اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 335 |
| تعداد مقالات | 2,752 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,106,782 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,257,608 |
شناسایی ابعاد شکل‌گیری هویت مکانی در محله‌های مسکونی مبتنی بر دیدگاه متخصصان با کاربست تحلیل عامل Q | ||
| نشریه علمی اندیشه معماری | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 11، فروردین 1401، صفحه 1-16 اصل مقاله (1.34 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/at.2022.14981.1691 | ||
| نویسندگان | ||
| مانا ابراهیمی مجرد1؛ فرهنگ مظفر* 2؛ سیدباقر حسینی2؛ بهرام صالح صدق پور3 | ||
| 1دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 07 بهمن 1399، تاریخ بازنگری: 16 آذر 1400، تاریخ پذیرش: 19 دی 1400 | ||
| چکیده | ||
| بیان مساله: هویت مکانی به‌عنوان یکی از سازه‌های اصلی در علم روان‌شناسی محیط، نقش بسیار مهمی در رابطه شناختی انسان و مکان سکونت وی و نیز افزایش سلامت روان و ارتقای کیفیت زندگی او دارد. لیکن عدم توافق صاحب‌نظران و متخصصان در خصوص ساختار این مفهوم، مانع از شناخت جامع آن شده است. از سوی دیگر، غالب مطالعات صورت‌گرفته در این زمینه از جانب مکان و ویژگی‌های آن انجام شده، درحالی‌که هویت مفهومی انسانی و به‌ویژه روان‌شناختی است. بنابراین دستیابی به ابعاد و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری هویت مکانی در محله‌های مسکونی از دیدگاه متخصصان معماری و شهرسازی و با تأکید بر وجوه روان‌شناختی هویت مکانی، می‌تواند گامی جهت پیشبرد تحقیقات هویت مکانی در حوزه معماری و شهرسازی شود. سوال تحقیق: عوامل مؤثر بر شکل‌گیری هویت مکانی در محله‌های مسکونی از دیدگاه متخصصان معماری و شهرسازی چیست؟ ابعاد شکل‌گیری هویت مکانی در محله‌های مسکونی مبتنی بر دیدگاه متخصصان معماری و شهرسازی چیست؟ اهداف تحقیق: شناسایی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری هویت مکانی در محله‌های مسکونی و همچنین دستیابی به ابعاد شکل‌گیری هویت مکانی در محله‌های مسکونی مبتنی بر دسته‌بندی دیدگاه‌های متخصصان معماری و شهرسازی. روش تحقیق: پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف در دسته تحقیقات بنیادی با ماهیت اکتشافی و ازنظر روش گردآوری داده‌ها در دسته تحقیقات توصیفی قرار می‌گیرد. روش تحقیق، ترکیبی از روش‌های کیفی و کمّی منتج از مکتب عمل‌گرایی چندگانه است. شناسایی ابعاد شکل‌گیری هویت مکانی در محله‌های مسکونی در چهار بخش 1- مصاحبه با متخصصان، 2- کدگذاری باز و محوری، تهیه جدول هدف- محتوا و پرسشنامه محقق‌ساخت بر اساس آن، 3- پیمایش دلفی در دو مرحله و 4- تحلیل عامل Q با استفاده از نرم‌افزار SPSS-26، انجام شده است. جامعه آماری پژوهش در بخش اول، 9 نفر از متخصصان معماری و شهرسازی و در بخش پیمایش دلفی، 25 نفر بوده است که به روش نظریه‌ای انتخاب شدند و نمونه‌گیری به روش شبکه‌ای (گلوله برفی) تا اشباع نظری ادامه یافت. مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: نتایج پژوهش نشان می‌دهد، 8 دیدگاه غالب درزمینه شکل‌گیری هویت مکانی در میان متخصصان وجود دارد که ابعاد موضوع را شکل می‌دهند و به‌ترتیب عبارت‌اند از: ابعاد «کالبدی- ساختاری»، «روان‌شناختی»، «اجتماعی- فرهنگی»، «عملکردی- فعالیتی»، «زیبایی‌شناختی»، «زیست‌محیطی»، «تاریخی» و «معنایی». دیدگاه‌های متخصصان نیز، در طیفی از روان‌شناسی اجتماعی با ماهیت جزءنگر تا معناگرایی با ماهیت کل‌نگر شناسایی شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هویت مکانی؛ محله مسکونی؛ دیدگاه متخصصان؛ پیمایش دلفی؛ تحلیل عامل Q | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Identifying dimensions of place- identity formation in residential neighborhoods based on professional’s perspective using Q factor analysis | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mana Ebrahimi Mojarad1؛ Farhang Mozaffar2؛ Seyed Bagher Hosseini2؛ Bahram Saleh Sedghpour3 | ||
| 1Ph.D. candidate of architecture, Department of Architecture, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran | ||
| 2Associate professor, Department of Architecture, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran | ||
| 3Associate professor, Department of Educational Science, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Research Problem: Place- identity as one of the main constructs in environmental psychology has a very important role in the cognitive relationship between man and his place of residence, and also enhancing mental health and improving his quality of life. But the lack of agreement of experts and professionals in defining the structure of the concept, and its dimensions has prevented it from a comprehensive understanding. On the other hand, most studies have been conducted in this field by place and its characteristics, while identity is a human and especially a psychological concept. Therefore, achieving the dimensions and factors affecting the formation of place- identity in residential neighborhoods from the perspective of architectural and urban professionals emphasizing on psychological aspects of the concept can be a step towards advancing place-identity research in the field of architecture and urbanism. Also, the findings would help in planning and designing of the residential neighborhoods. Research Question: What are the factors affecting the formation of place- identity in residential neighborhoods, from the perspective of architectural and urban professionals? What are the dimensions of place- identity formation in residential neighborhoods, based on the perspectives of architectural and urban professionals? Research Method: The study is a kind of the basic research with exploratory nature in terms of goal, and in terms of data collection method, it is placed in the descriptive research category. The research method is a combination of qualitative and quantitative methods, resulting from the school of multiple operationalism derived from sustainability approach. Therefore, identifying dimensions of place- identity formation in residential neighborhoods from the perspective of architectural and urban professionals has done in four sections; 1- open and deep interviews with professionals to recognize factors affecting the formation of the concept of place- identity; 2- open and axial coding used in Grounded theory research, preparation of content table and the researcher- made questionnaire that revised by experts; 3- Delphi survey that has been implemented in two rounds in order to assess the reliability the questionnaire, and 4- Q factor analysis was performed using SPSS-26 software. Q factor analysis is described as a means of determining dimensions or profiles of people. The statistical population of the research in the first step was 9 architectural and urban professionals, witch first was selected targeted, and then in Delphi survey, there were 25 people who were selected by network sampling method (snowball sampling method), to theoretical saturation. The Most Important Results and Conclusion: The results from Q factor analysis and categorizing the factors, show that there are 8 dominant perspectives on the formation of place- identity among professionals that shape the dimensions of the place- identity in residential neighborhoods and are as follows: dimensions of "physical-structural", "psychological", "social- cultural", "functional- activity", "aesthetics", "environmental", "historical" and finally "semantic". The dimensions named by the main concept of the category derived from the questions that the experts emphasized on the main questionnaire. Also, professionals’ perspectives were identified in a range of social psychology with an atomic nature to semantics with a holistic nature. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Place- identity, Residential neighborhood, Professional’s perspective, Delphi survey, Q factor analysis | ||
| مراجع | ||
|
ارباب، پارسا، عزیزی، محمدمهدی و زبردست، اسفندیار. 1394. تبیین معیارهای کلیدی فرایند شکل‌گیری هویت مکان در توسعه شهری جدید (مطالعه موردی: منطقه 22 تهران). هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 20(4): 5-20. https://jfaup.ut.ac.ir/article_59666.html?lang=fa
استراوس، انسلم و کربین، جولیت. 1392. مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه: ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
امین‌زاده، بهناز. 1389. ارزیابی زیبایی و هویت مکان. هویت شهر، 4(7): 3-14. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=127080
براتی، ناصر. 1383. جهان‌بینی کل‌نگر در برابر رویکرد جزءگرایانه در شهرسازی. باغ نظر، 1(1): 7-24. http://www.bagh-sj.com/article_1491.html?lang=fa
بهزادفر، مصطفی و برین، علی. 1387. سامان‌دهی هویتی شهر جدید هشتگرد. ساخت شهر، 5(10و11): 11-24. https://www.magiran.com/paper/674908
پورجعفر، محمدرضا، ایزدی، محمدسعید و خبیری، سمانه. 1392. دلبستگی مکانی؛ بازشناسی مفهوم، اصول و معیارها. هویت شهر، 9(24): 43-54. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_8786.html?lang=fa
پوردیهیمی، شهرام، زمانی، بهادر و نگین‌تاجی، صمد. 1390. رویکردی انسانی به مسکن. صفه، 21(54): 5-14. https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=297038
پوردیهیمی، شهرام و نورتقانی، عبدالمجید. 1392. هویت و مسکن؛ بررسی سازوکار تعامل هویت ساکنین و محیط مسکونی. مسکن و محیط روستا، 32(141): 3-18. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=191413
حبیبی، سید محسن. 1379. جامعه مدنی و حیات شهری. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 7: 21-33. https://journals.ut.ac.ir/article_13933.html
حسین‌آبادی، سعید، سلمانی مقدم، محمد و نوری دشتبان، مریم. 1398. هویت مکانی و عوامل مؤثر بر آن در محلات قدیمی نمونه مطالعه: محله کلاه‌فرنگی سبزوار. برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 9(34): 89-110. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1511861/
دانشپور، سید عبدالهادی. 1383. درآمدی بر مفهوم و کارکرد هویت محیط انسان‌ساخت. باغ نظر، 1(1): 59-70. http://www.bagh-sj.com/article_1494.html
دانشپور، سید عبدالهادی و میرزایی، حمیدرضا. 1388. ظرفیت‌سازی توسعه محله‌ای بر سطوح میان‌افزا، مطالعه موردی: محله شادآباد شهر تهران. طرح و نماد، 1(1): 35-52. http://www.iust.ac.ir/jfa/article-1-27-fa.html&sw
رضازاده، راضیه و حیدری، بهاره. 1389. فرایند طراحی یک مکان باهویت. آبادی، 20(69): 80-89.
