دانشگاه بین المللی امام خمینی
معاونت پژوهشی و فناوری
نشریات دانشگاه در پرتال وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات19
تعداد شماره‌ها380
تعداد مقالات3,121
تعداد مشاهده مقاله4,251,432
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,845,866
جم, فاطمه, عظمتی, حمیدرضا, قنبران, عبدالحمید, صالح صدق پور, بهرام. (1398). شناسایی و دسته‌بندی الگوهای ذهنی معماران در قضاوت زیبایی‌شناسانه نمای ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی با کاربست تحلیل عامل Q. لسان مبین, 3(5), 141-154. doi: 10.30479/at.2019.10578.1198
فاطمه جم; حمیدرضا عظمتی; عبدالحمید قنبران; بهرام صالح صدق پور. "شناسایی و دسته‌بندی الگوهای ذهنی معماران در قضاوت زیبایی‌شناسانه نمای ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی با کاربست تحلیل عامل Q". لسان مبین, 3, 5, 1398, 141-154. doi: 10.30479/at.2019.10578.1198
جم, فاطمه, عظمتی, حمیدرضا, قنبران, عبدالحمید, صالح صدق پور, بهرام. (1398). 'شناسایی و دسته‌بندی الگوهای ذهنی معماران در قضاوت زیبایی‌شناسانه نمای ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی با کاربست تحلیل عامل Q', لسان مبین, 3(5), pp. 141-154. doi: 10.30479/at.2019.10578.1198
جم, فاطمه, عظمتی, حمیدرضا, قنبران, عبدالحمید, صالح صدق پور, بهرام. شناسایی و دسته‌بندی الگوهای ذهنی معماران در قضاوت زیبایی‌شناسانه نمای ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی با کاربست تحلیل عامل Q. لسان مبین, 1398; 3(5): 141-154. doi: 10.30479/at.2019.10578.1198

شناسایی و دسته‌بندی الگوهای ذهنی معماران در قضاوت زیبایی‌شناسانه نمای ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی با کاربست تحلیل عامل Q

نشریه علمی اندیشه معماری
مقاله 8، دوره 3، شماره 5، فروردین 1398، صفحه 141-154    اصل مقاله (1.18 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/at.2019.10578.1198
نویسندگان
فاطمه جم1؛ حمیدرضا عظمتی* 2؛ عبدالحمید قنبران3؛ بهرام صالح صدق پور4
1دانشجوی دکترای معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
2استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
3دانشیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
4دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
تاریخ دریافت: 25 اردیبهشت 1398،  تاریخ بازنگری: 30 شهریور 1398،  تاریخ پذیرش: 30 شهریور 1398 
چکیده
نمای ساختمان به‌عنوان بخش مهمی از منظر خرد، تأثیر بسیاری بر ادراک زیبایی‌شناسانه افراد از محیط شهری دارد. این امر لزوم توجه پایه‌ای به آن در فرآیند خلق اثر معماری را یادآور می‌شود. هریک از این نماها توسط معماران و طراحانی با الگوی ذهنی متفاوت طراحی شده و حاصل آن، شکل‌گیری جلوه بصری و هویت کنونی شهر است. به دنبال این موضوع، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و دسته‌بندی ویژگی‌های فرمی (کالبدی) موثر بر ادراک زیبایی‌شناسانه نمای ساختمان‌های مسکونی- آپارتمانی و تعیین الگوهای ذهنی غالب در میان متخصصین حوزه معماری در خصوص ارزیابی زیبایی‌شناسانه نما انجام گرفته‌است. روش پژوهش بر حسب هدف بنیادی، به لحاظ ماهیت پژوهش اکتشافی و از حیث گردآوری داده‌ها، توصیفی- پیمایشی است و به‌طور کل دارای روش پژوهش آمیخته است که از الگوواره پراگماتیسم اخذ می‌گردد. شناسایی عوامل موثر بر زیبایی‌شناسی نما، در سه بخش 1- تحلیل محتوای اسنادی، 2-پیمایش دلفی طی دو مرحله و 3- تحلیل نشانه‌شناختی با بهره‌گیری از ابزار دستور زبان منظر انجام گرفته‌است. در پیمایش دلفی، از میان متخصصین فعال در حوزه آموزش و طراحی معماری، تعداد 12 نفر به شیوه نمونه‌گیری گلوله برفی انتخاب گردید که این حجم نمونه از طریق اشباع نظری در دستیابی به عوامل به‌دست آمده‌است. در گام پیمایش، جهت دست‌یابی به الگوهای ذهنی افراد متخصص، در نهایت پرسشنامه حاصل از 3 بخش طرح شده در میان ۲۰ نفر از آنان توزیع گردید. با انجام تحلیل عامل کیو به‌عنوان روشی برای تشخیص و گزارش الگوهای ذهنی افراد که با استفاده از نرم افزار SPSS- 22 انجام یافت، مشخص گردید که در میان متخصصین چهار الگوی ذهنی غالب شامل دیدگاه جزنگر (جزئیات کاربردی)، جزنگر (جزئیات تزئینی)، کل‌گرا (ساختارمحور) و کل‌گرا (قاعده‌ محور) در هنگام قضاوت زیبایی‌شناسانه نما وجود دارد. کاربست این الگوها که می‌توان آنها را مولدهای ثانویه حاصل از آموزش (اعم از دانشگاهی و محیطی) و شخصیت افراد دانست، می‌تواند عوامل پردازشگر نهایی در فرایند طراحی و دستیابی به محصول معماری و ارزیابی زیبایی‌شناسانه آن باشد.
