اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 19 |
| تعداد شماره‌ها | 380 |
| تعداد مقالات | 3,141 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,264,440 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,859,280 |
تحلیل روایات اریکه با رویکرد جریان شناسی | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، مهر 1403، صفحه 155-171 اصل مقاله (441.11 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2024.19927.2344 | ||
| نویسنده | ||
| علی آهنگ* | ||
| استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی، بجنورد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 14 بهمن 1402، تاریخ بازنگری: 23 آبان 1403، تاریخ پذیرش: 17 مهر 1403 | ||
| چکیده | ||
| روایات أریکه گزارشی آینده‌نگرانه و پیش‌گویانه از دغدغه‌های نبی مکرم اسلام (ص) در خصوص نحوه تعامل آیندگان با احادیث است. بنابر آنچه در این روایات آمده پیامبر (ص)، امت خویش را از ظهور جریانی برحذر می‌دارد که در آینده روایات را فرو گذاشته و تنها قرآن را بایسته فرمانبرداری می‌داند. شهرت این روایات در نزد محدّثان اهل سنّت، جریان تاریخ‌نگاری کلاسیک را به سوی پذیرش این گزارش‌ها سوق داده به طوری که این روایات را گزارشی عینی از وقایع زمان پیامبر (ص) به حساب آورده‌اند. حال آن‌که در مطالعات جریان‌شناسانه، گزارشات متون کهن لزوماً عینیت تاریخی نداشته و چه بسا بازتولید بسیاری از انگیزش‌های رقابتی و هویتی دوره‌های متأخر باشد. پژوهش حاضر با تکیه بر این پیش‌فرض به تحلیل روایات أریکه پرداخته و به این نتیجه رسیده است که روایات أریکه بیش از آن‌که نشان دهنده یک سیر تاریخی اصیل و منعکس‌کننده برخورد پیامبر (ص) با اندیشه قرآن‌گرایی و حدیث‌ستیزی باشد، محصول تقابلی است که بعدها اهل حدیث در برخورد با دیگر جریان‌ها آن را مدیریت می‌کرد. تفکر قرآن‌گرایی که مانعی جدی در مسیر حدیث‌گرایی محسوب می‌شد؛ جریان حدیث‌گرا را بر آن داشت تا با نقل گسترده روایات أریکه از زبان پیامبر (ص) که به مذمت حدیث‌ستیزان و قرآن‌گرایان می‌پردازد، پایگاه جریانی خویش را در میان مسلمانان محکم کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| روایات أریکه؛ اصحاب حدیث؛ قرآن گرایی؛ جریان شناسی حدیث؛ نقدالحدیث؛ فقه الحدیث | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Arike's Narrations with a Trend Analysis Approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Ahang | ||
| Assistant Professor of the Department of Qur'anic Interpretation and Sciences. University of Sciences and Education of the Holy Quran Faculty of Quranic Sciences, Bojnoord, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Arike's narrations are a forward-looking and predictive report on the concerns of the Holy Prophet of Islam (PBUH) regarding how future generations will interact with the hadiths. According to these narrations, the Prophet (PBUH) warns his community about the emergence of a trend that will abandon the narrations and consider only the Qur˓ān worthy of obedience. The fame of these narrations among Sunni hadith scholars has driven classical historiography towards accepting these reports as an objective account of the events during the Prophet's (PBUH) time. However, in trend studies, the reports of ancient texts do not necessarily have historical objectivity and may well be a reproduction of many competitive and identity-driven motivations of later periods. This research, based on this premise, analyzes Arike's narrations and concludes that these narrations, rather than indicating an authentic historical trajectory and reflecting the Prophet's (PBUH) confrontation with Qur˓ānism and anti-hadith sentiments, are a product of the confrontation that later hadith scholars managed in dealing with other trends. The Qur˓ānist thought, which was a serious obstacle in the path of hadithism, led the hadith-oriented trend to strengthen its position among Muslims by extensively narrating Arike's narrations from the Prophet (PBUH), which condemn anti-hadith and Qur˓ānist individuals. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Arike's Narrations, Hadithism, Qur˓ānism, Trend Analysis, Narration Analysis | ||
| مراجع | ||
|
آهنگ، علی، و مهدی آریان‌فر. "تحلیل انتقادی دیدگاه یحیی محمد پیرامون علم رجال شیعه؛ با تأکید بر کتاب مشکلةالحدیث". مطالعات فهم حدیث 4، 8 (1397ش): 55-73. doi:10.30479/mfh.2018.1326
ابراهیم‌پور، علی، "روش‌شناسی «جریان شناسی» به مثابه دانشی میان رشته‌ای مبتنی بر پارادایم علم اسلامی"، تحقیقات بنیادین علوم انسانی، 16(1398ش): 133-173.
