تعداد نشریات | 19 |
تعداد شمارهها | 380 |
تعداد مقالات | 3,121 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,250,729 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,844,945 |
نقد و بررسی دلالت عبارت «کانَتْ إِذَا نَزَلَتْ فَاتِحَةُ سُورَةٍ بِمَکةَ کُتِبَتْ مَکیةً ...» بر پیدایش آیات مستثنیات | ||
مطالعات فهم حدیث | ||
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 14، فروردین 1400، صفحه 233-254 اصل مقاله (340.08 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2021.2342 | ||
نویسندگان | ||
محمدعلی حیدری مزرعه آخوند* 1؛ رضا مهرآبادی2؛ امیر جودوی3؛ بمانعلی دهقان منگابادی3 | ||
1استادیار گروه علوم و قرآن حدیث دانشگاه یزد | ||
2دانشجوی دکترای تفسیر تطبیقی دانشگاه یزد | ||
3دانشیار گروه علوم و قرآن حدیث دانشگاه یزد | ||
تاریخ دریافت: 08 مهر 1399، تاریخ بازنگری: 25 دی 1399، تاریخ پذیرش: 29 دی 1399 | ||
چکیده | ||
برخی از مفسّران با استناد به عبارت «کانَتْ إِذَا نَزَلَتْ فَاتِحَةُ سُورَةٍ بِمَکةَ کُتِبَتْ مَکیةٌ، ثُمَّ یزِیدُ اللَّهُ فِیهَا مَا یشَاءُ بِالْمَدِینَةِ» به پیدایش آیات مستثنیات حکم دادهاند. در حالی که آیات مستثنیات در طول تاریخ تفسیر بر اثر خلط میان معیارهای مکی و مدنی، اسباب نزول جعلی یا تطبیقهای بعدی که از آنگاه تعبیر به شأن نزول میشده و تفسیر نادرست برخی از آیههای قرآن کریم به وجود آمده است. مفسران در تعیین مکی و مدنی بودن آیات و سور، چهار معیار زمان، مکان، موضوع و خطاب را مد نظر دارند که هرگاه معیار بر زمان باشد آیات مربوط به یهودیان گرچه در مکه نازل شده باشد مکی قلمداد میشود و اگر معیار بر خطاب و موضوع باشد همین آیات مدنی محسوب میشوند مانند آیه 20 سوره انعام. تفرد در نقل، ارسال سند، ضعیف و متروک الحدیث بودن راویان سخن فوق از مهمترین ضعفهای آن است. وجود روایاتی از امامان شیعه، مبنی بر نزول بسمله در ابتدای سور و اختصاص تمامی آیات میان دو بسمله به یک سوره، از دیگر دلایل بیاعتبار دانستن عبارت فوق است. در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی یکی از مبانی و علتهای پیدایش آیات مستثنیات مورد نقد قرار گرفته و برای نمونه به نقد و بررسی آیات مستثنیات سوره مزمل پرداخته شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
روایت «کانَتْ إِذَا نَزَلَتْ فَاتِحَةُ...»؛ نزول پیوسته؛ آیات مستثنیات؛ مکی و مدنی | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The Critique and Analysis of the Phrase "If the Beginning of Surah had been Sent Down in Mecca, it had been Written Meccan," on the Emergence of the Exceptional Verses | ||
نویسندگان [English] | ||
Mohammadali Heydari Mazrae Akhond1؛ Reza Mehrabadi2؛ Amir Joudavi3؛ Bemanali Dehghan Mongabadi3 | ||
1Assistant Professor of Department of Quran and Hadith, Meybod University | ||
2Ph.D Student in Comparative Interpretation, Meybod University | ||
3Associated Professor of Department of Quran and Hadith, Meybod University | ||
چکیده [English] | ||
According to the phrase "If the beginning of Surah had been sent down" some commentators believe in the emergence of the exceptional verses. While the exceptional verses are due to the confusion between Meccan and Medinan criteria, because of fake descent or subsequent adaptations that have since been interpreted as descent, misinterpretation of some verses of the Holy Quran throughout the history of interpretation. In determining the Meccan and Medinan verses and Surahs, the commentators consider four criteria including time, place, subject and addressee. If the criterion is based on time, the verses related to the Jews, even if they were revealed in Mecca, are considered as Meccan, and if the criterion is on the subject and the addressee, the same verses are called Medinan, such as verse 20: Cattle (Al-Ana’m). Quoting singly, Ersale