تعداد نشریات | 19 |
تعداد شمارهها | 380 |
تعداد مقالات | 3,121 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,251,025 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,845,085 |
گونه شناسی تدبّر در قرآن، در احادیث معصومین (ع) | ||
مطالعات فهم حدیث | ||
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 14، فروردین 1400، صفحه 187-207 اصل مقاله (341.22 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2021.2340 | ||
نویسندگان | ||
عزت الله مولائی نیا1؛ حسین مرادی* 2 | ||
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم | ||
2داشجوی دکتری تفسیر تطبیقی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم | ||
تاریخ دریافت: 11 آبان 1399، تاریخ بازنگری: 25 آبان 1399، تاریخ پذیرش: 29 دی 1399 | ||
چکیده | ||
در میان احادیث معتبر تفسیری – که اغلب از مقام عصمت و امامت معصومین (ع) متأثرند – مواردی مشاهده می شود که در آنها پیامبراکرم (ص) و ائمه هدی (ع)، نه لزوماً با اتّکا به مقام عصمت و علم شخصی خود، بلکه با دقت و تدبّر در واژگان قرآن و استناد به آنها، به برداشت های لطیفی نایل شده اند و این قبیل برداشت ها را از پیروان خود نیز انتظار داشته و گاه، آنان را با عبارات سؤالی- تعجبی مانند: «أما تَقرَأ هذِه الآیَة...؟! أما قَرأتَ...؟! أما قَرَأتَ هذه الآیة؟! اما سَمِعتَ اللهَ یَقوُل؟!» و ... بابت نداشتن این قبیل برداشتها از قرآن، مورد استفهام و احیاناً بازخواست قرار دادهاند. بازشناسی گونههایی از این احادیث – که در واقع، مصادیقی از «تدبّر» معصومین (ع) در قرآن می باشند و نه تفسیر و تأویل – از آنجا که روش ها و الگوهای شایسته ای را در اختیار علاقمندان به تدبّر در قرآن قرار میدهد، بسیار حائز اهمیت است. مقاله حاضر، با روش اکتشافی- تحلیلی و با جستجو در تفاسیر روایی، در پی پاسخ به این سؤال است که چه گونههایی از تدبّر در قرآن را میتوان در لابلای احادیث تفسیری معصومین بازشناسی و بسان روش ها و الگوهای تدبّر معرفی کرد. گونه های بازیابی شده عبارتند از: نکته یابی از تقدیم و تاخیر کلمات؛ توجه به آیات پسین به منظور دستیابی به معانی واژگان؛ نکته یابی از ساختار زبانی واژه ها؛ تبیین آیات با یکدیگر؛ تدبّر در پرتو مخاطبه با قرآن؛ تدبّر در قالب دعا و .... | ||
کلیدواژهها | ||
گونه شناسی؛ تدبّر در قرآن؛ احادیث معصومین؛ تفاسیر روائی | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Typology of Deduction on the Qur'an Based on Traditions of the Infallibles Ones | ||
نویسندگان [English] | ||
Ezzatollah Molaeiniya1؛ Hossein Moradi2 | ||
1Associated Professor of Department of Quran and Hadith, Qom University | ||
2Ph.D Student in Comparative Interpretation, Department of Quran and Hadith, Qom University | ||
چکیده [English] | ||
Among the Interpretive narrations- which are often influenced by the status of infallibility and Imamate - are those in which, Infallibles (Ma’soumin) not necessarily relying on their status of infallibility and personal knowledge, Rather, accuracy in the words and phrases of the Qur'an has led them to the delicate and subtle understandings and points, as well as they were expect this types of deductions from their followers and sometimes with question-surprise expressions such as: “Have you not read this verse? Have you not heard this verse? Have you not heard what God says?” reprimanded and interrogated them. In this kind of traditions, most of the points that the infallible Imams derive from the verses are not points that they necessarily have to devote to themselves, but others can reach them in the light of deduction in the Qur'an. Contrary to their interpretations, which were influenced by the source of the Imamate and others can not reach them. The present article attempts