اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 327 |
| تعداد مقالات | 2,691 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,029,269 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,203,356 |
تأویل بن‌مایه‌های کهن‌الگوهای نقاب و سایه در خانه‌های سنتی دورۀ قاجاریۀ فلات مرکزی ایران | ||
| نشریه علمی اندیشه معماری | ||
| دوره 7، شماره 13، فروردین 1402 | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/at.2023.17719.1912 | ||
| نویسندگان | ||
| محبوبه شعبانی جفرودی1؛ سیده مامک صلواتیان* 2؛ علیرضا نیکویی3؛ سامره اسدی مجره4 | ||
| 1پژوهشگر دوره دکترا، گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران | ||
| 2استادیار، گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران | ||
| 3انشیار، استاد مدعو، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران- دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
| 4استادیار، گروه روانشناسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 26 مرداد 1401، تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1401، تاریخ پذیرش: 28 اسفند 1401 | ||
| چکیده | ||
| بیان مساله: در حال حاضر گنجینۀ هنرهای سنتی ما رو‌به فراموشی است. معماری سنتی ایرانی نیز، به‌مثابة مخزن خاطراتِ تاثیرگذار بر ارزشهای درونی جامعه، از این قاعده مستثنا نیست. در چنین شرایطی لازم است پرداختن به مسالة کارکردِ روان و کاویدن نقش آن در پایندگی هنر پرورده گردد. تجلیات روان، بر هنر و دست‌آفرینه‌های اصیل انسانی، از طریق نمادها صورت می‌پذیرد. از میان نمادهای منظوم در علوم انسانی و هنر، تمثیل‌های کهنالگویی، به ادبیات نقد نوین و کارل گوستاو یونگ، بانی مکتب روان‌تحلیلی، منسوب است. یونگ معتقد بود که بخشی از معماری نتیجه حالات درونی خود معمار است. گرچه برای بیان کهن‌الگوهای یونگ محدودیتی وجود ندارد، اما تعدادی از آنها مانند نقاب و سایه نقش اساسی در انسجام شخصیت دارند. از آنجا که در اندیشۀ یونگ و بسیاری پدیدارشناسان -همچون باشلار-، همبستگی روان و معماری، و پیرو آن «خانه»، مورد تاکید است، پژوهش حاضر طی تبیین و تشریح مفاهیم کهن‌الگوهای نقاب و سایه، به کشف و تاویل بن‌مایه‌های این کهن‌الگوها در بستر معماری خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران، در دوران قاجار می‌پردازد. اهداف تحقیق: این مقاله با هدف بررسی ارتباط میان خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران و کهن‌الگوهای نقاب و سایه و همچنین دریافت چگونگی گفتمان معماری و روانکاوی تدوین گردیده است. سوال تحقیق: مضامین کهن‌الگوی نقاب و سایه در کدام اجزای خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران یافت می‌شوند؟ این مضامین از طریق چه بن‌مایه‌هایی بر آن خانه‌ها فرافکنی شده‌اند؟ روش تحقیق: پژوهش حاضر، ترکیبی و الگوی غالب آن، کیفی، با نگرش تأویلی و پدیدارشناسانه است. روش پژوهش، تحلیل محتوا، در ترکیب و تعامل با رویکرد استقرایی و قیاسی است. پایایی پژوهش با روش کمی و ضریب آلفای کرونباخ در نرم‌افزار Spss تعیین می‌گردد. آزمون T تک‌نمونه‌ای فرضیه‌ها را تایید می‌کند. مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: معانی ضمنی مشترکی در نهاد کهن‌الگوهای نقاب و وجه بیرونی (شامل: دیوار، بادگیر مصالح، درگاه ورودی) و کهن‌الگوی سایه و عناصر درونی (محتوی: میانسرا و اجزای جدارۀ داخلی رو به آن، دالان، سرداب و زیرزمین) خانه‌های سنتی وجود دارد. به‌علاوه کهن‌الگوی نقاب به‌واسطۀ بنیان‌هایی چون ارتباط با جامعه، فردیت کاذب، حفاظت و پنهان‌سازی، نفوذناپذیری، تجانس با برون، وجه بیرونی، تغییرناپذیری، و سایه از طریق بن‌مایه‌های، وجه درونی، پنهان‌سازی، دوبودگی و تضاد با وجه بیرونی، با اجزای معماری خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران متناظرند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| یونگ؛ کهن‌الگو؛ نقاب؛ سایه؛ خانه‌های سنتی فلات مرکزی ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Interpretation of the Archetypal theme of Persona and Shadow in the Traditional Houses of the Qajar era in the Central Plateau of Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahboubeh Shabani Jafroudi1؛ Seyedeh Mamak Salavatian2؛ Alireza Nikouei3؛ Samereh Asadi majreh4 | ||
| 1Phd researcher, Department of Architecture, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran | ||
| 2Faculty member, Assistant Professor, Department of Architecture, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran | ||
| 3Visiting professor, associate professor, Department of Literature and Humanities, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran- Faculty member, associate professor, Department of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran | ||