Sanad and weak and abandoned hadith narrators of the mentioned phrase are among the most important weaknesses of the phrase. Existence of narrations from Shiite Imams about the revelation of Bismillah at the beginning of the surah and assigning all verses between two Bismillahs to one surah is another reason for invalidating the above phrase, though the concept of continuous revelation of Surahs from the narrators of the above phrase has also been expressed. In this research, one of the principles and causes of the emergence of exceptional verses has been criticized descriptively-analytically. And as an example, the exceptional verses of Surah Muzamel were reviewed. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Tradition of "If the Beginning of Surah had been Sent Down", Continuous Descent, Exceptional Verses, Meccan and Medinan | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
قرآن کریم. آبیاری، ابراهیم، الموسوعة القرآنیة، بی نا: موسسه سجل العرب، 1405ق. آقایی، سیدعلی، «حلقه مشترک و پیوند آن با اصطلاحات حدیثی»، تهران: تاریخ و تمدن اسلامی، 1391ق، شماره 15، سال هشتم، صص 98-59. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق. ابنحجر عسقلانی، احمدبن علی، فتح الباری، بیروت: دارالمعرفه للطباعة و النشر، 1415ق. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الاسلام، قم، موسسه آل بیت (ع)، 1385ق. ابن ضریس بجلى، محمد بن ایوب، فضائل القرآن و ما أنزل من القرآن بمکة و ما أنزل بالمدینة، دمشق، دارالفکر، 1408ق. ابن عاشور، محمدطاهر، التحریر و التنویر، بیروت، موسسه التاریخ العربی، 1420ق. ابن عَدیّ، عبدالله بن عدی، الکامل فی ضعفاء الرجال، بیروت، الکتب العلمیه، 1420ق. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، چاپ سوم، 1414ق. ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت، دارالکتاب العربی، 1422ق. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، تحقیق، محمدجعفر یاحقى و محمدمهدى ناصح، مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1408ق. ابوشهبه، محمد بن محمد، المدخل لدراسه القرآن الکریم، قاهره، مکتبه السنه، چاپ دوم، 1423ق. اردبیلی، احمد، مجمع الفائده و البرهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1414ق. ایوب، حسن، الحدیث فی علوم القرآن و الحدیث، اسکندریه، دارالسلام، 1425ق. بغوى، حسین بن مسعود، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1420ق. بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب الاشراف، بیروت، بینا، 1417ق. بلخى، مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت، دار إحیاء التراث، 1423ق. بهجتپور، عبدالکریم، تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1392ش. بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه، تحقیق: عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1405ق. جبعی عاملی، زین الدین، الرعایه، قم، کتابخانه آیهالله مرعشی نجفی، چاپ دوم، 1413ق. جدیع، عبدالله بن یوسف، المقدمات الاساسیه فی علوم القرآن، بیروت، موسسه الریان، چاپ سوم، 1427ق. جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآنی، قم، بوستان کتاب، 1380ش. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، مستدرک علی صحیحین، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1411ق. حجتی، محمدباقر، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ شانزدهم، 1381ش. حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1411ق. حیدری مزرعه آخوند، محمدعلی؛ مدنی، منیره سادات؛ حمادی، الهام، «واکاوی کیفیت نزول سوره علق به صورت پیوسته یا گسسته»، مطالعات قرآن و حدیث، 1398ش، سال سیزدهم، شماره اول، پیاپی 25، صص 297-323. خامهگر، محمد، «نگاهی به چگونگی نزول سورههای قرآن کریم»، پژوهشهای قرآنی، 1396ش، شماره 4، پیاپی 85، صص 4-29. خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، دار الزهرا، بیتا. دارقطنی، علی