اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 19 |
| تعداد شماره‌ها | 380 |
| تعداد مقالات | 3,121 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,251,104 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,845,154 |
آسیب‌شناسی جامعه اسلامی مبتنی بر تحلیل محتوای خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 18، اردیبهشت 1402، صفحه 9-35 اصل مقاله (660.15 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2023.15936.2019 | ||
| نویسندگان | ||
| سیده رقیه سجادی1؛ محمد عترت دوست* 2؛ پروین بهارزاده3 | ||
| 1کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 29 تیر 1400، تاریخ بازنگری: 17 خرداد 1402، تاریخ پذیرش: 15 آذر 1400 | ||
| چکیده | ||
| خطبه فدکیه حضرت زهرا (س)، خطبه‌ای است که در یک برهه‌ی حساس تاریخی پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) ایراد شده است، لذا بررسی و تعمق، پیرامون مضامین و محتوای آن با روش‌های تحقیق متن‌پژوهی می‌تواند نتایج قابل‌توجهی را دربر داشته باشد. در این پژوهش با استفاده از روش «تحلیل محتوای مضمونی» تلاش شده تا به واکاوی مضامین و جهت‌گیری‌های این متن تاریخی پرداخته و رویکردها و اهداف حضرت زهرا (س) از بیان موضوعات مختلف در این خطبه را استخراج نماییم. نتایج و یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که برخلاف پیش‌فرض رایج و سنتی در جامعه که موضوع این خطبه را اختلاف بر سر مالکیت فدک می‌داند، هدف اصلی حضرت زهرا(س) از ایراد خطبه، حفظ جامعه اسلامی از فتنه‌ها و آسیب‌های حاصل بوده است؛ لذا نیمی از خطبه به آسیب‌شناسی و معرفی ضعف‌های جامعه مسلمانان پرداخته و در بخش دوم نیز راهکارهای برون‌رفت از آن آسیب‌ها به تفکیک بیان شده است. حضرت زهرا (س) عواملی همچون؛ جریان نفاق، بی‌بصیرتی و بی‌توجهی مردم نسبت به مسئولیت‌های خود در جامعه اسلامی، بی‌توجهی به آموزه‌های قرآنی و رفاه‌طلبی را ازجمله مهم‌ترین آسیب‌های مبتلا به جامعه در آن برهه‌ی تاریخی دانسته و بازگشت به ثقلین، توجه دوباره به گفتمان نبوی، بازگشت به توحید و پایبندی به قوانین فردی و اجتماعی را راهکار برون‌رفت از آن معضلات پیش‌آمده معرفی می‌کند. از دیگر نتایج مهم به‌دست‌آمده در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، کشف مدل مسأله‌شناسی حضرت زهرا (س) است که تفصیل و نمودار آن در مقاله بیان شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حضرت زهرا (س)؛ خطبه فدکیه؛ آسیب‌شناسی جامعه اسلامی؛ اصلاح جامعه اسلامی؛ الگوی مسأله‌شناسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Pathology of the Islamic Society Based on the Content Analysis of the Hazrat Zahra`s Sermon (pbuh) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyedeh Roghayeh Sajadi1؛ Mohammad Etrat Doost2؛ Parvin Baharzadeh3 | ||
| 1Master of Quranic and Hadith Sciences, Al-Zahra University, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistant Professor in Department of Theology and Islamic Studies, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran. | ||
| 3Associated Professor, Department of Quran and Hadith, Al-Zahra University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Fadakieh sermon of Hazrat Zahra (PBUH) is a sermon delivered at a critical historical time after the death of the Prophet of Islam (PBUH). Examining the themes and content of that sermon with textual research methods can have significant results. In this research, using the method of “thematic content analysis”, an attempt to analyze the themes and orientations of this historical text, and to extract the approaches and goals of Hazrat Zahra (PBUH) from expressing different topics in this sermon. The results of the research indicate that contrary to the common and old assumption in society that the subject of this sermon is a dispute over Fadak’s ownership, the main purpose of Hazrat Zahra (PBUH) in delivering the sermon was to protect the Islamic society from seditions and harms. Therefore, half of the sermon deals with pathology and introduces the weaknesses of the Muslim community and the second part introduces