through a descriptive-analytical approach that recognizes various types of such traditions within the context of Shi'a narrative commentaries and makes them suitable examples and models for who are interested in deduction in the Quran. Some of the variant types of this group of traditions are: pay attention to earlier and later words and phrases; pay attention to context of verses in order to reach vocabulary meanings; pay attention to Linguistic structure of words and phrases; Referring verses to one another; deduction in the Quran in the form of prayer, etc. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Typology, Deduction on Qur'an, Traditions of Infallible Ones, Narrative Commentaries | ||
مراجع | ||
قرآن کریم. ابنابیحاتم، تفسیر القرآن العظیم، عربستان، مکتبه نزار، 1419ق. ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر والتنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، 1420ق. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب. قم، ادب الحوزه، 1405ق. اخوت، احمدرضا، آموزش روشهای تدبر در قرآن (دوره ده جلدی)، تهران، نشر قرآن و اهل بیت نبوت (ع)، 1382ش. بابایی، علی اکبر و دیگران، مکاتب تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1381ش. بازرگان، عبدالعلی، متدولوژی تدبر در قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1374ش. بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن. تهران، بنیاد بعثت، 1415ق. بصیرتی برزکی، مریم، گونهشناسی و اعتبارسنجی روایات تفسیری محمد بن سنان، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1394ش بیستونی، محمد، تدبر درقرآن، شامل زمینهها، کلیدها، اصول، قم، بیان جوان، 1337ش. بیضاوى، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل وأسرار التأویل، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1418ق. پورکبیریان، زهرا، گونهشناسی و تحلیل روایات تفسیری ذیل آیات 51 تا 75 سوره نساء، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، 1394ش. تمیمى آمدى، عبدالواحد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1366ش. ثعالبی مالکی، عبدالرحمن بن محمّد، تفسیر ثعالبی (الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1418ق. جلالی کندری، سهیلا؛ امینی فریده، «گونهشناسی روایات امام حسن مجتبی»، حدیثپژوهی، سال ششم، بهار وتابستان 1393ش، شماره 11، صص 240-260 ___________؛ میثاقی، عذرا، «گونههای روایات تفسیری امام سجّاد (ع) در حوزه تعیین مصداق»، مطالعات قرآن وحدیث، دوره 4، سال1390ش، شماره 8، صص27-66 حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث، چاپ دوّم، 1414ق. حسکانى، عبید الله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى، 1411ق. حویزى، عبدعلى بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، 1415ق. خاکپور، حسین، «گونهشناسی روایات تفسیری امام صادق (ع)»، قرآنپژوهی حسنا، 1391ش، شماره 12، صص91-121 خالدی، هانی، بررسی سندی و گونهشناسی روایات تفسیری سوره اسرا (آیه 1تا 14) و آموزههای تربیتی آنها، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، 1396ش. خمینی، سید روحالله، آداب الصلوه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم، 1373ش. خوشدونی، مهدی، گونهپژوهی تحلیلی روایات تفسیری ثقه الاسلام کلینی در اصول کافی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران 1396ش. خوشمنش، ابوالفضل، «تدبر در قرآن اصلی بنیادین در تعامل با کلامالله مجید»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، زمستان 1387ش، شماره 1، صص146-185 دهخدا، علیاکبر، لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران، دانشگاه تهران، 1377ش. راد، علی، گونهشناسی احادیث قرآنی امامیه، قم، دارالحدیث، 1397ش. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: ندیم مرعشلی، بیروت، دارالکاتب العربی، 1412ق. رستمنژاد، مهدی، «گونهشناسی روایات تفسیرى»، حسنا، 1388ش، شماره1، صص 48-60 ساروخانی، باقر، دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان، 1380ش. سیدرضی، محمدبن حسین، نهج البلاغه، قم، دار الهجرة، 1414ق. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، دمشق، دارالمعرفه، 1365ش. ___________، الاتقان فی علوم القرآن، دمشق، دار ابنکثیر، 1422ق. صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، مؤلف، 1419ق. ___________، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، فرهنگ اسلامی، 1365ش. صدوق، محمد بن على، التوحید، قم، جامعه مدرسین، 1398ق. صفری، علی، بررسی روایات تفسیری سوره آلعمران در مهمترین تفاسیر مأثور شیعه واهل سنت، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1387ش طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1397ق. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1379ق. عابدی، احمد؛ خاکپور، حسین، «گونهها و روشهای تفسیر امام علی (ع) در روایات تفسیری اهل سنت»، پژوهشنامه علوی، 1390ش، شماره 1، صص 22-40 عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران، جاویدان، 1350ش. غزالی، محمد بن محمد، احیاء علوم الدین، ترجمه: مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۵۱ش. فخر رازى، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1420ق. قرطبی، محمد بن احمد. الجامع لاحکام القرآن (تفسیر قرطبی)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405ق. قشیری، عبدالکریم بن هوازن، لطایف الاشارات، مصر، الهیئه المصریه العامه للکتاب، بیتا. کافیجی، محمد بن سلیمان، التیسیر فی قواعد علم التفسیر، قاهره، مکتبه القدسی، بیتا. کلینی، محمد بن یعقوب. الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1365ش. کوهی، عادله و دیگران، «گونهشناسی روایاتِ معناشناخت واژگان قرآن»، مجله تفسیر اهلبیت، دوره 2، 1393ش، شماره 2، صص120-141 مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت، مؤسسه الوفاء، چاپ دوم، 1403ق. محفوظی، سیدیوسف؛ بستانی، قاسم؛ باجی، نصره، «گونهشناسی و روششناسی روایات تفسیری امام باقر (ع)»، سراج منیر، دوره 6، 1394ش، شماره 20، صص86-119 محمدعلینژاد، روح الله، «تدبّر در فهم قرآن»، سراج منیر، دوره 6، 1394ش، شماره 20، صص150-173 مدرّسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبّی الحسین، 1419ق. مرادی زنجانی، حسین، روشها و شیوههای تدبّر در قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1398ش. ____________؛ رحمانی زاده، حسین، «مخاطبه با کلام الله، رکن اصلی ترتیل»، مشکوه، تابستان1394ش، شماره 127، صص50 تا 69 مراغى، احمد بن مصطفى، تفسیر مراغی، بیروت، احیاء التراث العربی، بیتا. مصلائی پور یزدی، عباس؛ دیمه کارگراب، محسن، «گونهشناسی روایات تفسیری امام رضا (ع)»، حدیث پژوهی، 1389ش، شماره3، صص75-96 ملاحویش آل غازى، عبدالقادر، بیان المعانى، دمشق، مطبعه الترقى، 1382ق. مهریزی، مهدی، «روایات تفسیری شیعه، گونهشناسی و حجیت»، علوم حدیث، دوره 15، 1389ش، شماره 1، صص4-34 موسوی، سیدمحسن؛ خلیلی، میثم، «گونهشناسی روایات تفسیری در فضیلت امام حسین (ع)»، حدیث حوزه، 1395ش، شماره۱۳، صص 93-114. ناصح، علیاحمد؛ بهرامی، فریده، «گونهشناسی روایات تفسیری اهل بیت (ع) در سوره لقمان»، حسنا، دوره ۸، ۱۳۹۵ش، شماره ۲۹ و۳۰، صص193-214 نقی پورفر، ولی الله، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، تهران، اسوه، 1392ش. نوروزی، مجتبی؛ برادران، مجید، «گونهشناسی و روششناسی روایات تفسیری حضرت زهرا سلام الله علیها»، سفینه، 1393ش، شماره 43، صص26-44 نیشابورى، حسن بن محمد، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416ق. وحدتی شبیری، سیده زینب، «تحلیل و گونهشناسی روایات تفسیری معصومین (ع)»، حدیث و اندیشه، دوره 8، 1392ش، شماره 15، صص177-192 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,071 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 445 |