کلیدواژه‌ها
نما؛ زیبایی‌شناسی؛ تخصص؛ الگوی ذهنی؛ تحلیل عامل Q
عنوان مقاله [English]
Identification and Classification of Architects’ Mental Patterns in Aesthetic Judgment of Residential Building Façade, Using the Q- Factor Analysis
نویسندگان [English]
Fatemeh jam1؛ Hamid Reza Azemati2؛ Abdolhamid Ghanbaran3؛ Bahram Saleh sedghpour4
1PhD candidate at School of Architecture and Urban Design, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran
2Professor at School of Architecture and Urban Design, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran
3Associate Professor at School of Architecture and Urban Design, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran
4Associate Prof. at Faculty of Humanities, Shahid Rajaee Teacher Training University.
چکیده [English]
The urbanscape is the mutual point between human and the city. One of the important parameters of urbanscape that could distinguish cities from each other is the urban visual identity and visual aesthetic quality. Building façade as an important part of the tiny urbanscape has a great influence on the aesthetic perception of people from the urban environment. This reminds the need to pay attention to it in the process of creating architectural work. The exterior façades of a building not only reflect the architectural character but also represent the culture, social, climatic, political and economic conditions of the regions. While until Qajar dynasty, Iranian architecture followed the elements and features of Persian-style architecture, during recent years, many developments have been made in Iranian architecture and the view of the commodity about the buildings which reveals the prevalence of fashion in architecture. According to architects and urban designers, in these years, Tehran has had confused designs and colorful characteristics in the construction, façade of residential and public buildings. As the matter of fact, what is known as the architectural style is merely an incorrect imitation of classical, neoclassical, and modern style. In fact, we do not see a particular architectural style in most of the existing buildings. Each of these façades is designed by individual architects and designers with different mental patterns that result in formation of current visual effects and identity of the city. So the expertise of an observer could simply affect his or her aesthetic judgment and perceptual processing. This factor could be considered as a distinguishing element in the study of aesthetic perception. Following this matter, the present study aims to recognize and categorize the effect of formal features (physical) on aesthetic perception of the residential buildings façade and determine the dominant mental patterns among the architecture experts regarding the aesthetic assessment of the façade. The research is a fundamental-exploratory research which uses a descriptive-survey for collecting data and has a mixed research method taken from the pragmatism Paradigm. Identifying the effective factors on façade aesthetics was carried out in three parts: 1- Analysis of documentary content, 2- Delphi survey in two stages and 3- Semantic analysis using landscape grammar tool. In the Delphi survey, among the experts involved in the field of architecture designing and education, 12 people were selected by snowball sampling, which was obtained through theoretical saturation in achieving the factors. In the survey step, in order to reach the mental patterns of the experts, a questionnaire that was obtained from above 3 sections, was distributed among 20 of them. Using Q- factor analysis as a method for detecting and reporting the mental patterns of individuals that was performed using SPSS-22 software, showed that among the experts, the four dominant mental patterns included atomic view (constructive details), the atomic view (decorative details), holistic view (frame-oriented) and holistic view (principle-oriented) at the aesthetic judgment of the facade. The use of these patterns, which can be considered as secondary generators of education (both academic and environmental) and personality, can be the ultimate factor in the process of designing and acquiring an architectural product and its aesthetic assessment.