the ways out of those injuries. Factors such as; The current of hypocrisy, blindness and inattention of the people to their responsibilities in the Islamic society, disregard for the Quranic teachings and welfare are among the most important harms of the Islamic society. Reconsidering the prophetic discourse, returning to two precious things (the Qur’an and the Ahl al-Bayt), returning to monotheistic teachings and adhering to individual and social laws are introduced as a way out of those problems. Another important result of this research is the discovery of the problem-solving model of Hazrat Zahra (PBUH), the details of which are described in the article. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Hazrat Zahra (PBUH), Fadkiyeh sermon, pathology of Islamic society, strategies for reforming Islamic society, model of problematics | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. آذربادگان، حسین‌علی. "نگاهی گذرا به اسناد و منابع مکتوب خطبه فدک". علوم حدیث، 62(2831):47-69. ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، قم، الخیام، 1399ق. ابن‌طیفور، احمدبن‌ابی‌طاهر، بلاغات النساء، قم، الشریف الرضی، بی‌تا. اربلی، علی‌بن‌عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمه (ع)، تصحیح: ابراهیم میانجی، تهران، اسلامیه، بی‌تا. انصاری، محمدباقر؛ رجایی، حسین، اسرار فدک؛ محاکمه غاصبین فدک در کلام دختر وحی برای نسل‌های آینده، قم، الهادی، 1376ش. باردن، لورنس، تحلیل محتوا، ترجمه: محمد یمنی‌دوزی‌سرخابی و ملیحه آشتیانی، تهران، شهید بهشتی، 1374ش. جوهری، احمدبن‌عبدالعزیز، السقیفه و فدک، بغداد، مکتبة نینوی، بی‌تا. حسینی زنجانی، سید عزالدین؛ شرح خطبه حضرت زهرا (س)، قم، بوستان کتاب، 1391ش. دستغیب، سید عبدالحسین، بندگی، راز آفرینش؛ شرح خطبه حضرت زهرا (س)، قم، داوری، 1398ش. رهبر، مهدی، «نکاتی درباره فلسفه احکام شرعی با نگاهی به خطبه فدکیه»، فصلنامه مصباح، 1384ش، شماره56، صص84-99. سید مرتضی، علی‌بن حسین، الشافی فی الامامة، قم، إسماعیلیان، 1410ق. صدر، محمدباقر، فدک فی التاریخ التشیع و الاسلام بحث حول المهدی، قم، مرکز شهید صدر، 1380ش. صدوق، محمدبن‌علی، علل‌الشرائع، تحقیق: محمد‌صادق بحر‌العلوم. نجف، المکتبة الحیدریة، 1385ق. _________________، من لا یحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، بی‌تا. طبرسی، احمدبن‌علی، الاحتجاج، مصحح: محمدباقر موسوی خرسان، مشهد، المرتضوی، 1403ق. طبری، محمدبن‌جریر، دلایل الامامة، قم، مؤسسة البعثة، 1413ق. عترت‌دوست، محمد. "روش‌شناسی فهم حدیث در فرایند سه گانه تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان". حدیث پژوهی 11، 12(1398): 291-320. doi: 10.22052/0.21.291 _______________. فتحیه فتاحی زاده، زینب حسینی زاده و محمد رضایی مقدم. "تبیین ساختار هندسی خطبه‌های سه‌گانه غدیر با استفاده از روش تحلیل محتوای مقوله‌ای". امامت پژوهی9، 25(1398): 99-128. doi: 10.22034/jep.2020.202531.1113 _______________، و مهدیه احمدی. "راهکارهای مقابله با اشرافی‌گری بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام علی علیه السلام به عثمان‌بن‌حنی". اسلام و مطالعات اجتماعی 9، 43(1400): 67-94. doi: 10.22081/jiss.2021.60600.1789 کریپندورف، کلوس، مبانی روش‌شناسی تحلیل محتوا، ترجمه: هوشنگ نائینی، تهران، روش، 1387ش. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار الجامة لددر الاخبار الائمة الاطهار (ع)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ش. معارف، مجید، «ساختار توحید در خطبه فدکیه و نقش آن در در اصلاحات انحرافات سیاسی و اجتماعی»، پژوهش‌های نهج‌البلاغه، 34(1393): 7-30. معتمد لنگرودی، فرشته، «پایان نامه: روابط بینامتنی خطبه‌های حضرت زهرا (س) با قرآن»، تهران، دانشگاه الزهرا (س)، 1394ش. نیل‌ساز، نصرت، و زهره بابا‌احمدی میلانی. "گونه‌شناسی استشهادهای قرآنی خطبه فدکیه". سراج منیر 7، 32(1395): 31-54. doi: 10.22054/ajsm.2017.7451 نئوندورف، کیمبرلی ای، راهنمای تحلیل محتوا، ترجمه: حامد بخشی و وجیهه جلالیان بخشنده، مشهد، جهاد دانشگاهی، 1395ش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,673 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,020 |
||