بن عمر، سنن دارقطنی، بیروت، دار الفکر، 1417ق. دروزه، محمد عزه، التفسیر الحدیث ترتیب السورحسب النزول، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1421ق. ذهبی دمشقی. محمد بن أحمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق: شعیب الارنؤوط، حسین الاسد، بیروت، مؤسسه الرسالة، چاپ نهم، 1405ق. رامیار، محمد، تاریخ قرآن، تهران، امیرکبیر، 1362ش. ربانی، محمدحسن، دانش درایه الحدیث، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1380ش. زرقانى، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیجا، دار احیاء التراث العربى، بیتا. زرکشی، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1410ق. سخاوى، على بن محمد، جمال القراء و کمال الإقراء، بیروت، مؤسسه الکتب الثقافیه، بیتا. سلامه، محمدعلی، منهج الفرقان فی علوم القرآن، قاهره، دار نهضة مصر، 2002م. سیاوشی، کرم، «کنکاشی در مکی یا مدنی بودن سوره انسان»، مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، 1387ش، شماره 44، صص 103-143. سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت، دار الکتاب العربى، چاپ دوم، 1421ق. شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، بیروت، دار ابن کثیر، 1414ق. صافى، محمود بن عبدالرحیم، الجدول فى اعراب القرآن، دمشق‘بیروت: دار الرشید‘مؤسسة الإیمان، چاپ چهارم، 1418ق. صبحی صالح، مباحث فی علوم القرآن، قم، منشورات الرضى، چاپ پنجم، 1372ش. طالقانی، سید عبدالوهاب، علوم قرآن و فهرست منابع (طالقانی)، قم، دارالقرآن الکریم، 1361ش. طباطبائى، سیدمحمدحسین؛ الهاشمى، قاسم، الإعجاز و التحدی فی القرآن الکریم، بیروت، موسسه الاعلمى، 1423ق. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1417ق. طبرسی، فضلبن حسن، مجمع البیان فی علوم القرآن، تهران، ناصرخسرو. چاپ سوم، 1372ش. عاصمی، احمد بن محمّد؛ عبدالحق بن غالب ابن عطیه اندلسى، المقدمتان فی علوم القرآن، به تحقیق آرتور جفری و تصحیح عبدالله اسماعیل الصاوی، قاهره، مکتبة الخانجی، چاپ دوم، 1972م. عبدخلیفه دیلمی، اکرم، جمع القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1427ق. عبدالرزاق، ابوبکر، المصنف، بیروت، المکتب الاسلامی، 1403ق. عطار، داود، موجز علوم القرآن، بیروت، موسسه اعلمی، چاپ سوم، 1415ق. عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، چاپخانه علمیه، 1380ش. غانم قدوری، الحمد، محاضرات فی علوم القرآن (لغانم قدورى)، عمان، دار عمار، 1423ق. قبادیانی مروزی، ناصرخسرو، سفرنامه. تهران، زوار، 1389ش. کاشانی، ملا فتح الله، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین، تهران، کتابفروشى محمدحسن علمى، 1336ش. کلانتری ارسنجانی، علی اکبر، نقش دانش رجال در تفسیر و علوم قرآنى، قم، بوستان کتاب، 1384ش. کلباسی، زهرا؛ احمدنژاد، امیر، «نقد و بررسی دلالت روایتِ «ضعوا هذه آلایات...» بر نزول گسسته ی سوره های قرآن»، مطالعات فهم حدیث، 1396ش، سال سوم، شماره 6، صص 169-145. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، قم، آل البیت، 1411ق. ماوردی، علی بن محمد، تفسیر الماوردی = النکت والعیون، به تحقیق سید بن عبدالمقصود بن عبدالرحیم، بیروت، دار الکتب العلمیة، بیتا. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار ائمه الاطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق. مزی، یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت، موسسه الرساله، 1408ق. معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، موسسه نشر الاسلامی، 1415ق. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1374ش. موسوی عاملی، سیدمحمد، نهایه المرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق. میرمحمدى زرندى، سید ابوالفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، 1420ق. نکونام، جعفر، درآمدی بر تاریخگذاری قرآن، تهران، هستینما، 1380ش. واحدی نیشابوری، علی بن احمد، الوسیط فی تفسیر القرآن، عادل احمد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,701 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 328 |