کلیدواژه‌ها [English]
Façade, Aesthetic, Expertise, Mental Pattern, Q- factor analysis
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
  • احمدی، فرشته.، شیرازی، اکرم، و رفیعیان، محسن. (۱۳۹۶). بررسی نقش رنگ در منظر شهری (نمونه موردی: محله خلجا اصفهان). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، شماره ۲۳: ۱۳۴-۱۱۹.
  • اصغری، محمد، و حاجی‌زاده، ابراهیم. (۱۳۹۰). روش‌ها و تحلیل‌های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
  • بنتلی، ای. ین. (۱۳۸۹). محیط‌های پاسخده: کتابی راهنما برای طراحان (م. بهزادفر، مترجم). تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
  • پاکزاد، جهانشاه. (۱۳۸۲). پدیدار شناسی نمای ساختمان­های مسکونی و سیر تکوینی توقعات از آن. هنرهای زیبا، شماره ۱۴: 102-91.
  • پاکزاد، جهانشاه.، قاسمی، مروارید، ترکزاد، نغمه.، و ترابی، مرضیه. (۱۳۹۳). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: شهیدی.
  • پورجعفر، محمدرضا، و علوی بالمعنی، مریم. (۱۳۹۱). ویدئو اکولوژی: بوم­شناسی بصری در معماری و طراحی شهری. تهران: آرمان شهر.
  • تاکانه، یوشیو، و فرگوسن، جرج. ندرو. (۱۳۹۰). تحلیل آماری در روان‌شناسی و علوم رفتاری (علی. دلاور و سیاوش. نقش­بندی، مترجم.). تهران: ارسباران.
  • توسلی، محمود. (۱۳۷۶). طراحی شهری در بخش مرکزی تهران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
  • حبیبی، امین. (۱۳۹۵). زیبایی محیطی؛ سهم    شاخص­های زیبایی محیط در شناخت منظر شهر. منظر، شماره ۳۵:  55-50.
  • خاکزند، مهدی، محمدی، مریم، جم، فاطمه، و آقابزرگی، کوروش. (۱۳۹۳). شناسایی عوامل موثر بر طراحی بدنه­های شهری با تاکید بر ابعاد زیبایی­شناسی و زیست­محیطی، مطالعات شهری، شماره ۱۰: 26-15.
  • خنیفر، حسین، و مسلمی، ناهید. (۱۳۹۵). اصول و مبانی روش­های پژوهش کیفی رویکردی نو و عملی (جلد اول). تهران: نگاه دانش.
  • داندیس، دونیس. ا. (۱۳۸۳). مبادی سواد بصری (مسعود. سپهر، مترجم.). تهران: سروش.
  • زرین، لیلا. (۱۳۸۹). نماهای شهری. پیام مهندس، شماره۵۲: ۳۸-۳۴.
  • سهرابیان، گودرز، و حبیب، فرح. (۱۳۹۴). تبیین  مولفه­های زیبایی شناختی منظر شبانه شهر. مدیریت شهری، شماره ۴۱: ۲۰۴-۱۸۷.
  • طاهباز، منصوره. (۱۳۸۲). زیبایی در معماری. صفه، شماره ۳۷: 97-75.
  • طباطبایی، ملک. (۱۳۹۰). جداره‌های شهری و نقش آن­ها در کیفیت محیط (معیارهای نماسازی در فضای شهری). تهران: آرمان شهر.
  • طبیبیان، منوچهر. (۱۳۸۵). دستورالعمل های ارزیابی منظر و آثار بصری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • عطارد، فرانک، و کاشی، حسین. (۱۳۹۶). عناصر تشکیل­دهنده نما و جداره­های شهری، معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره ۲۱: ۱۹۲-۱۷۳.
  • کسروی، رضا. (۱۳۹۶). از زیبایی­شناسی تا       زیبایی­شناسی نمای ساختمان­های مسکونی منطقه ۱۷ شهرداری تهران. فصلنامه هنر و تمدن شرق، شماره ۱۸: 17-14.