سالاری‌پور، علی‌اکبر. 1396. بررسی رابطه فرد- محله و ابعاد تحول آن به‌منظور ارتقای ویژگی‌های هویت ایرانی- اسلامی در شهر رشت. پایان‌نامه دکتری شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
سرمد، زهره، بازرگان، عباس و حجازی، الهه. 1394. روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگاه.
سلطانی، لیلا، زنگی‌آبادی، علی و نسترن، مهین. 1390. برنامه‌ریزی شهری در جهت ارتقای هویت ایرانی اسلامی زنان با تأکیـد بر نقش محله‌های شهری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(4): 29-36. https://www.magiran.com/paper/938301
فرگوسن، جرج. اندرو و تاکانه، یوشیو. 1386. تحلیل آماری در روان‌شناسی و علوم تربیتی. ترجمه: علی دلاور و سیامک نقشبندی. تهران: ارسباران.
قاسمی، وحید و نگینی، سمیه. 1389. بررسی تأثیر بافت محلات بر هویت اجتماعی، با تأکید بر هویت محله‌ای در شهر اصفهان. مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، 2(7): 113-136. https://urs.ui.ac.ir/article_19976.html
کسروی، رضا، منصوری، سید امیر و براتی، ناصر. 1399. رویکرد اصالت‌الوجودی به هویت سیمای شهر. منظر، 12(52): 38-45. http://ensani.ir/fa/article/438474/
گلرخ، شمین. 1391. مکان و هویت شخصی: نقش محیط کالبدی در شکل‌گیری حس خود. شهر و معماری بومی، 3(3): 97-108. http://smb.yazd.ac.ir/article_241.html?lang=fa
لینچ، کوین. 1376. تئوری شکل خوب شهر. ترجمه: حسین بحرینی. تهران: دانشگاه تهران.
وحیدا، فریدون و نگینی، سمیه. 1391. ساخت و اعتباریابی مقیاس هویت محله‌ای. مطالعات شهری، 2(2): 35-58. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=288111
Brown, S. R. (2002). Q technique and questionnaires. Operant subjectivity, 25(2), 117-126. https://www.researchgate.net/publication/313057601_Q_technique_and_questionnaires
Brown, B. B., & Werner, C. M. (1985). Social cohesiveness, territoriality, and holiday decorations the influence of Cul-De-Sacs. Environment and Behavior, 17(5), 539-565. https://doi.org/10.1177/0013916585175001
Cesarini, T. J. (2016). The multiple meanings of San Diego's Little Italy: A study of the impact of real and symbolic space and boundaries on the Ethnic identities of eight Italian Americans. Doctoral dissertation, University of San Diego. https://digital.sandiego.edu/dissertations/35/
Cuba, L., & Hummon, D. M. (1993, December). Constructing a sense of home: Place affiliation and migration across the life cycle. In Sociological forum (8(4): pp. 547-572). Kluwer Academic Publishers-Plenum Publishers. https://link.springer.com/article/10.1007/BF01115211
Droseltis, O., & Vignoles, V. L. (2010). Towards an integrative model of place identification: Dimensionality and predictors of intrapersonal-level place preferences. Environmental Psychology, 30(1), 23-34. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2009.05.006
Frost, D., & Catney, G. (2020). Belonging and the intergenerational transmission of place identity: Reflections on a British inner-city neighbourhood. Urban Studies, 57(14), 2833-2849. https://doi.org/10.1177/0042098019887922
Galster, G. F., (2001). On the nature of neighborhood. Urban Studies, 38(12), 2111-2124. https://doi.org/10.1080/00420980120087072
Gür, S. Ö., & Enön, Z. (1990). Changing socio-spatial aspects of neighborhood: Design implications. Ekistics, 138-145. https://www.jstor.org/stable/43622164?seq=1
Heidari, A. A., & Mirzaii, S. (2013). Place Identity and its informant parameters in Architectural studies. Disertasi pada Iran University of Science and Technology. http://jnasci.org/wp-content/uploads/2013/08/260-268.pdf
Heydari, B. (2017). Investigating indicators of place-identity (IPI) in historic urban public spaces based on the examination of historic district of Tehran and Münster. Doctoral dissertation, Dortmund University. https://d-nb.info/1125713461/34
Hsu, C. C., & Sandford, B. A. (2012). The Delphi technique: Use, considerations, and applications in the conventional, policy, and on-line environments. In online research methods in urban and planning studies: Design and outcomes (pp. 173-192). IGI Global. https://www.igi-global.com/chapter/online-research-methods-urban-planning/62401
Lalli, M. (1992). Urban-related identity: Theory, measurement, and empirical findings. Environmental Psychology, 12(4), 285-303. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80078-7
Lewicka, M. (2010). What makes neighborhood different from home and city? Effects of place scale on place attachment. Environmental Psychology, 30(1), 35-51. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2009.05.004
Lewicka, M. (2011). Place attachment: How far have we come in the last 40 years?. Environmental psychology, 31(3), 207-230. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2010.10.001
Lynch, K. (1960). The image of the city. MIT press. https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=_phRPWsSpAgC&oi=fnd&pg=PA1&dq=%E2%80%A2%09
Moore, R. L., & Graefe, A. R. (1994). Attachments to recreation settings: The case of rail‐trail users. Leisure Sciences, 16(1), 17-31. https://doi.org/10.1080/01490409409513214
Nielsen-Pincus, M., Hall, T., Force, J. E., & Wulfhorst, J. D. (2010). Sociodemographic effects on place bonding. Environmental Psychology, 30(4), 443-454. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2010.01.007
Oldrup, H. (2010). Between the city and the rural: Negotiating place and identity in a Danish suburban housing area. Housing, theory and society, 27(1), 42-63. https://doi.org/10.1080/14036090802476622
Proshansky, H. M., (1978). The city and self-identity. Environment and Behavior, 10(2), 147-169. https://doi.org/10.1177/0013916578102002
Proshansky, H. M., Fabian, A. K., & Kaminoff, R. (1983). Place-identity: Physical world socialization of the self. Environmental psychology, 3(1), 57-83. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(83)80021-8
Rapoport, A. (1982). The meaning of the built environment: A nonverbal communication approach. University of Arizona Press. https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=bn_7_UFAbdUC&oi=fnd&pg=PA9&dq=%E2%80%A2%09
Rapoport, A., & El Sayegh, S. (2005). Culture, architecture, and design (p. 92). Locke science publishing Company. http://doc.uments.com/g-culture-architecture-and-design.pdf
Raymond, C. M., Brown, G., & Weber, D. (2010). The measurement of place attachment: Personal, community, and environmental connections. Environmental Psychology, 30(4), 422-434. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2010.08.002
Relph, E. (1976). Place and placelessness (Vol. 67). London: Pion. https://slunik.slu.se/kursfiler/LK0189/40081.1314/Relph_by_Joahansson_sem_7.pdf
Rollero, C., & De Piccoli, N. (2010). Place attachment, Identification and Environment Perception: An Empirical Study. Environmental Psychology, 30(2), 198-205. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2009.12.003
Shaolian, D. (2017). Impacts of urban renewal on the place identity of local residents–a case study of Sunwenxilu traditional commercial street in Zhongshan City, Guangdong Province, China. Journal of Heritage Tourism, 12(3), 311-326. https://doi.org/10.1080/1743873X.2016.1242591
Soini, K., Vaarala, H., & Pouta, E. (2012). Residents’ Sense of Place and Landscape Perceptions at the Rural-Urban Interface. Landscape and Urban Planning, 104(1), 124-134. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2011.10.002
Twigger-Ross, C., Bonaiuto, M., & Breakwell, G. (2003). Identity theories and environmental psychology. Na. https://www.researchgate.net/publication/313584290_Identity_theories_and_environmental_psychology
Twigger-Ross, C. L., & Uzzell, D. L. (1996). Place and identity processes. Environmental Psychology, 16(3), 205-220. https://doi.org/10.1006/jevp.1996.0017
Ujang, N. (2012). Place Attachment and Continuity of Urban Place Identity. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 49, 156-167. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.07.014
Uzzell, D., Pol, E., & Badenas, D. (2002). Place identification, social cohesion, and enviornmental sustainability. Environment and Behavior, 34(1), 26-53. https://doi.org/10.1177/0013916502034001003
Vaske, J. J., & Kobrin, K. C. (2001). Place attachment and environmentally responsible behavior. Environmental Education, 32(4), 16-21. https://doi.org/10.1080/00958960109598658
Widding, J. A. (1983). Identity: personal and socio-cultural: a symposium. Doctoral dissertation, Acta University. https://katalogplus.sub.uni-hamburg.de/vufind/Record/040011631?rank=2 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,580 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 211 |
||