اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 370 |
| تعداد مقالات | 3,040 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,094,022 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,731,661 |
نقش تقیه در پیدایش اختلاف حدیث با لحاظ شرایط تاریخی (بازخوانی آراء آیت الله سیستانی) | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 20، اردیبهشت 1403، صفحه 223-244 اصل مقاله (461.94 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2024.19525.2318 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد رضا شاهرودی1؛ علی ثقفیان* 2 | ||
| 1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 12 آبان 1402، تاریخ بازنگری: 23 اردیبهشت 1403، تاریخ پذیرش: 12 اسفند 1402 | ||
| چکیده | ||
| تقیه از جمله آموزه‌هایی است که همواره در طول تاریخ به عنوان راه حلی برای چالش اختلاف حدیث مورد استفاده قرار گرفته است. در این بین میزان گستردگی آن در میان روایات همواره از سوی علما مورد مناقشه بوده است، به طوری که برخی اندیشمندان، نقش پررنگ‌تری برای آن قائل شده‌اند. این تفاوت دیدگاه سبب شکل‌گیری این پرسش می‌شود که تعارض و اختلاف احادیث تا چه میزان از آموزه‌ی تقیه اثر پذیرفته و چه حجمی از اختلافات ناشی از آن، در کتب روایی شیعه نمود پیدا کرده است؟ آیت‌الله سیستانی با نگاهی نو و مبتنی بر لحاظ بستر تاریخی تقیه به این پرسش پاسخ داده و قائل به عدم تأثیر تقیه در موضوع اختلاف حدیث و سهم اندک آن در میان مکتوبات کنونی شیعه شده است. پژوهش پیشِ‌رو در گام نخست دیدگاه‌های ایشان در حوزه‌ی شرایط تاریخی تقیه را دسته‌بندی کرده و مبتنی بر آن، کوشیده است به سوال تحقیق بر اساس سه دلیل: «فعلیت تقیه در شرایط اضطراری»، «امکان شناسایی تقیه و پالایش آن در هنگام تصنیف کتب» و «عدم تقیه در موضوعات حساسیت آفرین» پاسخ دهد. در پایان نیز بخشی از این ادله مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نتیجه‌ی این تحقیق نشان می‌دهد که به طور کلی نمی‌توان پذیرفت که شاگردان اهل‌بیت (ع) امکان شناسایی همه‌ی مصادیق تقیه را داشته‌اند و از این‌رو باید اذعان کرد که امکان پالایش این موارد پیش از نگارش در کتب حدیثی برای آنان امکان‌پذیر نبوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تقیه؛ اختلاف حدیث؛ تاریخ حدیث؛ آیت الله سیستانی؛ تعارض ادله | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Influence of Taqiyyah on the Development of Conflicting Hadiths in light of Historical Circumstances (as Per Ayatollah Sistani's Viewpoints) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Reza Shahroodi1؛ Ali Saghafiyan2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 2PhD student of Quran and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Throughout history, the doctrine of Taqiyyah has been utilized as a means to address conflicts within Hadith literature. Scholars have long debated the prevalence of Taqiyyah within traditions, with some attributing it a more significant role than others. This discrepancy in perspectives raises the question of the extent to which Hadith conflicts have been influenced by Taqiyyah, and how these differences manifest in Shia narrative texts. Ayatollah Sistani, adopting a novel approach, posits that Taqiyyah has had minimal impact on Hadith conflicts, suggesting that only a small portion of Shia writings can be attributed to Taqiyyah. This research categorizes various viewpoints on the historical context of Taqiyyah and seeks to address the research question by examining the occurrences of Taqiyyah in emergency situations, the feasibility of identifying and refining Taqiyyah in written texts, and the avoidance of Taqiyyah in sensitive matters. Critiques are offered on these points, ultimately concluding that it was implausible for the Companions of the Imams to accurately identify and refine instances of Taqiyyah before incorporating them into Hadith literature. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Taqiyyah, Ayatollah Sistani, Hadith history, Hadiths conflict | ||
