآن، دمشق: مکتبة الفارابى، 1422ق. عمربن شبۀ، تاریخ المدینه لابن شبۀ، بینا: فهیم محمد شلتوت، 1399ق. عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، سیدهاشمرسولیمحلاتی، تهران: چاپخانه علمیه، 1380ش. فیضکاشانى، ملامحسن، تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر، دوم، 1415ق. عبدالرزاق، ابوبکر، المصنف، حبیب الرحمن الأعظمی، بیروت: المکتب الإسلامی، دوم، 1403ق. غفار، عبد الرسول، المیسر فی علوم القرآن، بیروت: مکتبة الرسول الاکرم، 1415ق. قاسمبنسلام هروی، ابوعبید، فضائل القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1426ق. قاسمی، محمد جمالالدین، محاسن التأویل، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1418ق. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364ش. کمالی، سیدعلی، شناخت قرآن، قم: اسوه، 1370ش. گرامى، محمد على، درسهایى از علوم قرآن، قم: احسن الحدیث، 1376ش. مستغفری نسفی، جعفربنمحمد، فضائل القرآن، أحمدبن فارس السلوم، بیروت: دار ابنحزم، 2008م. معرفت، محمدهادى، تاریخ قرآن، تهران: سمت، پنجم، 1386ش. ..............................، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، دوم، 1415ق. میرمحمدى، سیدابوالفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، 1420ق. نحاس، احمد بن محمد، الناسخ والمنسوخ، محمد عبدالسلام، کویت: مکتبة الفلاح، 1408ق. نسائی، احمد بن شعیب، سنن نسائی، عبدالفتاح ابوغدۀ، حلب: مکتب المطبوعات الاسلامیۀ، دوم، 1406ق. نکونام، جعفر، درآمدى بر تاریخ گذارى قرآن، تهران: نشر هستى نما، 1380ش. محدث نوری، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسة آل البیت، 1408ق. مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بیتا. واحدی نیشابوری، علی بن احمد، الوسیط فی تفسیر القرآن، عادل احمد، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1415ق. یونس الخطیب، عبدالکریم، تفسیر القرآنی للقرآن، قاهره: دارالفکر العربی، بیتا. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,210 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 937 |