دانشگاه بین المللی امام خمینی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات20
تعداد شماره‌ها360
تعداد مقالات2,962
تعداد مشاهده مقاله3,779,691
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,554,011
علی پور, عباس, حیدری, جهانگیر, حاجیلو, محمد حسین. (1396). ایران و عراق نوین از منظر استراتژی ژئوپلیتیک (فرصت ها و چالش ها). لسان مبین, 6(2), 139-168.
عباس علی پور; جهانگیر حیدری; محمد حسین حاجیلو. "ایران و عراق نوین از منظر استراتژی ژئوپلیتیک (فرصت ها و چالش ها)". لسان مبین, 6, 2, 1396, 139-168.
علی پور, عباس, حیدری, جهانگیر, حاجیلو, محمد حسین. (1396). 'ایران و عراق نوین از منظر استراتژی ژئوپلیتیک (فرصت ها و چالش ها)', لسان مبین, 6(2), pp. 139-168.
علی پور, عباس, حیدری, جهانگیر, حاجیلو, محمد حسین. ایران و عراق نوین از منظر استراتژی ژئوپلیتیک (فرصت ها و چالش ها). لسان مبین, 1396; 6(2): 139-168.

ایران و عراق نوین از منظر استراتژی ژئوپلیتیک (فرصت ها و چالش ها)

مطالعات سیاسی جهان اسلام
مقاله 6، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 22، شهریور 1396، صفحه 139-168    اصل مقاله (324.86 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
عباس علی پور* 1؛ جهانگیر حیدری2؛ محمد حسین حاجیلو3
1عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین ع
2دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی
3دانشگاه پیام نور تهران
تاریخ دریافت: 10 مهر 1395،  تاریخ بازنگری: 05 آبان 1396،  تاریخ پذیرش: 14 آذر 1396 
چکیده
جموری اسلامی ایران در فضای پیرامونیِ نزدیکِ خود با رکوردهایی هم‌چون؛ پرشماری همسایگان، تنوع حوزه‌های ژئوپلیتیک، کشورهای ناهمگن قومی و زبانی، بیشینه‌ی تولید و تجارت مواد مخدر و کنش‌های تروریستی مواجه است. در این میان عراق کشوری است که از طرفی جزئی از حوزه ژئوپلیتیکِ خاورمیانه عربی قلمداد می‌گردد و از دیگر سو از ناهمگن‌ترین کشورهایِ قومی و زبانی است. اقدامات جنگ‌افروزانه‌ی مقامات سابق عراق، تداوم بی‌ثباتی‌های سیاسی، پیدایش بسترهای مساعد و مناسبِ زایش و کنش‌گریِ گروه‌های تکفیری و افراطی از مواردی است که در زمینه‌ی چالش-آفرینی و تهدیدِ امنیت ملی ایران محسوب می شود. گرچه عراق دموکراتیک که در آن اکثزیت شیعیان در ساختارهای قدرت حضور داشته باشند گزینه مناسبی برای امنیت ملی ایران قلمداد میگردد، اما در صورت به چالش افتادن این گزینه و از منظر استراتژیِ ژئوپلیتیک سه سناریو از قرارِ 1. عراقِ قدرتمند با رهبری دیکتاتورپایه، 2. عراق تجزیه شده و مواجه با خلاء قدرت 3. عراق فدرالیسم که در آن سه اقلیمِ شیعه، کُرد و سنی بازیگر باشند قابل طرح است. لذا این پژوهش به دنبال دستیابی به این مهم است که کدام یک از سه سناریو پیش‌گفتهمی‌تواند کم‌ترین چالش و بیشترین فرصت را برای امنیت ملی ایران رقم زند؟ یافته‌های تحقیق حکایت از این امر دارد که سناریو شماره 3 از چنین پتانسیلی برخوردار است.
کلیدواژه‌ها
عراق نوین؛ امنیت ملی ایران؛ استراتژی ژئوپلیتیک؛ فدرالیسم؛ فرصت ها و چالش ها
عنوان مقاله [English]
Iran and New Iraq from the Perspective of Geopolitics Strategy (Opportunities and Challenges)
نویسندگان [English]
abbas alipour1؛ mohammed hossein hajilo3؛
3دانشگاه پیام نور تهران
چکیده [English]
Islamic Republic of Iran is faced closely with records like the numerous neighbors, the diversity of geopolitics, ethnic and linguistic heterogeneous countries, maximum production, the drug trade as well as the terrorist actions in its surrounding environment. In the meantime, Iraq is a country that is also considered part of the Arabic Middle East geopolitical area, on the one hand, and the most heterogeneous country, ethnic and language, on the other hand. Aggressive actions of former Iraqi officials, political instability, the creation of a favorable and appropriate environment for the emergence and activity of Takfiri groups are the factors challenging and threatening Iran's national security. Although democratic Iraq – with Shiite majority in power structures- is a good choice for Iran's national security, challenging the option in terms of geopolitical strategy would lead to three scenarios: 1. powerful Iraq with a dictator leadership 2. decomposed Iraq with a power vacuum, and 3. Iraq federalism with Shiites, Kurds and Sunnis as the main actors.  This study seeks to find that which of the three aforementioned scenarios would bring about the least challenge and the greatest opportunity for the Iranian national security? The findings suggest that scenario number 3 enjoys this potential.
کلیدواژه‌ها [English]
New Iraq, Iran's National Security. Geopolitical Strategy, Federalism, Opportunities and Challenges
مراجع

 

الف- کتاب

1.اکبری، حسین،1388،بحران حاکمیت در عراق، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه­سازان نور، نوبت یکم

2.آریان‌پور، کاشانی، 1363،فرهنگ لغت انگلیسی، تهران: نشر امیرکبیر، نوبت نهم

3.برزگر، کیهان، 1385،سیاست خارجی ایران در عراق جدید،تهران: مرکزتحقیقات استراتژیک مجتمع تشخیص مصلحت نظام، نوبت یکم

4.بوزان، باری، 1378، امنیت ملی در جهان اسلام،مترجم پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: نشر پژوهشکده راهبردی، نوبت اول

5.بوفر، آندرو، 1366، مقدمه‌ای بر استراتژی، ترجمه: مسعود کشاورز، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، نوبت دوم

6.بهمنی، مهدی، 1387، شیعیان عراق از انزوا تا حاکمیت،عراق نوین و تحولات خاورمیانه،محل نشر:مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نورتهران، نوبت دوم

7.جمراسی فراهانی، علی‌اصغر، 1374،بررسی مفاهیم نظری امنیت ملی، تهران: نشر مدیریت دولتی، نوبت اول

8.حافظ­نیا،محمدرضا؛ کاویانی­راد، مراد، 1385،افق‌های جدید در جغرافیای سیاسی،تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.

9.خلیلی، رضا، 1386، مطالعات امنیتی، سیر تحول تدوین راهبرد، تهران: نشر پژوهشکده فارابی، نوبت دوم

10.  دارمی، سلیمه، 1388،خاورمیانه 7 ویژه تحولات عراق، تهران:مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، اسفند 88نوبت اول

11.  ساوه درودی، مصطفی؛عباسی،محمد، 1386، مطالعات امنیتی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشگاه مطالعات کاربردی فارابی، نوبت اول

12.  عزتی، عزت‌الله، 1384،تحلیلی بر ژئوپلیتیک ایران و عراق، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، چاپ دوم.

13.  عزتی، عزت‌الله، 1382، ژئواستراتژی، تهران: سمت، چاپ هفتم

14.  عیوضی، محمدرحیم، 1386، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در فرایند جهانی‌شدن، تهران: نشر نی، نوبت سوم

15.  کریمی‌پور، یدالله؛محمدی،حمیدرضا، 1389،ژئوپلیتیک ناحیه‌گرایی و تقسیمات کشوری، تهران: نشر دانش­پویان جوان، چاپ سوم.

16.  کریمی­پور،یداﷲ، 1379،مقدمه­ای بر ایران و همسایگان (منابع تنش و تهدید)،محل نشر:تهران .انتشارات جهاد دانشگاه تربیت‌معلم، چاپ اول.

17.  مجتهدزاده، پیروز، 1381،جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: انتشارات سمت، نوبت دوم

18.  نامی، محمدعلی؛محمدپور،علی، 1387،جغرافیای کشور عراق با تأکید بر مسائل ژئوپلیتیک، تهران: انتشارت سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، چاپ اول.

ب- مقالات

19.  ابراهیمی، نبی‌الله، (1389)،«چشم‌انداز روابط کشورهای عرب با عراق جدید»، فصلنامه مطالعات راهبردی، محل نشر:تهران. ناشر: موسسه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم ، شماره 47، صفحه 123-150

20.  اخوان‌کاظمی، مسعود؛عزیزی،پروانه،(1390)،«کردستان عراق هارتلند ژئوپلیتیکی اسرائیل»، فصلنامه راهبرد، محل نشر: تهران ناشر: موسسه مطالعات راهبردی ، سال بیستم، شماره 60، شماره صفحات.141-168

21.  پورسعید، فرزاد، (1389)،«برآورد استراتژیک عراق آینده»، فصلنامه مطالعات راهبردی، محل نشر:تهران، ناشر: موسسه مطالعات راهبردی سال سیزدهم، شماره اول، شماره صفحات.177-212

22.  تاج‌آبادی، حسین؛ دهنوی،مهدی،(1393)،«فدرالیزم عراق و امنیت ملی ایران، فرصت‌ها و چالش‌ها»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، محل نشر:شهرضا، ناشر:دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 18، شماره صفحات.155-188

23.  حافظ­نیا، محمدرضا؛کاویانی،مراد،(1385)، «نقش هویت قومی در همبستگی ملی (مطالعه موردی قوم بلوچ)»،مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان،محل نشر: اصفهان ناشر: دانشگاه اصفهان شماره 1، شماره صفحات.15- 46

24.  حافظ­نیا، محمدرضا، (1386)،«تأثیر خودگردانی کردهای شمال عراق بر کشورهای همسایه»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، محل نشر:تهران، ناشر،انجمن جغرافیایی ایران. شماره 84، شماره صفحات.5-36

25.  حیدری‌عبدی، احمد،(1378)، «اتحادیه منطقه‌ای خلیج‌فارس موانع و مشکلات شکل‌گیری»، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، محل نشر: تهران .ناشر،موسسه اطلاعات. شماره‌های 145 و 146، شماره صفحات.50-59

26.  خسروی، غلامرضا،(1388)، «مؤلفه‌های داخلی پایدار و مؤثر بر سیاست خارجی عراق جدید»، فصلنامه مطالعات راهبردی،محل نشر: تهران ناشر موسسه مطالعات راهبردی ، سال سیزدهم، شماره 47، شماره صفحات.1-25

27.  خلیلی، محسن و همکاران، (1391)،«مدل‌سازی ژنوم‌های ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر سیاست خارجی ایران و عراق»، فصلنامه مطالعات جهان اسلام، محل نشر:تهران، ناشر: دانشگاه شاهد.سال اول، شماره سوم، شماره صفحات.17-44

28.  خلیلی، محسن و همکاران، (1392)،«ژنگان ژئوپلیتیک منطقه خلیج‌فارس، سنجش همگرایی/واگرایی درون منطقه‌ای با بهره‌گیری از تکنیک سوآت»، فصلنامه راهبرد، محل نشر: تهران. ناشر: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.،سال بیست و دوم، شماره 68، شماره صفحات.1-10

29.  دوست‌محمدی، احمد؛الغبان،احمد؛سالم،محمد،(1394)،«بررسی تأثیر گروه‌های شیعه بر عدم موفقیت طرح خاورمیانه جدید»، فصلنامه سیاست، محل نشر:تهران ناشر،دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. شماره صفحات.655-677

30.  رمضان‌زاده، اکبر،(1389)،«روابط ایران و عراق پس از پایان جنگ مسائل و تحلیل­ها»، ماهنامه نگاه، محل نشر:تهران. پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، شماره 16-15، شماره صفحات.23-29

31.  زیباکلام،صادق؛عبدالله‌پور،محمدرضا،(1388)،«بررسی نقش همگرایی کردها و شیعیان عراق در موفقیت سیاستگذاری‌های امنیتی ایران در قبال عراق»، فصلنامه سیاست، ، محل نشر:تهران ناشر،دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران دوره 39، شماره 4، شماره صفحات.47-62

32.  شریفیان، جمشید؛همایونی، محمدرضا؛ ملکی،بهروز،(1393)،«حاکمیت شیعی عراق و تأثیر آن بر امنیت سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی امنیت پژوهی، محل نشر:تهران، ناشر: دانشگاه فارابی، سال سیزدهم، شماره 48، شماره صفحات.(محرمانه ص2)

