1کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
2عضو هیئت علمی مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی کرمانشاه، ایران
تاریخ دریافت: 05 تیر 1401،
تاریخ بازنگری: 12 مرداد 1401،
تاریخ پذیرش: 09 شهریور 1401
چکیده
در نبود برنامهریزی مناسب برای فقرای شهری، این فقرا هستند که دست به برنامهریزی میزنند و سکونتگاههایی را به‌صورت خودانگیخته به‌وجود میآورند که به‌دلیل عدم توجه سیاستگذاران شهری، یکی از نتایج آن عدم توجه به توسعه شهری پایدار میتواند باشد. در محلههای اسلامیه و پهنهی غربی دولت‌آباد شهر کرمانشاه نیز، اجرایی نشدن طرح تفصیلی شهری بهخصوص در احداث کاربریهای مصوب، منجر به تضعیف کاربریهای خدمات شهری در این محله‌ها شده است. هدف از این پژوهش تعریف شاخصهای پایداری کاربری اراضی شهری است تا از این طریق بتوان پایداری شهری در سکونت‌گاه‌های غیررسمی به‌ویژه محله دولت‌آباد شهر کرمانشاه را ارزیابی نمود.در این پژوهش با استفاده از دو روش مقایسهی روند در طول یک زمان و مقایسه با استانداردها به‌صورت مطلق با استفاده از روش تحلیل SWOT نقش عوامل مختلف را در ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی بر پایداری کالبدی محله دولت آباد سنجیده شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در محلههای مورد بررسی در بعد کالبدی به‌جز دو شاخص پوشش پیادهروها و سرانه کاربریها به استثنای کاربری تجاری، مطلوبیت لازم وجود دارد. در بعد اجتماعی و اقتصادی نیز، دو شاخص تراکم جمعیتی و حس تعلق به مکان از نظر پایداری در این محله‌ها مطلوب است، اما همکاری با سازمان‌های دولتی و اشتغال به فعالیتهای غیررسمی، پایداری اقتصادی را تحت تأثیر منفی قرار داده است. در شاخصهای امنیت و ایمنی، ارزش زمین و املاک، نظافت و پسماند و فضای سبز نیز در این محله‌ها ناپایداری وجود دارد.
Measuring the Sustainability of Urban Land Uses in Informal Settlements (Case Study of Islamiyah and Dolatabad Neighborhoods, Kermanshah)
نویسندگان [English]
Sheyda Bagrezaie1؛ Mohamad Azami2
11. MSc graduated, Faculty of Architecture and Urban Planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.
22. Department of urban planning, Institute of higher education, ACECR Kermanshah. Iran
چکیده [English]
Urban poors start city planning and create spontaneous settlements when there is no proper planning for their city. A most important consequence of this lack of attention of urban policy makers leads to urban unsustainability developments. Unimplemented approved land uses of detailed plan in Eslamieh and western part of Dowlat Abad have led to the weakness of urban services in these settlements and this has caused local and urban sustainability. Therefore, increase social, economic, environmental and physical aspects of sustainability in these settlements can help to develop urban sustainability in Kermanshah city. In this article two method is used for analyzing. First, comparing trend during a period of time, and second, comparing with absolute standard, in addition SWOT is used to measure the role of various factors in physical, social, economic and environmental aspects of physical sustainability in Eslamieh and western part of Dowlat Abad neighborhoods. The results demonstrate that some indicators in physical aspect such as dynamic and compatibility, readability and quality of residential land use can help to access urban sustainability but sidewalk coverage and services land uses per capita indicators decrease local sustainability. Some indicators in social and economic aspects such as population density and sense of place belonging are proper for gaining sustainability in these neighborhoods, but Authority Corporation and informal employment have negative effect on economic sustainability. There is also unsustainability in security and safety, land and property values, cleanliness and waste, and green space indicators in these neighborhoods. In general, the strategies can be considered to increase the community services land use per capita and create the required land uses, increase the participation of people and organizations and strengthen the economic situation of neighborhoods
کلیدواژه‌ها [English]
Sustainability, Informal Settlements, Community Services Land use, Dowlat Abad Neighborhood
مراجع
آکیولی، کلودیو و داویدسون، فوربس (1390). تراکم در توسعهی شهر، ترجمه: نجما اسماعیلپور و علیرضا اشتیاقی. تهران: انتشارات آرمانشهر.
حیدرزاده، احسان و بهزادفر، مصطفی (1398). تأثیر تراکم جمعیتی بر شاخصهای کیفیت زندگی شهری (نمونه‌ی مورد مطالعه: منطقه 3 کلان‌شهر تهران). فصلنامه پژوهش و برنامهریزی شهری، دوره 10، شماره 37، ص 1-12.
خاوندی خیاوی، منصور (1389). طراحی اکولوژیک منظر شهری - منظر ورودی خاوران تهران، منطقه پانزده. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، چاپ نشده.
دویران، اسماعیل (1399). سنجش زیست‌پذیری بافت‌های شهری با تاکید بر پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: محلههای اسکان غیررسمی شهر همدان). جغرافیای اجتماعی شهری، دوره 7، شماره 1، ص 77-96.