| 4Faculty member, Assistant Professor, Department of Psychology, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Research Problem: At present, the treasure of our traditional arts is being forgotten. Unfortunately, Iranian traditional architecture, as a repository of immortal and influential memories on our Cultural structure, social innate values and beliefs, is no exception. In such circumstances, it is necessary to address the issue of psyche and mental function and explore its role in the permanence of art. It is obvious that the manifestation of the psyche in art and other original human creations happens through symbols. Among the versified symbols, in the human sciences and art, archetypal allegories are attributed to the modern critical literature and Swiss psychologist- and the founder of psychoanalytical method- Carl Gustav Jung. Jung believed that some parts of architecture are the result of projecting the inner state of the architect. However, the expression of Jung archetypes is limitless, a number of them, such as Persona and Shadows, play a key and crucial role in regulating the human psychological personality. Since Carl Gustav Jung and many other phenomenologists -such as Gaston Bachelard- have emphasized the correlation between psyche and architecture, and its followed by "house", the present study seeks to discovers and interprets the essence of these archetypes in the context of architecture of the traditional houses of the central plateau of Iran, during the Qajar era, by explaining and descripting the concepts of Persona and Shadow archetypes.This article aims to inspect the relationship between the traditional house of the central plateau of Iran, during the Qajar era, and the archetypes of Persona and Shadow in the discourse between architecture and psychoanalysis. Research Questions: which archetypal themes of Persona and shadow are found in the architectural components of the traditional houses of the central plateau of Iran during the Qajar era? Research Method: The current research is a mixed research method with a predominance of qualitative paradigm and phenomenological attitude. The qualitative content analysis is applied in combination with inductive and deductive approach. In order to confirm the research findings, quantitative method and Cronbach's alpha coefficient and one-sample T-test are used. The Most Important Results and Conclusion: The results show that there are common implications in recognizing Persona and exterior elements (including walls, materials, Badgir, entrance) and Shadow and internal elements (including the central courtyard and its belonging components as surrounding walls, corridor, the cellar and the basement) in the traditional houses in the central plateau of Iran, during the Qajar era. In addition, a number of common grounds such as communication with society, pseud individuality, protection, secrecy, impenetrability, homogeneity with the outside, the outer side ,and immutability have been found between Persona and architectural components of the aforementioned traditional houses. In the same way, the concepts such being inward, concealment, being two-sided (positive and negative coexistence), and contradiction to the outer side correspond to the Shadow. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Jung, archetype, Persona, Shadow, traditional houses of the Central Plateau of Iran | ||
| مراجع | ||
|
آرنهایم، رودلف، (1373)، پویهشناسی صور معماری، مترجم: مهرداد قیومی بیدهندی، تهران، انتشارات سمت.
آفرین، فریده، (1388)، بررسی رمان شازده احتجاب از چشم‌انداز نظریات یونگ، فصلنامه نقد ادبی، 2(7)، 35-9. https://lcq.modares.ac.ir/article-29-9051-fa.html
اسنودن، روث، (1392)، یونگ مفاهیم کلیدی، ترجمة افسانه شیخ‌الاسلام‌زاده، تهران، عطایی.
الیاده، میرچا، (1394)، نمادپردازی، امر قدسی و هنر، ترجمة مانی صالحی علامه، تهران، انتشارات نیلوفر.
باشلار، گاستون، (1391)، بوطیقای فضا، ترجمة مریم کمالی و محمد شیربچه، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
بانی‌مسعود، امیر، (1391)، معماری معاصر ایران در تکاپوی سنت و مدرنیته، تهران، نشر هنر معماری قرن.
بورکهارت، تیتوس، (1392)، هنر مقدس (اصول و روشها)، تهران، انتشارات سروش.
پالاسما، یوهانی، (1395)، خیال مجسم، تخیل و خیالپردازی در معماری، مترجم: علی اکبری، تهران، پرهام نقش.
پالمر، مایکل، (1388)، فروید، یونگ و دین، ترجمة محمد دهگانپور و غلامرضا محمودی، تهران، رشد.
پریشانی، زیبا و سرمدی، مجید و کوپا، فاطمه و یزدانی، حسین، (1399)، جستجوی انگارۀ خانه در آثار «سهراب سپهری» بر مبنای پدیدارشناسی «گاستون باشلار»، شعرپژوهی دانشگاه شیراز، سال 12، شمارۀ دوم، تابستان، 25-1. http://ensani.ir/fa/article/author/207307
توانا، محمد علی و آذرکمند، فرزاد، (1395)، کهن‌الگوها و اسطوره های سیاسی عصر مدرن، براساس چارچوب نظری کارل گوستاو یونگ، دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهش سیاست نظری، (19). 27-1. http://political.ihss.ac.ir/Article/11952/FullText
حاجیقاسمی، کامبیز؛ قیومیبیدهندی، مهرداد؛ موسویروضاتی، مریمدخت و پروری، محمد، (1383)، گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر چهاردهم؛ خانه‌های یزد، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور.