33.  عزتی، عزت‌الله؛ نانوا،سهیلا،(1390)،«بررسی تغییر ساختار سیاسی عراق از متمرکز به فدرالیسم و اثرات آن بر امنیت ملی ایران»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، محل نشر:تهران ناشر، دانشگاه ازاد اسلامی،ر واحد علوم و تحقیقات تهران، سال هشتم، شماره 29، شماره صفحات.11-24

34.  قاسمی، فرهاد، (1389)،«مدل ژئوپلیتیک امنیت منطقه‌ای: مطالعه موردی خاورمیانه»، فصلنامه ژئوپلیتیک، محل نشر:تهران. ناشر: انجمن ژئوپلتیک ایران، سال ششم، شماره دوم، شماره صفحات.57-94

35.  قاسمی، محمدعلی، (1389)،«بازیگران مؤثر بر عراق آینده: منافع و سناریوها»، فصلنامه مطالعات راهبردی، محل نشر: تهران ناشر: موسسه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره اول، شماره صفحات.61-87

36.  غرایاق‌زندی، داوود، (1389)،«فرایند ملت ـ دولت سازی، شکل‌گیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده»، فصلنامه مطالعات راهبردی، محل نشر: تهران ناشر: موسسه مطالعات راهبردی،، سال سیزدهم، شماره اول، شماره صفحات.5-35

37.  کاظمی­پور، شهلا، (1376)، «جمعیت و امنیت ملی»، مجموعه مقالات همایش توسعه و امنیت عمومی، محل نشر:تهران .وزارت کشور، شماره صفحات.77-87

38.  کریمی پاشاکی، سجاد، (1391)،«چشم‌اندازهای سیاسی در تحلیل جغرافیای فضای مجازی»، مجموعه مقالات پنجمین کنگره انجمن جغرافیای سیاسی، رشت: دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، شماره صفحات.109-119

39.  کریمی‌پور، یدالله و همکاران، (1393)،«استراتژی ژئوپلیتیک و سد نفوذ دولت اسلامی در عراق (داعش)»، کنگره بین‌المللی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام، قم: ناشر موسسه امام موسی کاظم ،2 و 3 آذرماه 1393، شماره صفحات.56-65

40.  کریمی‌پور، یدالله و همکاران، (1393)،«مدل تحلیلی شکل‌گیری و پویش‌های داعش بر اساس نظریه‌های آشوب و فراکتال»، کنگره بین‌المللی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام، قم:ناشر،موسسه امام موسی کاظم2 و 3 آذرماه 1393، شماره صفحات. 590-603

41.  مرادیان، محسن، (1390)،«مدل‌سازی ریاضی برای سنجش امنیت خارجی، مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه ژئوپلیتیک، محل نشر:تهران  ناشر: انجمن ژئوپلتیک ایران،  سال هفتم، شماره اول، شماره صفحات.

42.  منتظران، جاوید؛ قربانی،سعید، (1395)،«سناریوهای پیش روی تحولات ژئوپلیتیکی و تمامیت ارضی عراق و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بحران‌های ژئوپلیتیکی جهان اسلام، جلد دوم، تهران: دانشگاه شهید بهشتی،24 و 25 آبان‌ماه 1395، شماره صفحات.350-364

43.  یزدانی، عنایت‌الله؛ شیخون،احسان،(1392)، «بررسی الگوهای رفتاری عربستان سعودی نسبت به نقش‌یابی ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج‌فارس (با تأکید بر تئوری سیبرنتیک)»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، محل نشر: مشهد ناشر: پژوهشکده امیرکبیر، سال 28، شماره 3، شماره صفحات.55-72

 

ج-  پایان­نامه

44.  سالارنژاد، مؤمن، (1389) تأثیر الگوی نظام سیاسی فدرال احتمالی عراق بر امنیت داخلی ایران،پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر شریعتی.

45.  سجادی، مرضیه، (1392)؛ همگرایی و واگرایی ایران و عراق جدید؛ سنجش وزن ایدئولوژی و منافع (2013-2003)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته علوم سیاسی، تهران:دانشگاه خوارزمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

46.  کریمی‌پور، یدالله، (1371)، تحلیل ژئوپلیتیکی نواحی بحرانی سیستان و بلوچستان، پایان‌نامه دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس،دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

 

 

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,147
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 855


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب