اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 360 |
| تعداد مقالات | 2,962 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,779,713 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,554,013 |
بررسی سندی و دلالی روایات اهل سنت در تفسیر «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی» | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقاله 6، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، فروردین 1398، صفحه 145-123 اصل مقاله (384.08 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2019.1616 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالهادی فقهی زاده1؛ مهدیه دهقانی قناتغستانی* 2 | ||
| 1استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران. | ||
| 2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
| تاریخ دریافت: 02 اسفند 1396، تاریخ بازنگری: 10 تیر 1397، تاریخ پذیرش: 20 تیر 1397 | ||
| چکیده | ||
| شمار قابل توجهی از مفسران اهل سنت به واسطه باور به وجود روایت‌های نبوی دال بر معرفی «سوره حمد» به عنوان مصداق عبارت «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی»، تفسیر این تعبیر به «سوره حمد» را بر دیگر آراء برتری داده و آن را برگزیده‌اند. بررسی روایات نبوی در این موضوع مشابهت زیاد متن آن‌ها را اثبات می‌کند؛ به نحوی که می‌توان گفت همه آن‌ها بازگو کننده یک سخن پیامبر (ص) در گفت و گو با یکی از صحابه (به احتمال زیاد ابی بن کعب، و یا ابوسعید بن معلی) هستند. محتوای مشترک در همه این روایات معرفی «سوره حمد» به عنوان سوره‌ای است که در کتب آسمانی پیشین و قرآن نظیر و مانند ندارد و سپس تلاوت آیه هشتاد و هفتم سوره حجر است. مفسران اهل سنت علت تلاوت این آیه پس از اشاره به فضیلت سوره حمد را در این دیده‌اند که این سوره مصداق تعبیر «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی» است. اما بازخوانی مجدد این روایات نشان می‌دهد که از آنجایی که در آیه هشتاد و هفتم سوره حجر دو تعبیر «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی» و «الْقُرْآنَ الْعَظیمَ» در کنار یکدیگر آمده‌اند نمی‌توان به طور قطع گفت سوره حمد مصداق «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی» است؛ چه اینکه امکان دارد این سوره به عنوان مصداق «الْقُرْآنَ الْعَظیمَ» معرفی شده باشد. توجه به واژگان به کار رفته در آیه، یعنی «الْمَثانی» و «الْعَظیمَ» این احتمال را به وجود می‌آورد که تعبیر «الْمَثانی» ـ که به معنای معطوف به گذشته است ـ به بخشی از وحی قرآن که در کتب آسمانی پیشین نظیر و مانند دارد و تکرار آن‌ها محسوب می‌شود اشاره داشته باشد و تعبیر «الْقُرْآنَ الْعَظیمَ» به بخشی از وحی قرآنی که در کتب آسمانی پیشین مانند ندارد و مختص به پیامبر اسلام (ص) است اشاره داشته باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفسیر اهل سنت؛ تفسیر روایی؛ سَبْعاً مِنَ الْمَثانی؛ سوره حمد؛ نقد روایت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Chain and Textual Analysis of Sunni Traditions about the Interpretation of the Phrase ''Sab'an minal-mathānī''(15: 87) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abdolhadi Feghhizadeh1؛ mahdieh dehghani ghanatghestani2 | ||
| 1Professor, University of Tehran | ||
| 2PH.D.student of Quran and Hadith, Tehran University. | ||
| چکیده [English] | ||
| A notable number of Sunni exegetes of the Qur’an based on the prophetic traditions which introduce the Qur’anic chapter “Ḥamd” as the example of the term “sab'an minal-mathānī”, preferred this implication to other views. To assess this interpretation, the question arises as to whether the Prophetic narratives applied for Sunni exegetes in order to prove their claim have the capability to prove such a point, regarding their context (Matn) and chains of transmitters (Sanad). In this paper, prophetic narratives are categorized according to their chains of transmitters. Because of the similarity of the text of various narratives, it is concluded that all these narratives refer to one Prophet's speech while speaking with one of the Companions (most likely ‘Ubay bin Ka'b or Abu Sa'īd bin Mu'allā). The denominator of all traditions introduces "Sūrah al-Ḥamd" as a sūrah that has been not existed in the previous revealed books and afterwards the recitation of the eighty seventh verse of Sūrah al-Ḥijr ends the speech. Sunni exegetes argue that the verse “wa laqad ātaynāka sab'an minalmathānī wal-Qur’an al-‘Aẓīm” which emphasizes on the virtue of Sūrah al-Ḥamd, points to the position of “sab'an minalmathānī” for this Sūrah as well. However, reviewing of these narratives indicates that possibly they suppose the word “al-mathānī” - as referring to the past - as part of the revelation of the Qur'an which is similarly existed in the previous revealed scriptures and then are repeated in the Qur’an, but the phrase “al-Qur’an al-‘Aẓīm” refers to the part of the Qur’an that is not mentioned in previous scriptures and is specific to the Prophet of Islam (p.b.u.h) | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sunni Exegesis, Traditional Exegesis, Sab'an Minalmathānī, Sūrah al-Ḥamd, Critique of Narratives | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. آلوسى، محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: على عبدالبارى عطیة، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: اسعد محمد الطیب، عربستان سعودى، مکتبة نزار مصطفى الباز، چاپ سوم، 1419ق. ابن‌‌ابی شیبه، عبدالله بن محمد بن ابی‌شیبه، المصنف، تحقیق: سعید اللحام، بیروت، دار الفکر، 1409ق. ابن‌حبان، محمد بن حبان بن أحمد، صحیح ابن‌حبان، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، بی‌جا، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، 1414ق. ابن‌حجر، أحمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دار الفکر، 1404 ق. ابن حنبل، احمد، مسند احمد، بیروت، دار صادر، بیتا. ابن‌خزیمه، محمد بن اسحاق، صحیح ابن‌خزیمه، چاپ دوم، تحقیق: محمد مصطفی أعظمی، بی‌جا: المکتب الاسلامی، 1412ق. ابن‌عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بی‌جا، بیتا. ابن‌عبدالبر، یوسف، التمهید، تحقیق: مصطفى بن أحمد علوی و محمد عبدالکبیر بکری، مغرب، وزارة عموم الأوقاف والشؤون الإسلامیة، 1387ق. ابنفارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبد السلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق. ابن‌کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت، دار الکتب العلمیة و منشورات محمدعلى بیضون، 1419ق. ابن‌ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن‌ماجه، تحقیق: محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، دار الفکر، بیتا. ابوحیان، محمد بن یوسف، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق: صدقی محمد جمیل، بیروت، دار الفکر،1420ق. ابوداود، سلیمان بن أشعث، سنن أبی داود، تحقیق: سعید محمد اللحام، بی‌جا، دار الفکر، 1410ق. ابوعبیده، معمر بن مثنی، مجاز القرآن، تحقیق: محمدفواد سزگین، قاهره، مکتبة الخانجی، 1381ق. ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللغة، بیروت، دار الآفاق الجدیدة، 1400ق. ابویعلی، اسماعیل بن محمد،مسند أبی یعلى، تحقیق: حسین سلیم أسد، دمشق، دار المأمون للتراث، بیتا. اسفراینى، شاهفور بن طاهر، تاج التراجم فى تفسیر القرآن للاعاجم، تحقیق نجیب مایل هروى و على اکبر الهى خراسانى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، 1375ش. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، طبعة بالأوفست عن طبعة دار الطباعة العامرة بإستانبول، دار الفکر، 1401ق. بیهقی، احمد بن حسین، شعب الایمان، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1410ق. ...........................، السنن الکبری، بی‌جا، دار الفکر، بیتا. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق: عبد الرحمن محمد عثمان، بیروت، دار الفکر، 1403ق. ثعلبی، احمد بن محمد، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، تحقیق ابو محمد ابن‌عاشور، بیروت، دار إحیاء التراث العربی الثعلبی، 1422ق. جابری، محمد عابد، فهم القرآن الحکیم التفسیر الواضح حسب ترتیب النزول، مغرب، دار البیضاء، ۲۰۰۸م. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک على الصحیحین، بیروت، دار المعرفة، بیتا. خازن، على بن محمد بغدادی، لباب التاویل فى معانى التنزیل، تحقیق: محمد على شاهین، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1415ق. دارقطنی، علی بن عمر، سنن الدارقطنی، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1417ق. دارمی، عبدالله بن الرحمن، سنن الدارمی، دمشق، دار إحیاء السنة النبویه، 1349ق. دروزه، محمد عزة، التفسیر الحدیث، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیة، 1383ق. ذوقی، امیر، «نگره‌ای جدید درباره انسجام متنیِ سوره‌های قرآن کریم»، مطالعات قرآن و حدیث، 1392ش، شماره 12، ص 151 ـ 175. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بیتا. سمرقندى، نصربن محمد بن احمد، بحرالعلوم، بی‌جا، بیتا. سید قطب، فى ظلال القرآن، چاپ هفدهم، بیروت ـ قاهره، دارالشروق، 1412ق. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتب، 1414ق. صنعانی، ابوبکر عبدالرزاق، المصنف، تحقیق: حبیب الرحمن أعظمی، بی‌جا، بیتا. طبرانی، سلیمان بن احمد، مسند الشامیین، تحقیق: حمدی عبدالمجید سلفی، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، 1417ق. .............................، المعجم الأوسط، بی‌جا، دارالحرمین، 1415ق. .............................، المعجم الکبیر، تحقیق: حمدی عبد المجید سلفی، بی‌جا، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1406ق. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، 1412ق. عیاشى، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، تهران، چاپخانه علمیه، 1380ق. غانم، محمد سلمان، فی علوم القرآن رؤیة نقدیّة، بیروت، موسسة الانتشارات العربی، 2010م. فراء، یحیى بن زیاد، معانى القرآن، تحقیق: احمد یوسف نجاتى و محمدعلى نجار و عبدالفتاح اسماعیل شلبى، مصر، دارالمصریه للتألیف و الترجمه، بیتا. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1409ق. قاسمی، محمد جمال الدین، محاسن التأویل، تحقیق: محمد باسل عیون السود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، 1364ش. مالک، مالک بن انس، الموطاء، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1406ق. ماوردی، علی بن محمد، النکت و العیون، تحقیق سید بن عبد المقصود عبد الکریم، بیروت، دار الکتب العلمیه، بیتا. مزی، یوسف، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ چهارم، 1406ق. مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق: عبدالله محمود شحاته، بیروت، دار إحیاء التراث، 1423ق. میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الاسرار و عدة الابرار، تحقیق: علی اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر، 1371ش. نسائی، احمد بن شعیب، سنن النسائی، بیروت، دار الفکر، 1348ق. نیشابوری، مسلم بن حجاج،صحیح مسلم، بیروت، دار الفکر، بیتا. واحدى، على بن احمد، اسباب نزول القرآن، تحقیق کمال بسیونى زغلول، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1411ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,507 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 458 |
||