حیدری، علی و یاراحمدی، مریم، (1397)، همزاد و جلوه‌های آن در باور قوم لک، فرهنگ و ادبیات عامه، 6(20)، 251-225. https://cfl.modares.ac.ir/article-11-13976-fa.html
رابرتسون، رابین، (1398)، کهن‌الگوهای یونگی، از خودآگاه یونگ تا ناتمامیت گودل، ترجمة بیژن کریمی، تهران، دف.
روضاتیان، سیده مریم و میرباقری فرد، سید علی اصغر، (1389)، نقد و تحلیل کهن‌الگوی نقاب با توجه به رفتارهای ملامتی، مجله بوستان ادب، 2(3)، پیاپی 1/59. 142-121. https://jba.shirazu.ac.ir/article_309.html
شمیسا، سیروس، (1386)، داستان یک روح (شرح و متن بوف کور صادق هدایت)، چاپ سوم، تهران، انتشارات فردوس.
شوالیه، ژان و گرابران، آلن، (1384)، فرهنگ نمادها، جلد 3، ترجمة سودابه فضایلی، تهران، جیحون.
شوالیه، ژان و گرابران، آلن، (1385)، فرهنگ نمادها، جلد 4، ترجمة سودابه فضایلی، تهران، جیحون.
فکوهی، ناصر، (1385)، پاره‌های انسان‌شناسی، مجموعه مقاله‌های کوتاه، نقد و گفت‌و‌گوهای انسان‌شناختی، تهران، نی.
فن‌فرانتس، ماری لوئیز و ادینجر، ادوارد اف، (1393)، چهار مقالة یونگی، شناخت نفس، رویاروئی با شخصیت مهتر، فرآیند تفرد، انسان کیهانی، ترجمة مهدی سررشته‌داری، تهران، مهر‌اندیش.
قاسمسیچانی، مریم و معماریان، غلامحسین، (1389)، گونهشناسی خانه قاجار در اصفهان، هویت شهر، 5(7)، 94-87. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_1138.html?lang=fa
کوپر، جی سی، (1392)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمة ملیحه کرباسیان، تهران، فرشاد.
لاوسون، برایان، (1391)، زبان فضا، ترجمة: علیرضا عینی‌فر و فؤاد کریمیان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
مورنو، آنتونیو، (1393)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمة داریوش مهرجویی، تهران، نشر مرکز.
موسویروضاتی، مریمدخت و سلطانزاده، حسین، (1375)، گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر اول؛ خانه‌های کاشان، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات معماری دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور.
موسویروضاتی، مریمدخت و طاهباز، منصوره، (1377)، گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر چهارم؛ خانه‌های اصفهان، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات معماری و دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور.
میرمیران، هادی، (1375)، از معماری گذشته چه درسی می‌توان گرفت؟، آبادی شماره 23، زمستان، 29-33.
میتفورد، میراندا بوروس، (1394)، دایرة‌المعارف مصور نمادها و نشانه‌ها، مترجمین: معصومه انصاری و حبیب بشیرپور، تهران، نشر سایان.
یاوری، حورا، (1387)، روانکاوی و ادبیات، دو متن، دو انسان، دو جهان، از بهرام گور تا راوی بوف کور، تهران، انتشارات سخن.
یونگ، کارل گوستاو، (1392)، انسان و سمبول‌هایش، ترجمة محمود سلطانیه، تهران، جامی.
Călin, RA,( 2014), The Psychology of the Archetypal Symbol in the Architecture and Painting of the Orthodox Church, Neutrosophy, Paradoxism and Communication 1, 178-197. https://www.academia.edu/36002133/PSYCHOLOGY_OF_THE_ARCHETYPE_SYMBOL_IN_ORTHODOX_CHURCH_PICTURE_AND_ARCHITECTURE
Casement, A, (2006), The Handbook of Jungian Psychology, Theory, practice and applications - The Shadow, Edited by Renos K. Papadopoulos, first published, London, Routledge.
Stevens, A, (2006), The Handbook of Jungian Psychology, Theory, practice and applications - The Archetypes, Edited by Renos K. Papadopoulos, first published. London, Routledge.
Özkiper, Ayşe, (2020, July, 13), Retrieved from:
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,121 |
||
,%20Retrieved%20from:%0dhttps:/commons.wikimedia.org/wiki/File:Ancient_iranian_mask.jpg){kind=link}