اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 19 |
| تعداد شماره‌ها | 380 |
| تعداد مقالات | 3,121 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,250,912 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,845,018 |
واکاوی سندی و محتوایی گزاره حدیث انگاشته «اُذکروا مَوتاکم بِالخَیر» | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 20، اردیبهشت 1403، صفحه 247-265 اصل مقاله (468.75 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2024.19267.2309 | ||
| نویسندگان | ||
| علی عربی آیسک1؛ مهدی عبادی* 2؛ سید محمد صادق موسوی3 | ||
| 1استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران. | ||
| 2استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، شاهرود، ایران . | ||
| 3پژوهشگر همکار پژوهشکده بینالمللی امام رضا (ع)، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 24 مهر 1402، تاریخ بازنگری: 29 اردیبهشت 1403، تاریخ پذیرش: 12 اسفند 1402 | ||
| چکیده | ||
| عبارت «اُذکروا مَوتاکم بِالخَیر» در آداب مربوط به یادکرد اموات، به مثابه یک حدیث شهرت دارد. عده‌ای با توجه به این عبارت، به هنگام سخن از هر مرده‌ای، فقط خیر او را ذکر می‌کنند و حتی گاه با استناد به این‌گونه روایات، ظالمانی همچون معاویه تطهیر می‌شوند. لذا تحقیق پیش‌رو که بر اساس روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای سامان یافته، به تحلیل سندی و محتوایی این انگاره حدیثی و نقل‌های مشابه آن پرداخته و نتایج ذیل حاصل آن است؛ تعبیر «اُذکروا مَوتاکم بِالخَیر» در منابع فریقین به عنوان یک حدیث روایت نشده و تنها احادیثی مشابه به مضمون آن وجود دارد که نوعاً در مجامع روایی اهل سنت آمده است. عدم پذیرش این روایات در مجامع حدیثی اهل سنت و احتمال ورود این روایات به منابع حدیثی از ناحیه فرقه مرجئه، از جمله اشکلات سندی آن است، علاوه بر این‌که اختلاف و تشتت آراء در دلالت و محتوای این روایات و مخالفت داشتن برداشت تطهیر افراد شرور از این روایات، با قرآن و روایات صحیح اهل سنت، از جمله اشکالات دلالی این روایات است که احتمال صدور آن را بسیار ضعیف می‌کند، اگرچه بر اساس مبنای وثوق صدوری و تعدد راویان در طبقه صحابه و با توجه به ضمائر خطابی در این روایات که مؤمنان را مخاطب قرار داده، گفته شود که مراد این روایات، ذکر خیر برای اموات مؤمن بوده است. بنابراین کفار و منافقین و ... تخصصاً از این روایات خارجند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| یادکرد اموات؛ اُذکروا مَوتاکم بِالخَیر؛ مجامع حدیثی؛ مرجئه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Documentary and Content Analysis of the Hadith Proposition "Azkarwa Mutakam Balkhair" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Arabi Ayask1؛ Mahdi Ebadi2؛ Seyyd Mohammadsadeg Musavi3 | ||
| 1Assistant Professor of Quran and Hadith Sciences, University of Holy Quran Sciences and Education, Qom, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Medicine, Shahrood University of Medical Sciences, Shahrood, Iran. | ||
| 3Associate Researcher at Imam Reza (AS) International Research Institute, Al-Mustafa Al-Alamiya Society, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Of course, the expression "Azkarwa Mutakam Balkhair" is not mentioned in the sources of Al-Furiqin as a narration, although its content is mentioned in numerous narrations in the books of Sunnis. The result of this article with descriptive and analytical method is that; The evidence of these hadiths in the Hadith gatherings of Ahl al-Sunnah is flawed and is not accepted. Also, regarding the meaning and content of the hadiths, there is confusion and disagreement on this issue, and no unified view is presented; That is, it is sometimes said that it is meant to express good and to forbid the expression of evil so that the living are not bothered by the relatives of the dead. Sometimes it is said that it is because of the sanctity of occultation, and sometimes it is said that it is because of expressing good prayers for the dead, or it is said because he is involved in his actions and we are not the accounting God to judge, etc. Therefore, there is only one possibility that this narration indicates that it is improperly taken and used to purify evil people, which is also against the Qur'an and correct narrations from Sunnis themselves. The pronouns of the audience in these narrations determine the meaning of these narrations. are excluded from these narrations. There is also a possibility that these hadiths were brought up from the reference area and entered the hadith sources. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Azkarwa Mutakam Balkhair, Hadith Gatherings, Reference | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. ابن‌أبی‌جمهور، محمدبن‌زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، دار سیدالشهداء للنشر، 1405ق. ابن‌أبی‌فراس، ورام، مسعود بن‌عیسى، مجموعة ورّام، قم، مکتبة الفقیه، 1410ق. ابن‌حبان، محمدبن‌حبان، صحیح ابن‌حبان، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، الثانیة، 1414ق. ابن‌حبان، عبدالله (أبی الشیخ الأصبهانی)، طبقات المحدثین بأصبهان، تحقیق: عبدالغفور عبدالحق حسین البلوشی، بیروت، مؤسسة الرسالة، الثانیة، 1412ق. ابن‌حنبل، أحمد، مسند أحمد، بیروت، دار صادر، بی‌تا. ابن‌عبدالبر، ابوعمر یوسف بن عبدالله، التمهید، تحقیق: مصطفى‌بن‌أحمد علوی، محمد عبدالکبیر بکری، المغرب، وزارة عموم الأوقاف والشؤون الإسلامیة، 1387ش. ابن‌عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415ق. ابن‌مزاحم، نصر، وقعة صفین، قم، مکتبة آیة‌الله مرعشی‌نجفی، چاپ دوم، 1404ق. أصبهانی، الحافظ، ذکر أخبار إصبهان، بریل – لیدن، المحروسة، 1934م. بهوتی، کشاف القناع، تحقیق: کمال عبدالعظیم عنانی، أبوعبدالله محمدحسن إسماعیل شافعی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1418ق. بیهقی، أبوبکر، السنن الکبرى، بیروت، دارالکتب، الثالثة، 1424ق. بیهقی، أحمدبن‌حسین، شعب الإیمان، تحقیق: أبی‌هاجر محمدسعید بن بسیونی زغلول، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1410ق. جرجانی، عبدالله‌بن‌عدی، الکامل، بیروت، دارالفکر، الثالثة، 1409ق. حسینى‌شیرازى، سیدمحمد، الفقه، النظافة، بی‌جا، بی‌تا. حسینى‌شیرازى، سیدمحمد، من فقه الزهراء علیها السلام، قم، رشید، 1428ق. حصفکی، علاءالدین محمدبن‌علی، الدر المختار، تحقیق: مکتب البحوث والدراسات، جدیدة منقحة مصححة، بیروت، دارالفکر، 1415ق. حلّى، حسن‌بن‌على، رجال ابن‌داود، تهران، دانشگاه تهران، 1383ق. حلّى، حسن‌بن‌یوسف، رجال العلامة - خلاصة الأقوال، نجف، منشورات المطبعة الحیدریة، چاپ دوم، 1381ق. حلّى، مقدادبن‌عبداللّه سیورى، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشى‌نجفى، 1404ق. حلّى، نجم‌الدین، جعفربن‌حسن، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سید الشهداء (ع)، 1407ق. خطیب‌بغدادی، ابوبکر احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق: مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417ق. دارمی، عبدالله‌بن‌الرحمن، سنن الدارمی، دمشق، مطبعة الحدیثة، 1349ش. دویش، أحمدبن‌عبدالرزاق، فتاوى اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء، الریاض، المملکة العربیة السعودیة، بی‌تا. ذهبی، شمس‌الدین ابوعبدالله، سیر أعلام النبلاء، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، حسین الأسد، بیروت، مؤسسة الرسالة، التاسعة، 1413ق. رازی، ابن‌أبی‌حاتم، الجرح والتعدیل، تحقیق: محمدخالد العطار، بیروت، دارالفکر، بی‌تا. راوندى، قطب‌الدین، سعیدبن‌هبة‌الله، الدعوات (للراوندی)/سلوة الحزین، قم، انتشارات مدرسه امام مهدى (عج)، 1407ق. ساعاتی، أحمدبن‌عبدالرحمن، الفتح الربانی لترتیب مسند الإمام أحمدبن‌حنبل الشیبانی ومعه بلوغ الأمانی من أسرار الفتح الربانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، الثانیة، بی‌تا. سجستانی، سلیمان‌بن‌الأشعث، سنن أبی‌داود، تحقیق و تعلیق: سعید محمد اللحام، بیروت، دارالفکر، 1410ق. سیوطی، جلال‌الدین، الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر، 1401ق. شعیری، محمدبن‌محمد، جامع الأخبار(للشعیری)، نجف، مطبعة حیدریة، بى‌تا. شوکانی، محمد بن علی، نیل الأوطار، بیروت، دارالجیل، 1973م. شهید أول، شمس الدین محمد بن مکی، القواعد والفوائد، تحقیق: السید عبد الهادی الحکیم، قم، منشورات مکتبة‌المفید. صدوق، محمدبن‌على، الأمالی (للصدوق)، بیروت، اعلمى، چاپ پنجم، 1400ق. ______________، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1413ق. صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، تحقیق: حبیب الرحمن الأعظمی، منشورات المجلس العلمی، بی‌تا. طبرانی، ابوالقاسم، المعجم الأوسط، تحقیق: قسم التحقیق بدار الحرمین، قاهره، دارالحرمین، 1415ق. ___________، الدعاء، تحقیق: مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1413ق. ___________، المعجم الصغیر، بیروت، دارالکتب العلمیة، بی‌تا. ___________، المعجم الکبیر، بیروت، دار إحیاء التراث العربی القاهرة، بی‌تا. طبرسى، احمدبن‌على، الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی)، مشهد، مرتضى، 1403ق. طوسى، محمدبن‌حسن، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1390ق. ______________، الأمالی(للطوسی)، قم، دار الثقافة، 1414ق. ______________، الفهرست (للشیخ الطوسی)، نجف، المکتبة الرضویة، بی‌تا. ______________، تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق. ______________، رجال الشیخ الطوسی - الأبواب، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم، 1427ق. عاملى، شهید اول، محمدبن‌مکى، القواعد و الفوائد، قم، کتابفروشى مفید، بی‌تا. عاملى، محمدبن‌على موسوى، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، بیروت، مؤسسه آل‌البیت (ع)، 1411ق. عاملى‌نباطى، على‌من‌محمد، نجف الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم، بی‌جا، 1384ق. عجلونی، کشف الخفاء، بیروت، دارالکتب العلمیة، الثالثة، 1408ق. عده‌اى از علماء، الأصول الستة عشر (ط - دارالحدیث)، قم، مؤسسة دارالحدیث الثقافیة، 1423ق. عظیم‌آبادی، محمد شمس‌الحق، عون المعبود، بیروت، دارالکتب العلمیة، الثانیة، 1415ق. عقیلی حلبی (ابن العدیم)، عمربن‌أحمد، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، دمشق، مؤسسة البلاغ، 1408ق. علوى، محمدبن‌على، المناقب (للعلوی) /الکتاب العتیق، قم، دلیل ما، 1428ق. عینی، بدرالدین، عمدة القاری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا. غزالی، محمد، إحیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا. غلامی‌دهقی، علی. "مرجئه؛ علل و عوامل پیدایش و گرایش به آن". معرفت، 129(1387): 103-124. فتال‌نیشابورى، محمدبن‌احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (ط - القدیمة)، قم، رضى، 1375ش. فیض‌کاشانى، محمدمحسن، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على (ع)، 1406ق. کلینى، محمدبن‌یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة)، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. کوفى‌اهوازى، حسین‌بن‌سعید، المؤمن، قم، مؤسسة الإمام المهدی (ع)، 1404ق. مبارکفوری، محمدعبدالرحمن، تحفة الأحوذی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1410ق. متقی‌هندی، علاءالدین علی‌بن‌حسام، کنز العمال، تحقیق: شیخ بکری حیانی، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1409ق. مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)، بیروت، دار إحیاءالتراث العربی، چاپ دوم، 1403ق. ______________، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق. ______________، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه‌الله مرعشی‌نجفی، 1406ق. مجلسى، محمدتقى، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط - القدیمة)، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، چاپ دوم، 1406ق. مرتضى، بسام، زبدة المقال من معجم الرجال، بیروت، دار المحجة البیضاء، 1426ق. مظفر نجفى، محمدحسن، دلائل الصدق لنهج الحق، قم، موسسة آل‌البیت، 1422ق. مفید، محمدبن‌محمد، الأمالی (للمفید)، قم، کنگره شیخ مفید، 1413ق. مقداد سیوری، مقدادبن‌عبدالله، نضد القواعد الفقهیة، تحقیق: سیدعبداللطیف کوهکمری، قم، مکتبة آیة‌الله مرعشی، 1403ق. مکارم‌شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1374ش. مناوی، محمد عبدالرؤوف، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، تصحیح: أحمد عبدالسلام، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق. منذری، عبدالعظیم، الترغیب والترهیب من الحدیث الشریف، تحقیق: مصطفى محمد عماره، بیروت، دارالفکر، 1408ق. موسوى‌خویى، سیدابوالقاسم، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، 1418ق. نجاشى، احمدبن‌على، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407ق. نسایی، أحمدبن‌شعیب، السنن الکبرى، تحقیق: شعیب الأرناؤوط، حسن عبدالمنعم شلبی، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1421ق. ________________، سنن النسائی، بیروت، دارالفکر، 1930م. نمازی‌شاهرودی، شیخ علی، مستدرک سفینة البحار، تحقیق وتصحیح: شیخ حسن‌بن‌علی نمازی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، 1419ق. نورى، حسین‌بن‌محمدتقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1408ق. نووی، ابوزکریا، الأذکار النوویة، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1414ق. نیشابوری، حاکم، المستدرک، تحقیق: یوسف عبدالرحمن مرعشلی، بیروت، طبعة مزیدة بفهرس الأحادیث الشریفة، بی‌تا. نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، بی‌تا. هیثمی، نورالدین، موارد الظمآن، تحقیق: حسین سلیم أسد دارانی، عبدعلی کوشک، دمشق، دارالثقافة العربیة، 1412ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,343 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 234 |
||