ابن ابی‌شیبه، ابوبکر عبدالله‌بن‌محمد (م 235ق)، مسند ابن ابی‌شیبه، تحقیق: عادل‌بن‌یوسف العزازی و احمدبن‌فرید العزیزی، ریاض، دارالوطن، 1997م.
ابن ابی‌عاصم، ابوبکر احمدبن‌عمرو شیبانی (م287ق)، الآحاد و المثانی، تحقیق: د. باسم الجوابرة، ریاض، دارالرایة، 1411ق.
ابن‌بُطّه، عبیدالله‌بن‌محمد عُکبَری (م 387ق)، الإبانة الکبری، تحقیق: رضا بن نعسان معطی، ریاض، دارالرایة، چاپ دوم، 1415ق.
إبن‌حِبّان بُستی، ابوحاتم محمدبن‌حِبّان (م354ق)، صحیح إبن‌حِبّان بترتیب إبن بلیان، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، 1414ق.
ابن‌شاهین، ابوحفص عمربن‌احمد بغدادی (م385ق)، شرح مذاهب اهل السنّة، تحقیق: عادل‌بن‌محمد، بی‌جا، مؤسسه قرطبه للنّشر و التّوزیع، 1415ق.
ابن‌عبدالبِرّ، یوسف‌بن‌عبدالله (م 463ق)، التمهید لما فی الموطّأ من المعانی و الاسانید، تحقیق: مصطفی‌بن‌احمد العلوی و محمد البکری، مغرب، وزارة عموم الاوقاف و الشؤون الاسلامیه، 1387ق.
ابن‌ماجه، محمدبن‌ماجه قزوینی (م 273ق)، سنن ابن‌ماجه، تحقیق: شعیب الارنؤوط و دیگران، بی‌جا، دارالرسالة العالمیة، 1430ق.
ابوداود سجستانی، سلیمان‌بن‌اشعث (م275ق)، سنن ابی‌داود، تحقیق: شعیب الأرنؤوط و محمد بللی، بی‌جا، دارالرسالة العالمیة، 1430ق.
ابویعلی موصلی، احمدبن‌علی (م307ق)، مسند ابی‌یعلی، تحقیق: حسین سلیم اسد، دمشق، دارالمأمون للتراث، 1404ق.
احمدبن‌حنبل، ابوعبدالله (م241ق)، مسند احمد، تحقیق: شعیب الارنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، 1420ق.
احمدی حاجی‌کلائی، حمید. "جریان‌شناسی سیاسی»، رهیافت انقلاب اسلامی". 3(1386ش): 29-44.
احمدی میانجی، علی (م1421ق)، مکاتیب الرسول، قم، دارالحدیث، 1419ق.
امیرخانی، علی. "جریان‌شناسی اصحاب حدیث از ابتدای شکل‌گیری تا دوران اقتدار اشاعره". نقد و نظر 17، 66(1391ش): 126-146.
بزّار، احمدبن‌عمرو (م292ق)، مسند البزّار، تحقیق: محفوظ الرحمن زین الله، المدینه المنوّرة، مکتبة العلوم و الحِکَم، 2009م.
بغوی، حسین‌بن‌مسعود (م 516ق)، شرح السُّنّة، تحقیق: شعیب الارنؤوط و زهیر الشاویش، بیروت، المکتب الاسلامی، چاپ دوم، 1403ق.
پاکتچی، احمد. "احادیث آفرینش آدم «عَلَی صُورَتِهِ»: چالش‌های فهم در سده‌های دوم و سوم هجری". مطالعات فهم حدیث 1، 1 (1393ش): 9-27. doi:10.30479/mfh.2015.1103
_________، تاریخ حدیث، تهران، انجمن علمی دانشجویی الهیات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ سوم، 1390ش.
ترمذی، ابوعیسی محمدبن‌عیسی (م 279ق)، سنن الترمذی، تحقیق: بشار عوّاد معروف، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1996م.
