اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 19 |
| تعداد شماره‌ها | 380 |
| تعداد مقالات | 3,141 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,263,158 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,858,284 |
عقلانیت های سه گانه و خلق آینده بدیل مطلوب برای تمدن اسلامی | ||
| آینده پژوهی ایران | ||
| مقاله 4، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 3، آذر 1396، صفحه 43-66 اصل مقاله (342.61 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/jfs.2017.1560 | ||
| نویسنده | ||
| رضا نجف زاده* | ||
| استادیار دانشگاه شهید بهشتی | ||
| تاریخ دریافت: 26 فروردین 1396، تاریخ بازنگری: 14 مرداد 1396، تاریخ پذیرش: 14 مهر 1396 | ||
| چکیده | ||
| مطالعه وضعیت جوامع اسلامی حاکیست، برخی از جوامع مسلمان دچار «بحرانهای حاد»ی همچون افراطگرایی مذهبی و تروریسمِ دین‌پایه‌اند؛ و جوامع اسلامیِ باثبات نیز یا دارای پتانسیل ظهور افراطگرایی‌اند یا با زوال قلمرو معنویت مواجه‌اند و مسائل اجتماعی ناشی از تجربه سرمایهداریِ بومی خود را دارند. پرسش این است که علت بروز این وضعیت بحرانی چیست؟ و راه برون رفت از آنها کدام است؟ در پاسخ باید گفت بروز چنین بحرانهایی در گستره تمدن اسلامی ناشی از فاصله گرفتن از سنتهای عقلانی‌اند؛ چیزی که برخی مفهوم «انحطاط تمدن» یا «زوال عقلانیت» را برای تبیین آن به‌کار برده‌اند. و راه برون رفت از این بحرانها نیز بازگشت به سنت های عقلانی است. در سنت اسلامی، بهطورکلی با سه گونه عقلانیت مواجهیم که در اینجا از آنها با عنوان عقلانیتهای سهگانه یاد می‌کنیم. این سه گونه عقلانیت عبارت‌اند از: الف) جاویدان خرد؛ ب) عقلانیت اجتهاد؛ ج) عقل تدبیر یا عقل استراتژیک. جاویدان خرد در سطحی متافیزیکی قرار دارد و نوعی عقلانیت هستیشناختی است؛ اما عقلانیت اجتهادی نوعی عقلانیت روششناختیِ واسط است که بهمنزله ابزار فهم عمل میکند؛ عقلانیت تدبیر هم نوعی عقلانیت ابزاری در حوزه عمل برای حلوفصل مسائل در میدان نیروهای واقعاً موجود است. در این مقاله تلاش میشود باتوجه به نقش سازنده و دفاعی عقلانیت سهگانه و کارکردهای تکوینی، برسازنده و شالودهبخش آن، برخی از امکانهای نظریِ ساخته شدنِ حوزه عمومیِ مسالمتآمیز در تمدن نوین اسلامی بررسی و تبیین گردد. مقاله پیش‌رو برپایه روششناسیِ تلفیقیِ تاریخی، انتقادی و گفتمانی تألیف شده است. تحلیل متون و رخدادهای تاریخی ـ فکری بر روش‌شناسیهای تفسیری انتقادی تکیه خواهد داشت؛ و الگوی خروج از بحران، از نوعی آیندهپژوهیِ چشماندازباورانه و احتمالی پیروی خواهد کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تمدن اسلامی؛ عقلانیت؛ اجتهاد؛ آینده پژوهی؛ تمدن نوین اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Three Rationalities, and Creating the Alternative Desired Future for Islamic Civilization | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Najafzadeh | ||
| Assistant Professor of Shahid Beheshti University | ||
| چکیده [English] | ||
| Examination of the circumstances of Islamic communities shows that some of them suffer from “acute crises” such as religious extremism and religion-based terrorism. Even stable Islamic communities either have the potential for the emergence of extremism or face a decline of spirituality and issues caused by their own native experience of capitalism. The question is what is the root and solution of this crisis. Such crises in the Islamic civilization are caused by becoming distant from rational traditions, which is described by some as decline of civilization or decline of rationality. Therefore, the solution is to return to rational traditions. In general, there are three rationalities in Islamic tradition referred to as the three rationalities: a) eternal wisdom, b) Ijtihad rationality, and c) strategic reason. Eternal wisdom is a metaphysical concept and a type of existential rationality; however, ijtihad rationality is an intermediary methodological rationality acting as a comprehension tool. Strategic rationality, on the other hand, is an instrumental rationality in practical situations for resolving issues in the face of actual forces. This paper attempted to study and explain some of the theoretic possibilities for creating a peaceful general area in the new Islamic civilization based on the constructive and defendant role of the three rationalities and their developmental, constructive, and underlying functions. This paper was formulated based on a combination of historical, critical, and discursive methods. Critical interpretation methods was used to analyze historical texts and events while the model of crisis resolution was based on a form of perspective-based future study. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic Civilization, Rationality, Ejtehad, Futures Studies, New Islamic Civilization | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 907 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 707 |
||