روشنی، پریسا؛ حبیبی، کیومرث و سعیده زرآبادی، زهراسادات (1395). ارائهی الگوی مفهومی انسجام‌بخشی شبکه فضاهای شهری و به‌کارگیری آن در منطقه 6 تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، دوره 14، شماره 48، ص 42-31.
ساسانپور، فرزانه؛ موحد، علی؛ مصطفوی‌صاحب، سوران و یوسفیفشکی، محسن (1393). ارزیابی پایداری محلههای شهری در شهر سقز. پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، دوره 2، شماره 1، ص 94-73.
شیعه، اسماعیل و پورحیدری، سهیلا (1393). بررسی نقش عوامل کاربری زمین در کیفیت پایداری اجتماعی شهر (نمونه موردی: شهر محمدیه). در مجموعه مقالات همایش ملی نظریههای نوین در معماری و شهرسازی. قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی.
صیامی، قدیر و خلیق، علی (1396). تأثیر اختلاط کاربریها بر تولید سفرهای پایدار در محلههای شهری (نمونه موردی: محلههای میعاد، تربیت و هاشمی در شهر مشهد). فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره 9، شماره 3، ص 65-78.
عیسیلو، شهابالدین؛ فنی، زهره و دوستی، بهزاد (1396). ترکیب کاربریها و سنجش اثرهای آن در پایداری محله‌مبنا (مورد شناسی: محله ولنجک و دروس، شهر تهران). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، دوره 9، شماره 31، ص 59-74.
کاشفیدوست، دیمن و حاجینژاد، علی (1394). ارزیابی کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعهی پایدار (مورد مطالعه: پیرانشهر). نشریه آمایش سرزمین، دوره 7، شماره 1، ص 71-94.
گلکار، کوروش (1379). طراحی شهری پایدار در شهرهای حاشیه کویر. نشریه هنرهای زیبا، شماره 8، ص 43-52.
مفیدی شمیرانی، سید مجید و مضطرزاده، حامد (1393). تدوین معیارهای ساختار محلههای شهری پایدار. فصلنامه علمی-پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، دوره 11، شماره 29، ص 70-59.
مقالات همایش توسعهی محلهای، چشم‌انداز توسعهی پایدار شهر تهران (چاپ اول)، تهران: شهرداری تهران.
موسوی، سیداحمد (1385). برنامهریزی توسعهی محلهای با تأکید بر سرمایهی اجتماع (مورد مطالعه: کوی طلاب شهر مشهد). پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدهی هنر و معماری، چاپ نشده.
موسوی، سیدعلی (1382). گام‌های نوین مدیریت شهری برای توسعه. بازیابی شده از Hamshahrionlin.ir
موسوی، سیدیعقوب (1387). بررسی سیاستهای شهری و توسعهی اجتماعی، نوع محلهای (شهر تهران). در مجموعه مقالات همایش ایده‌های نو در مدیریت شهری، تهران.
موسوی کاظمی محمدی، مهدی و شکویی، حسین (1381). سنجش پایداری اجتماعی توسعه شهر قم. نشریه پژوهشهای جغرافیایی، دوره 34، شماره 43، ص 27-41.
نظیف، حسن و مطلبی، قاسم (1398). ارائهی مدل مفهومی از خوانایی با تکیه بر تصور ذهنی. فصلنامه علمی-پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، دوره 16، شماره 78، ص 71-78.
هودسنی، هانیه (1384 الف). بهبود ساختاری-فضایی محلههای شهری در چارچوب توسعهی محلهای پایدار (نمونه موردی: محله جلفا). پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدهی هنر، چاپ نشده.
Azami, M., Tavallaei, R. & Mohammadi, A. (2017). The challenge of sustainability in informal settlements of Iran (case study: Sanandaj city). Environment, Development and Sustainability, 19 (4), 1523–1537.
Azami, M., Mirzaee, E. & Mohammadi, A. (2015). Recognition of urban unsustainability in Iran (case study: Sanandaj city). Cities, 49, 159-168.
Boyko, Ch. & Cooper, R. (2011). Clarifying and re-conceptualising Density. Progress in Planning, 76, 1-61.
Gou, Z., Xie, X., Lu, Y. & Khoshbakht, M. (2018). Quality of Life Survey in Hong Kong. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15, 1-16.
D. et al. (2011). Modeling Urban Land Use Change by The Integration of Cellular Automaton and Markov Model. Ecological Modelling, 222 (20), 3761-3772.
Jabareen, R.Y. (2006). Sustainable Urban Forms Their Typologies, Models, and Concepts. Journal of Planning Education and Reseach, 26 (1), 38-52.
Shaftoe, H. (2008). Convivial Urban Spaces: Creating Effective Public Spaces. London: Earthscan.
Yaolong, Z., CUI, B. & Murayama, Y. (2011). Characteristics of Neighborhood Interaction in Urban Land-Use Changes: A Comparative Study Between Three Metropolitan Areas of Japan. Journal of Geographical Sciences, 21 (1), 65-78.
Zokin, S. (1997). The culture of cities. Black well.