تمسکی بیدگلی، علی. "حدیث اورنگ: بازخوانی حدیث اریکه به مثابه مستند وحیانی خواندن سنّت". تحقیقات علوم قرآن و حدیث 16، 43(پاییز 1398ش): 127-147؛ doi:10.22051/tqh.2019.26943.2539
حاکم نیشابوری، محمدبن‌عبدالله (م 405ق)، المستدرک علی الصحیحین، قاهره، دارالحرمین، 1417ق.
حربی، ابراهیم‌بن‌اسحاق، غریب الحدیث، تحقیق: د. سلیمان العاید، مکه، جامعه اُمّ‌القُری، 1405ق.
حسینی جلالی، سیدمحمدرضا، «حشویه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، 1388ش.
حُمَیدی، ابوبکر عبدالله‌بن‌زبیر بن عیسی (م219ق)، مسند الحُمَیدی، تحقیق: حسین سلیم أسد، دمشق، دارالسقّا، 1996م.
خضری‌بک، محمد، تاریخ التشریع الاسلامی، قاهره، دارالتوزیع و النشر الاسلامیة، 1427ق.
خطیب بغدادی، ابوبکر احمدبن‌علی (م 463ق)، الکفایة فی علم الروایة،حیدرآباد دکن، جمعیة دائرة المعارف العثمانیة، 1357ق.
دارقطنی، ابوالحسن علی‌بن‌عمر (م385ق)، تعلیقات الدارقُطنی علی المجروحین لإبن حِبّان، تحقیق: خلیل‌بن‌محمد العربی، قاهره، الفاروق الحدیثه، 1414ق.
___________________________، سنن الدارقطنی، تحقیق: شعیب الارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1424ق.
دارمی، محمدبن‌عبدالله (م 255ق)، سنن الدارمی، تحقیق: فواز احمد زمرلی و خالد السبع العلمی، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
سعیدبن‌منصور (م227ق)، سنن سعید بن منصور، ریاض، دارالالوکة للنّشر، 1433ق.
شافعی، ابوعبدالله محمدبن‌ادریس (م204ق)، الأُمّ، بیروت، دارالمعرفه، 1410ق.
_______________________________، تفسیر الامام الشافعی، تحقیق: د. احمدبن‌مصطفی الفرّان، ریاض، دارالتدمریة، 1427ق.
_______________________________، جماع العلم، بی‌جا، دارالآثار، 1423ق.
_______________________________، مسند الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1400ق.
صنعانی، عبدالرزاق (م 211ق)، مصنّف عبدالرزّاق، تحقیق: حبیب الرحمن الأعظمی، بیروت، المکتب الاسلامی، چاپ دوم، 1403ق.
علوی، سیدحسین، جریان‌شناسی قرآن پژوهی مستشرقان در ایالات متحده آمریکا (با تأکید بر سیر تطور، رویکردها، مبانی و روش‌ها)، تهران، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1400ش.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب (م817ق)، القاموس المحیط، بیروت، مؤسسه الرّساله، چاپ هشتم، 1426ق.
قاسم‌پور، محسن، و علی مهمان‌نواز. "بررسی تغییرات إنگاره سنّت نبوی در طول دو قرن نخست هجری". پژوهشنامه تاریخ اسلام، 20(1394ش): 109-132. dor: 20.1001.1.22519726.1394.1.20.5.7
گرامی، سیدمحمدهادی، نخستین اندیشه‌های حدیثی شیعه: رویکردها، گفتمان‌ها، انگاره‌ها و جریان‌ها، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1396ش.
______________. "انگارة علم غیب در فرهنگ و اندیشة متقدم شیعه". قرآن‌پژوهی و تاریخ إنگاره‌ها (مقالات برگزیده نخستین همایش ملی کاربرد رویکرد تاریخ إنگاره در مطالعات قرآنی، به اهتمام حامد خانی، گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، 1398ش.
مروزی، محمدبن‌نصر (م294ق)، السُنّة، تحقیق: سالم احمد سلفی، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، 1408ق.
معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، تهران، کویر، چاپ هجدهم، 1398ش.
نوروزی، مجتبی، حسن نقی‌زاده، و سیدمحمد مرتضوی. "بررسی دیدگاه مخالفان احادیث عرض در اهل سنّت". علوم قرآن و حدیث، 92(1393ش): 131-159؛ doi:10.22067/naqhs.v46i1.11988. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 47 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 33 |
||