اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 400 |
| تعداد مقالات | 3,255 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,605,786 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,127,793 |
تحلیل انتقادی جایگاه «تعبّد» در فرایند سنجش اعتبار اخبار در اندیشه ی «تبیین فهرستی» و منتقدان آن | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 20، اردیبهشت 1403، صفحه 111-137 اصل مقاله (474.57 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2023.18074.2193 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه ونکی1؛ فتحیه فتاحی زاده* 2؛ محمدکاظم رحمان ستایش3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا (س). | ||
| 2استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا(س). | ||
| 3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه قم. | ||
| تاریخ دریافت: 23 آبان 1401، تاریخ بازنگری: 09 خرداد 1402، تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1402 | ||
| چکیده | ||
| درباره‌ی حجیّت خبر واحد، سه دیدگاه همواره مطرح بوده است؛ عدم حجیّت، حجیّت عقلائی و حجیّت تعبّدی که در آن، نه تطابق با واقع؛ بلکه صرفاً احراز معذّریت و منجزیّت، مورد توجه است، نظریه‌پردازان «تبیین فهرستی» و نیز منتقدان ایشان، هر دو بر این باورند که در مباحث مربوط به حجیّت خبر واحد، ضرورتاً باید از مسئله‌ی تعبّد، صرف نظر کرد. با این تفاوت که «تبیین فهرستی»، تعبّد را در تقابل با واقع‌گرایی و به‌کارگیری آن در فرایند اعتبارسنجی را موجب تحیّر در فضای حدیث‌پژوهی می‌داند؛ در حالی که منتقدان، اساساً منکر تأثیر مسئله‌ی تعبّد بر فرایند اعتبارسنجی اخبار هستند و موضوعیت آن را صرفاً در مسئله‌ی اصل رجوع به اخبار پذیرفته‌اند. نوشتار حاضر، از گذر مطالعه‌ی زوایای این دو دیدگاه، نشان می‌دهد در فرایند حدیث‌پژوهی، سخن از گذار از تعبّد، به سادگی ممکن نیست؛ زیرا رابطه‌ی میان تعبّد و واقع‌گرایی، رابطه‌ی تلازم است؛ به‌گونه‌ای که با حذف تعبّد از تمامی عرصه‌های حدیث‌پژوهی، دیگر امکان اثبات حجیّت شرعی کلام معصوم (ع) وجود ندارد. اشکال بنیادین دیگر این‌که «تبیین فهرستی» اعتبارسنجی واقع‌گرا را در بعد روشی به معنای تغییر کاربری داده‌های حدیث‌پژوهی از اصولی به تاریخی و به تبع آن، تغییر فرایند اعتبارسنجی از «راوی‌محوری» به «کتاب‌محوری» می‌داند؛ درحالی که اصرار به این تغییر کاربری، نه تنها ناشی از عدم درک صحیح جایگاه تعبّد است؛ بلکه بر مبنای پر اشکال مصونیت مکتوب نسبت به شفاهی استوار است و در بعد روشی نیز مسئله‌ی تفاوت موضوعی روایات را نادیده گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اعتبارسنجی صدوری؛ تبیین فهرستی؛ تعبّد؛ حجیّت گرایی؛ راوی محوری؛ واقع گرایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical Analysis of the Place of “Obedience” in Measuring the Validity of the Tradition of “Bibliographical Analysis” and Its Critics | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fatemeh Vanaki1؛ Fathiyeh Fattahizadeh2؛ Mohammad Kazem Rahman Setayesh3 | ||
| 1Ph.D. Student of Department of Quranic Studies and Hadith, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran. | ||
| 2Professor of the Department of Quranic Studies and Hadith, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran. | ||
| 3Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Qom University. | ||
| چکیده [English] | ||
| Three viewpoints have always been presented on the “authority of consensus on a single individual narration”: no authority of consensus, competence of reasoning, and obedient certainty in which only the original “moazariat” or exemption from punishment in cases such as ignorance of judgment and “monajaziat” or adequate judgment based on wisdom are taken into account rather than conformity with the facts. The theorists of “bibliographical analysis” and their critics both believe that on topics related to the “authority of consensus on a single individual narration”, it is necessary to overlook the subject of obedience, the difference being that “bibliographical analysis” sees obedience as opposed to realism and its use in measuring validity a source of perplexity in researching the Hadiths. The critics, however, basically deny the effects of obedience on the validity measure of the tradition and accept its subjectivity merely as the principle of referring to the tradition. By studying the different angles of these two viewpoints, the present essay shows that overlooking obedience in researching the Hadiths is not an easy task because the relationship between obedience and realism is one of concomitance, so that if obedience is excluded from all research settings on the Hadiths, it will no longer be possible to prove the legitimate validity of the word of the Holy Prophet (PBUH). Another fundamental drawback is that “bibliographical analysis” considers realistic validation a methodology for transforming the use of data on Hadiths in research from principles to historical, and subsequently the transformation of the process of validation from being “narrator-centric” to being “book-centric”. However, insisting on this change of usage does not only emanate from a lack of correct understanding of the place of obedience, but it is also based on the problematic immunity of the written word as opposed to the oral world. In methodology, it has also overlooked the thematic differences of the Hadiths. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Export Validation, Bibliographical Analysis, Obedience, Authenticity, Narrator-Centric, Realism | ||
| مراجع | ||
|
انصاری، حسن، بی‌تا، Ansari.kateban.com.