| مراجع | ||
|
آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الأضواء، بی‌تا. ابن‌اثیر، علی بن أبی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، تصحیح: عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، 1417ق. ابن‌خلکان، أحمدبن‌محمد، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، تصحیح: إحسان عباس، بیروت، دار الصادر، 1900م. ابن‌فرحون، إبراهیم‌بن‌علی، الدیباج المذهب فی معرفة أعیان علماء المذهب، تصحیح: محمد احمدی، قاهره، دارالتراث، بی‌تا. ابن‌قولویه، جعفربن‌محمد، کامل الزیارات، تصحیح: عبدالحسین امینی، نجف، المطبعة المرتضویة، 1356ق. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالصادر، 1414ق. ابن‌ندیم، محمدبن‌اسحاق، الفهرست لإبن الندیم، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا. ابوزهرة، محمد، الامام الصادق (حیاته و عصره، آرائه و فقهه)، قاهره، دارالفکر العربی، بی‌تا(الف). __________، تاریخ المذاهب الاسلامیه فی السیاسة و العقائد و تاریخ المذاهب الفقهیه، قاهره، دارالفکر العربی، بی‌تا(ب). اسماعیلی، مریم، اصل کتمان سرّ در مکتب امامان شیعه، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، 1397ش. اصفهانی، محمدحسین، بحوث فی الفقه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1409ق. انصاری، مرتضی، رسالة فی التقیه، قم، دارالذخائر، 1411ق. ___________، فرائد الأصول، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1416ق. بحرانی، یوسف‌بن‌احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1363ق. برقی، احمدبن‌محمد، المحاسن، تصحیح: جلالالدین محدث. قم، دارالکتب الإسلامیة، 1371ش. پاکتچی، احمد، «امامیه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، 1380ش. تسلیخ، محسن، ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی، بی‌بی زینب حسینی و عبدالله بهمن‌پوری. "واکاوی دلالت قاعدۀ «مخالفت با عامه» در فقه و اصول شیعه". پژوهش‌های فقهی 15، 4(1398): 573-599. doi:10.22059/JORR.2019.222781.1007538 حرعاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، تصحیح: محمدرضا حسینی جلالی، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث، 1409ق. __________________، وسائل‌الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. تصحیح: جمعی از مؤلفان، تهران، مکتبة الاسلامیه، 1372ش. حمداللهی، عارف، و ندا اکبری. "تأثیر موافقت با عامه در شناسایی «روایات تقیه‌ای فقهی»". مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، 46(1401): 167-192. doi:10.22034/FVH.2021.11724.1442 خطیب‌بغدادی، احمدبن‌علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1422ق. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا، بی‌نا، 1372ق. داوری، مسلم، التقیه فی فقه اهل البیت، قم، دارالهدی، 1426ق. ذهبی، محمد‌بن‌احمد، سیر أعلام النبلاء، تصحیح: شیخ شعیب الأرناؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1405ق. سیستانی، سیدعلی، تعارض الأدله و اختلاف الأحدیث، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا. شافعی، محمدبن‌ادریس،الأم، بیروت، دارالفکر، 1403ق. شم‌آبادی، مرضیه، بی‌بی زینب حسینی، و علیه رضاداد. "تاریخ گذاری روایات إختفاء سرّ و نقش غلات در آن». مطالعات فهم حدیث 7، 14(1400): 93-116، doi: 10.30479/mfh.2021.2335 _________________________________________. "کاربرد شناسی روایات تقیه با تمرکز بر تحلیل بافت موقعیتی". کتاب قیم، 27(1401): 237-258. doi:10.30512/KQ.2022.17538.3250 شهرکانی، ابراهیم اسماعیل، معجم المصطلحات الفقهیة، قم، ذوی‌القربی، 1430ق. صدر، محمدباقر، بحوث فی علم الأصول، محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسة دائرة المعارف الفقه الاسلامی، 1417ق. صدوق، محمدبن‌علی، عیون أخبار الرضا (ع)، تصحیح: مهدی لاجوردی، تهران، جهان، 1378ش. _______________، من لا یحضره الفقیه، تصحیح: علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق. صفار، محمدبن‌حسن، بصائر الدرجات، تصحیح: محسن‌بن‌عباسعلی کوچه‌باغی، قم، مکتبة آیة‌الله مرعشی نجفی (ره)، 1404ق. صفری فروشانی، نعمت‌الله، نقش تقیه در استنباط، قم، بوستان کتاب، 1381ش. طقوش، محمدسهیل، دولت امویان، ترجمه: حجت‌الله جودکی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391ش. _____________، دولت عباسیان، ترجمه: حجت الله جودکی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389ش. طوسی، محمدبن‌حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تصحیح: حسن موسوی‌خرسان. تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1390ش. ________________، تهذیب الأحکام، تصحیح: حسن موسوی‌خرسان، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق. ________________، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، تصحیح: عبدالعزیز طباطبایی، قم، مکتبة محقق طباطبائی، 1420ق. علوی، عبیر، سعید منصوری، سیدمحمدعلی ایازی و سیدمجتبی میردامادی. "بازشناسی اسباب علمی و اجتماعی اختلاف روایات با تأکید بر نوآوری‌های آیت‌الله سیستانی". مطالعات فهم حدیث 8، 16(1401): 33-51. doi:10.30479/mfh.2022.2582 علیزاده نوری، عطیه، محمدتقی فخلعی، و حسین صابری. "نگرشی تاریخی تحلیلی به مرجّحیت مخالفت با عامّه در متون فقه امامیه و تأمّلاتی در آن». کاوشی نو در فقه، 3(1393): 65-92. علیزاده، عطیه، بررسی رویکردهای عملی فقیهان امامیه به مخالفت با عامّه در باب تعارض اخبار، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1397ش. عمیدی، ثامرهاشم، تقیه از دیدگاه مذاهب و فرقه‌های اسلامی غیر شیعی، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، 1377ش. کاشانی، محمدمحسن، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على (ع)، 1406ق. کاشف‌الغطاء، جعفر، کشف الغطاء، اصفهان، مهدوی، بی‌تا. کاظمی تستری، اسدالله‌بن‌اسماعیل، کشف القناع عن وجوه حجیة الإجماع. بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا. کرکی، علی‌بن‌حسین، رسالة فی التقیه، قم، مکتبة آیت‌الله مرعشی‌نجفی، 1409ق. کشی، محمدبن‌عمر، اختیار معرفة الرجال- رجال الکشی، تصحیح: حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد، 1409ق. کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تصحیح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق. گرامی، محمدهادی، نخستین مناسبات فکری تشیع، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1391ش. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف، مطبعة المرتضویة، بی‌تا. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق. _____________، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، تصحیح: مهدی رجایی و محمود مرعشی، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله مرعشی‌نجفی (ره)، 1406ق. مددی الموسوی، سیدمحمدکاظم. "فرضیه‌ای درباره حمل روایات بر تقیه از منظر شیخ طوسی". فقه 21، 81(1393): 93-111. مرشدلو، رضا، محمدعلی رضائی‌کرمانی و حسن نقی‌زاده. "بررسی نظریه محدث بحرانی پیرامون نقش حداکثری تقیه در تعارض أخبار". پژوهش‌های اصولی، 29(1400): 10-40. مفید، محمدبن‌محمد، جوابات أهل الموصل فى العدد و الرؤیة، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، 1413ق. نجاشی، احمدبن‌علی، رجال النجاشی، تصحیح: موسی شبیری‌زنجانی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1365ش. نصرتی، علی، محمدحسن قاسمی، و سیدابوالقاسم حسینی‌زیدی. "واکاوی روش‌های رفع تعارض اخبار از دیدگاه شیخ انصاری. آموزه‌های حدیثی، 9(1400): 159-180. doi:10.30513/HD.2022.3131.1122 نیومن، آندره، دوره شکل‌گیری تشیع دوازده امامی: گفتمان حدیثی میان قم و بغداد، قم، شیعه‌شناسی، 1386ش. هاشمی‌شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)،1382ش. همدانی، رضا، مصباح الفقیه، قم، المؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث، 1376ش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 722 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 194 |
||