  • کریمی آذری، امیررضا، و صفرنژاد، مهسا. (۱۳۹۵). شناسایی مولفه­های عینی و ذهنی موثر در طراحی نما در جهت ارتقاء هویت منظر شهری و افزایش حس تعلق شهروندان. دو فصلنامه پژوهش­های منظر شهر، شماره ۶ : 106-89.
  • گروتر، یورگ. کورت. (۱۳۸۳). زیبایی شناسی در معماری (جهانشاه. پاکزاد و عبدالرضا. همایون، مترجم.). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  • لنگ، جان. (۱۳۹۴). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط (علیرضا. عینی‌فر، مترجم.). تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  • مسعود، محمد، مدنی، فروغ، و تدین، بهاره. (۱۳۹۲). دستیابی به شاخص­های کیفی برای الگوگیری از منظر بافت­های تاریخی در    توسعه­های پیرامون؛ نمونه موردی: محله علی قلی آقا در اصفهان. برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)، شماره ۴: ۳۶-۱۹.
  • موسوی سروینه باغی، الهه سادات، و صادقی، علیرضا. (۱۳۹۵). ارائه فرایند طراحی جداره­های شهری در جهت ارتقای کیفیت­های بصری زیبایی­شناسی منظر شهری، نمونه موردی: خیابان احمدآباد مشهد. مدیریت شهری، شماره ۴۳، ۱۱۴-۱۹۹.
  • مهدوی‌نژاد، محمدجواد، و نیکودل، فهیمه. (۱۳۹۴). تعامل زیبایی بصری و فناوری­های نوین نورپردازی در معماری شبانه ساختمان­ها. معماری و شهرسازی آرمان­شهر، شماره ۱۵: ۱۴۳-۱۳۱.
  • ویتروویوس. (۱۳۹۱). ده کتاب معماری (ریما. فیاض، مترجم.). تهران: دانشگاه هنر.
  • ویتیک، آرنولد. (۱۳۸۵). مبانی زیبایی­شناسی در محیط شهری. جستارهای شهرسازی، شماره ۱۷-۱۸: ۲۸-۳۹.
  • هدمن، ریچارد، و یازوسکی، اندرو. (۱۳۹۰). مبانی طراحی شهری (راضیه. رضازاده و مصطفی. عباس‌زادگان، مترجم). تهران دانشگاه علم و صنعت ایران.
    • Akalin, A., Yildirim, K., Wilson, C., & Kilicoglu, O. (2009). Architecture and engineering students' evaluations of house façades: Preference, complexity and impressiveness. Journal of environmental psychology, 29(1), 124-132.
    • Alkhresheh, M. M. (2012). Preference for void-to-solid ratio in residential facades. Journal of environmental psychology, 32(3), 234-245.
    • Askari, A. H. (2009). Influence of building façade visual elements on its historical image: Case of Kuala Lumpur city, Malaysia. Journal of Design and Built Environment, 5(1).
    • Aydin, C. C. (2014). Designing building façades for the urban rebuilt environment with integration of digital close-range photogrammetry and geographical information systems. Automation in Construction, 43, 38-48.
    • Bell, S. (2012). Landscape: pattern, perception and process: Routledge.
    • Devlin, K. (1990). An examination of architectural interpretation: architects versus non-architects. Journal of Architectural and Planning Research, 235-244.
    • Ghomeshi, M., & bin Mohd Jusan, M. (2013). Investigating different aesthetic preferences between architects and non-architects in residential façade designs. Indoor and built environment, 22(6), 952-964.
    • Ghomeshi, M., Nikpour, M., & bin Mohd Jusan, M. (2012). Identifying the Different Aesthetic Quality of Building Attributes From Architects Perspective. Int J Modern Eng Res (IJMER), 2(3), 917-919.
    • Gifford, R., Hine, D. W., Muller-Clemm, W., Reynolds JR, D. A. J., & Shaw, K. T. (2000). Decoding modern architecture: A lens model approach for understanding the aesthetic differences of architects and laypersons. Environment and Behavior, 32(2), 163-187.
    • Gifford, R., Hine, D. W., Muller-Clemm, W., & Shaw, K. T. (2002). Why architects and laypersons judge buildings differently: Cognitive properties and physical bases. Journal of Architectural and Planning Research, 131-148.
    • Gjerde, M. (2010). Visual aesthetic perception and judgement of urban streetscapes. Paper presented at the Paper for Building a Better World: CIB World Congress.
    • Greene, S. (1992). Cityshape Communicating and Evaluating Community Design. Journal of the American Planning Association, 58(2), 177-189.
    • Huston, J. P., Nadal, M., Mora, F., Agnati, L. F., & Conde, C. J. C. (2015). Art, aesthetics, and the brain: OUP Oxford.
    • Ilbeigi, M., & Ghomeishi, M. (2017). An assessment of Aesthetics in Conceptual Properties and its Relation to Complexity among Architects and Non-Architects in Residential Façade Design in Iran Journal of Buildings and Sustainability, 2.
    • Janssens, J. (2013). Facade Colours-not just a Matter of Personal Taste. A Psychological Account of Preferences for Exterior Building Colours. NA, 14(2).
    • Karimimoshaver, M., Sajjadzadeh, H., & Vahdat, S. (2016). Measurement of readings priority landscape of urban spaces from the standpoint of citizens (Case study: urban squares of the city of Hamadan). Bagh- e Nazar, 12, 3-16.
    • Kirk, U., Skov, M., Christensen, M. S., & Nygaard, N. (2009). Brain correlates of aesthetic expertise: a parametric fMRI study. Brain and cognition, 69(2), 306-315.
    • Krier, L. (1992). Leon Krier: Architecture and Urban Design, 1967-1992. London: Academy editions; New York: St: Martin Press.
    • Lindal, P. J., & Hartig, T. (2013). Architectural variation, building height, and the restorative quality of urban residential streetscapes. Journal of environmental psychology, 33, 26-36.
    • Massaro, D., Savazzi, F., Di Dio, C., Freedberg, D., Gallese, V., Gilli, G., & Marchetti, A. (2012). When art moves the eyes: a behavioral and eye-tracking study. PloS one, 7(5), e37285.
    • Mayall, K. (2002). Landscape Grammar.
    • Montañana, A., Llinares, C., & Navarro, E. (2013). Architects and non-architects: differences in perception of property design. Journal of Housing and the Built Environment, 28(2), 273-291.
    • Moughtin, C. (2007). Urban design: street and square: Routledge.
    • Nasar, J. L. (1989). Symbolic meanings of house styles. Environment and Behavior, 21(3), 235-257.
    • Nasar, J. L. (1994). Urban design aesthetics: The evaluative qualities of building exteriors. Environment and Behavior, 26(3), 377-401.
    • O'connor, Z. (2006). Bridging the gap: Facade colour, aesthetic response and planning policy. Journal of Urban Design, 11(3), 335-345.
    • O'Connor, Z. (2011). Façade colour and judgements about building size and congruity. Journal of Urban Design, 16(03), 397-404.
    • Smith, P. F. (1976). A Psychological Model for Aesthetic Experience. Leonardo, 9(1), 25-31.
    • Stamps III, A. E. (1994). A Study in Scale and Character: Contextual Effects on. Journal of Environmental Management, 42, 223-245.
    • Stamps III, A. E. (1999a). Architectural detail, Van der Laan septaves and pixel counts. Design Studies, 20(1), 83-97.
    • Stamps III, A. E. (1999b). Physical determinants of preferences for residential facades. Environment and Behavior, 31(6), 723-751.
    • Steelman, T. A., & Maguire, L. A. (1999). Understanding participant perspectives: Q‐methodology in national forest management. Journal of Policy Analysis and Management: The Journal of the Association for Public Policy Analysis and Management, 18(3), 361-388.
    • Utaberta, N., Jalali, A., Johar, S., Surat, M., & Che-Ani, A. (2012). Building Facade Study in Lahijan City, Iran: The Impact of Facade's Visual Elements on Historical Image. World Academy of Science, Engineering and Technology, 67(July), 701-706.
    • Vukmirovic, M., Vanista Lazarevic, E., & Maric, J. (2015). A New Tool for Assessment of Contextuality of Architecture. Paper presented at the REAL CORP 2015. PLAN TOGETHER–RIGHT NOW–OVERALL. From Vision to Reality for Vibrant Cities and Regions. Proceedings of 20th International Conference on Urban Planning, Regional Development and Information Society.
    • Windle, P. E. (2004). Delphi technique: assessing component needs. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 19(1), 46-47.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,108
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,914


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب