اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 19 |
| تعداد شماره‌ها | 380 |
| تعداد مقالات | 3,131 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,251,738 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,846,070 |
واکاوی شخصیت سیمرغ در شاهنامه و منطق‌الطیر بر پایة نظریة ذهنیت اسطوره‌ای | ||
| پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی | ||
| مقاله 10، دوره 1، شماره 2، مهر 1401، صفحه 235-261 اصل مقاله (1.76 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/irpli.2023.17984.1075 | ||
| نویسنده | ||
| آرمان فاتح دولت‌آبادی* | ||
| دانش‌آموخته‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی | ||
| تاریخ دریافت: 28 مهر 1401، تاریخ بازنگری: 12 تیر 1402، تاریخ پذیرش: 28 تیر 1402 | ||
| چکیده | ||
| سیمرغ یکی از باشندگان اسطوره‌ای است که در ادبیات فارسی حضوری گسترده دارد. طبق نظریات لوی-برول، قانون آمیختگی بر ذهنیت اسطوره‌ای حکمفرماست و این ذهنیت گاه عِلّیت را نادیده می‌گیرد. در ذهنیت اسطوره‌ای حیوان توتمی حافظ اعضای گروه خود نیز هست. در این پژوهش کوشیده‌ایم با تکیه بر مطالعات کتاب‌خانه‌ای و اسنادی و بهره‌گیری از روش تحلیل محتوا و استفاده از نظریة لوی-برول به تحلیل ویژگی‌های اسطوره‌ای سیمرغ در شاهنامة فردوسی و منطق‌الطیر عطار بپردازیم. سپس شخصیت این مرغ اسطوره‌ای را در این دو اثر ادبی مقایسه کرده‌ایم. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد شخصیت سیمرغ برآمده از ذهنیت اسطوره‌ای است. در شاهنامه این پرنده بر کوهی مقدس کنام دارد، نیای توتمی زال است، به کمک پر خود از خاندان وی مراقبت می‌کند، عِلّیت را معلق می‌کند، جادوپزشک است و قدرت پیش‌گویی دارد. در منطق‌الطیر نیز بر قاف منزل دارد، پر وی مایة تفأل است و دارای فرّه است. تفاوت سیمرغ فردوسی و عطار در میزان آمیختگی این مرغ با اعضای گروه است؛ برخلاف شاهنامه که در آن آمیختگی زال و سیمرغ سبب محوشدن زال نمی‌شود، در منطق‌الطیر می‌بینیم که پرندگان در سیمرغ محو می‌شوند. هر چند ذهنیت اسطوره‌ای در شاهنامه پررنگ‌تر است اما قانون آمیختگی در داستان عطار نقشی فراگیرتر دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاهنامه؛ منطق‌الطیر؛ لوی-برول؛ آمیختگی؛ عِلّیت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Analysis of Simurgh’s Character in Shāhnāme and the Conference of the Birds According to the Theory of Mythical Thought | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Arman Fateh Dowlatabadi | ||
| Phd Graduate of Persian Language and Literaturen. Kharazmi University | ||
| چکیده [English] | ||
| Simurgh is a mythical being which appears widely in Persian literature. According to Levy-Bruhl’s theories, the law of Participation is dominant in primitive thought and this thought sometimes ignores causality. Primitive thought also considers totemic animal as the protector of the members of its group. In this paper, with the use of desk study and content analysis and the use of Levy-Bruhl’s theories, we have tried to analyze mythical characteristics of Simurgh in Ferdowsi’s Shāhnāme and Attar’s the Conference of the Birds. Then we have compared this bird in these two literary works. We found out that Simurgh’s character is rooted in mythical thought. In Shāhnāme, this bird lives on a sacred mountain, is the totemic ancestor of Zāl, with the use of its feather protects Zāl’s family, suspends causality, is a which-doctor and can prophesize. In the Conference of the Birds, lives on Ghāf, its feather can be used for prophecy, and has Farr. The difference between Ferdowsi’s Simurgh and Attar’s Simurgh is in the amount of participation of this bird with the members of its group. Despite Shāhnāme in which participation of Zāl and Simurgh does not cause Zāl to melt in Simurgh’s being, In the Conference of the Birds we see that the birds melt in Simurgh’s being. While mythical thought is more noticeable in Shāhname, but the Law of Participation has a wider role in Attar’s story. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Shāhnāme, conference of the birds, Levy-bruhl, participation, causality | ||
| اصل مقاله | ||
|
Abstract Simurgh is a mythical character which appears widely in Persian literature as a being deeply rooted in mythical stories. Simurgh appears in both epic and mystic poetry, however, the characteristics of this mythical bird in epic poetry greatly differs from its characteristics in mystic poetry. Analyzing this difference can bring to light the similarities and differences of two separate yet connected worldviews. According to Levy-Bruhl’s theory, mythical thinking unlike logical thinking and reasoning often ignores objective experience and stands on grounds which cannot be supported by reality happening outside of the mind. According to this theory, the law of Participation is dominant in primitive thought and this thought sometimes ignores causality. Causality is known to the primitive mind, yet unlike logical reasoning it is not central to mythical thinking. Primitive thought also considers totemic animal as the protector of the members of its group. Totem in this way of looking at the world, is not just an object or animal but goes beyond objective experience and enters realms of mystic world which cannot be understood through logical ways of reasoning. In this paper, with the use of desk study and content analysis and the use of Levy-Bruhl’s theory, we have tried to analyze mythical characteristics of Simurgh in Ferdowsi’s Shāhnāme and Attar’s the Conference of the Birds. Simurgh, a mythical bird, needs to be analyzed by tools different from what logical thought provides us. In this respect, Levy-Bruhl’s theory supplies us with the tools which help understand the peculiarities of Simurgh’s character. After using Levy-Bruhl’s ideas about totem and the law of participation to understand this mythical being, we have compared this bird in these two literary works; one an epic poem, the other one a mystic poem. We found out that Simurgh’s character is rooted in mythical thought. In Shāhnāme, this bird lives on a sacred mountain, is the totemic ancestor of Zāl, with the use of its feather protects Zāl’s family, suspends causality, is a which-doctor and can prophesize. So Simurgh is not just a bird which can be analyzed by logical reasoning since its deeds are beyond the objective experience and what we know about birds. On the other hand, in the Conference of the Birds, Simurgh lives on Ghāf, its feather can be used for prophecy, and has Farr. In this story, again the characteristics of the bird falls apart from the characteristics of real birds. After comparing Ferdowsi’s and Attar’s Simurgh using Levy-Bruhl’s theory, we came to this conclusion that the difference between Shahname’s Simurgh and Attar’s Simurgh is in the amount of participation of this bird with the members of its group. Despite Shāhnāme, in which participation of Zāl and Simurgh does not cause Zāl to melt in Simurgh’s being and forget his self, in the Conference of the Birds we see that the birds melt in Simurgh’s being and in fact, their goal is to forget who they are and become one with this mythical being. While mythical thought is more noticeable in Shāhname, but the Law of Participation has a deeper role in Attar’s story. So while in epic poetry Simurgh appears as the totem of the group who saves the members of its group when needed, Attar’s Simurgh is a mystic being who brings all the members together and makes them one. In epic tradition Simurgh is one with the group yet separate from them, while in mystic tradition Simurgh asks its followers to become one with it and put behind their real beings. In conclusion, two different worldviews use the same mythical character and use its features to create two separate meanings in different contexts. Keywords. Shāhnāme, conference of the birds, Levy-bruhl, participation, causality.
| ||
| مراجع | ||
|
منابع
کتاب‌ها
- الیاده، میرچا. (1392). آیین‌ها و نمادهای تشرف. تهران: نیلوفر.
- ـــــــــــــ (1392). چشم‌اندازهای اسطوره؛ ترجمة جلال ستّاری. تهران: توس.
- ـــــــــــــ (1399). رساله در تاریخ ادیان. ترجمة جلال ستاری. تهران: سروش.
- آیدنلو، سجاد (1399). راز رویین‌تنی اسفندیار. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار.
- بهار، مهرداد (1393). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
- ـــــــــــ (1385). جستاری در فرهنگ ایران. تهران: اسطوره.
- تفضلی، احمد (1354). مینوی خرد. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
- توسل‌پناهی، فاطمه (1395). توتم و تابو در شاهنامه. تهران: ثالث.
- دادگی، فرنبغ (1395). بندهش؛ ترجمة مهرداد بهار. تهران: توس.
- دوستخواه، جلیل (1392). اوستا، کهن‌ترین سرودهای ایرانیان. تهران: مروارید.
- رید، ئولین (1396). انسان در عصر توحش. تهران: انتشارات هاشمی.
- ریویر، کلود (1396). درآمدی بر انسان‌شناسی؛ ترجمة ناصرفکوهی. تهران: نی.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1380). صدای بال سیمرغ. تهران: سخن.
- ستاری، جلال (1390). مجموع مقالات اسطوره و رمز. تهران: سروش.
- ــــــــــــــ (1392). مدخلی بر رمزشناسی عرفانی. تهران: مرکز.
- شمیسا، سیروس (1401). اساطیر و اساطیرواره‌ّها. تهران: هرمس.
- ـــــــــــــــ (1399). شاهِ نامه‌ها. تهران: هرمس.
- فردوسی، ابوالقاسم (1399). شاهنامه. تهران: سخن.
- فروید، زیگموند (1390). توتم و تابو؛ ترجمة محمدعلی خنجی. تهران: طهوری.
- فریزر، جیمز جرج (1399). شاخة زرین؛ ترجمة کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
- کاسیرر، ارنست (1393). فلسفه صورت‌های سمبلیک: اندیشه اسطوره‌ای؛ ترجمة یدالله موقن. تهران: هرمس.
- کوک، راجر (1387). درخت زندگی؛ ترجمة سوسن سلیم‌زاده و هلینا مریم‌قائمی. تهران: جیحون.
- لوی-برول، لوسین (1393). کارکردهای ذهنی در جوامع عقب‌مانده؛ ترجمة یدالله موقن. تهران: هرمس.
- مختاری، محمد (1369). اسطورة زال. تهران: آگه.
- مختاریان، بهار (1389). درآمدی بر ساختار اسطوره‌ای شاهنامه. تهران: آگه.
- معین، محمد ( 1386 ). فرهنگ فارسی معین. تهران: نامن.
- مورگان، لوئیس هنری (1371). جامعة باستان؛ ترجمة محسن ثلاثی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- موس، مارسل (1397). نظریة عمومی جادو؛ ترجمة حسین ترکمن‌نژاد. تهران: مرکز.
- موقن، یدالله (1399). شیوه‌های اندیشیدن. تهران: نیلوفر.
- ـــــــــــ (1389). لوسین لوی-برول و مسئلۀ ذهنیت‌ها. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- نولدکه، تئودور (1399). حماسه ملی ایران؛ ترجمة بزرگ علوی. تهران: نگاه معاصر.
- نیشابوری، عطار (1394). اسرارنامه. تهران: سخن.
- ـــــــــــــــ (1393). منطق‌الطیر. تهران: سخن.
- یاحقی، محمدجعفر (1398). فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها. تهران: فرهنگ معاصر.
مقاله‌ها
- محمدی، فرزانه؛ بهره‌ور، مجید؛ و زارعی، روح‌الله (1393). «قرائت کهن‌الگویی منطق‌الطیر عطار»، نشریه ادب و زبان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال هفدهم، ش36: 135-160.
- نژادابراهیمی، احد؛ اکبری، فاطمه؛ علیخانی، پریسا (1396). «مطالعه تطبیقی پرندگان اسطوره‌ای در ایران و تمدن‌های مجاور؛ مطالعۀ موردی: سیمرغ و عنقا»، جلوه هنر، سال دهم. شمارة دوم: ص55-66.
منابع لاتین
Evans-Pritchard, E. E. )1976(. Witchcraft, Oracles, and Magic among the Azande. London: Oxford University Press. Frazer, Sir James George. )1935(. Totemism. Edinburgh: Adam & Charles Black. Jones, Lindsay. )2005(. Encyclopedia of Religion. Michigan: Gale. Levi-Bruhl, Lucien. )2018(. Primitive Mentality. New York: Routledge. -----------------. )1935(. Primitives and the Supernatural. New York: E. P. Dutton & Co., INC. References
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 259 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 220 |
||