انصاری، مرتضی، فرائدالاصول، قم، مجمع فکر الاسلامی، 1419ق.
ایروانی، باقر، ترجمه و شرح دروس فی علم الاصول، ترجمه:حامد دلاوری، قم، نصایح، چاپ سوم، 1393ش.
جمعی از محققان مرکز اطلاعات منابع اسلامی، فرهنگ‌نامه اصول فقه، مقاله حجیّت ظن، قم، پژوهش‌گاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1389ش.
حب‌الله، حیدر، نظریة السنّة فی فکرالامامی الشیعی التکوّن و الصیرورة، بیروت، مؤسسة الانتشار العربی، 2006م.
رحمان‌ستایش، محمدکاظم. و مهدی غلامعلی. "نقدپنداره رویگردانی محدثان شیعه از اسناد". تحقیقات علوم قرآن و حدیث 12، 27(1394): 131-153. 10.22051/tqh.2015.2058 doi:
سزگین، فؤاد، تاریخ نگارش‌های عربی، به ویراستاری احمدرضا رحیمی ریسه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380ش.
شولر، گریگور، شفاهی و مکتوب در نخستین سده‌های اسلامی، ترجمه: نصرت نیل‌ساز، تهران، حکمت، 1393ش.
طوسی، محمدبن‌حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، محقق: سیدحسن موسوی خرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1390ش.
_______________، العدة فی اصول الفقه، تحقیق: محم رضا انصاری قمی، قم، چاپخانه ستاره، 1417ق.
عمادی‌حائری، سیدمحمد، بازسازی متون کهن حدیث شیعه، قم، دارالحدیث، 1394ش.
فولادزاده، وحید؛ رحمان‌ستایش، محمدکاظم؛ غلامعلی، مهدی، رساله‌ی مطالعه‌ی نقدی تبیین فهرستی در اعتبارسنجی احادیث، رساله سطح چهار حوزه، دانشگاه قم، 1398ش.
مددی‌موسوی، سیداحمد، بیانات درس خارج اصول، انتشار الکترونیکی، 1385-1398، www.ostadmadadi.ir.
__________________، بیانات درس خارج فقه، انتشار الکترونیکی، 1385-1398، www.ostadmadadi.ir.
__________________، حجیت تعبدی خبر چیست، وبگاه دروس و آثار حضرت آیت‌الله استاد سیداحمد مددی، dorous.ir/Persian/article/12.
__________________، نگاهی به دریا، قم، موسسه کتاب‌شناسی شیعه، 1393ش.
مرتضی، موسوی‌بغدادی، الذریعة الی اصول الشریعه، تصحیح و تعلیق ابوالقاسم کرجی، تهران، دانشگاه تهران، 1984م.
مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، تهران، صدرا، چاپ پانزدهم، 1374ش.
مفید، محمدبن‌محمد، التذکرة بأصول الفقه، بیروت، دارالمفید، چاپ دوم، 1993م.
منتظری نجف‌آبادی، حسینعلی، نهایةالاصول: تقریرات الابحاث آیةالله البروجردی، تهران، تفکّر، 1415ق.
میرزایی، احمد، بررسی روایات به روش فهرستی، قم، مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، 1370ش.
میرزائی، محمد. و احمد ابراهیمی‌زاده. "جایگاه مفاهیم علم و ظنّ در اعتبارسنجی خبر واحد". مطالعات فهم حدیث 3، 6(1396): 103-121. doi: 10.30479/mfh.2017.1163 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,440 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 734 |
||