اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 400 |
| تعداد مقالات | 3,255 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,606,104 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,128,121 |
گونه‌شناسی و تحلیل رهیافت حل مشکل و تعارض در روایات دال بر «محرومیت‌های زنازادگان» | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقاله 10، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، اردیبهشت 1404 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2025.20905.2407 | ||
| نویسندگان | ||
| پوران میرزائی* 1؛ پریسا آدینه سطری2 | ||
| 1دانشیار گروه حدیث، دانشکده علوم و معارف حدیث دانشگاه قرآن و حدیث، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری مدرسی قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 08 مهر 1403، تاریخ بازنگری: 09 اردیبهشت 1404، تاریخ پذیرش: 30 بهمن 1403 | ||
| چکیده | ||
| از جمله مباحث مشکل در حوزه روایات اعتقادی، مراد ظاهری احادیث مشهور فریقین است که بر «محرومیت‌های زنازادگان» دلالت دارند. مطابق با این روایات، زنازادگان نمی‌توانند وارد بهشت شوند، حلاوت ایمان را نمی‌چشند و از والدین خود نیز بدترند. نکوهش زنازاده و بیان محرومیت او، به صِرف عملی که خود در انجام آن نقشی نداشته، به ظاهر هم با عدل خداوند متعال و هم با آیات و روایات دال بر انطباق جزای اخروی با عمل دنیوی، ناسازگار است و مکلف‌بودن این‌گونه افراد را بیهوده و عبث می‌نماید. نوشتار حاضر با گونه‌شناسی، تحلیل اسناد، توجه به خاستگاه صدوری و مکتوب، اعتبارسنجی منابع و نیز تحلیل رهیافت‌های حلی عالمان فریقین، سعی دارد به شیوه تحلیلی ـ استنتاجی، به پاسخی اقناعی در خصوص هریک از گونه‌های این مجموعه روایی دست یابد. ثمره این پژوهش، وصول به هشت گونه نقل است که چالش برخی گونه‌ها با حمل بر قضیه خارجیّه رفع می‌شود؛ برخی قضیه حقیقیّه‌ای هستند که با حمل بر مجاز، اعم از کنایه و تحذیر، حل خواهند شد و برخی گونه‌ها که در مقام بیان حقیقت هستند و چالش اصلی این حوزه را به خود اختصاص داده‌اند، با ارائه وجوه پذیرشی و تأویلی قابل حل است. از میان وجوه تأویلی «زمینه مستعد گناه و دلالت بر علت ناقصه» پاسخ قانع‌کننده‌تری می‌نماید؛ به این معنا که ولد الزنا بودن علت تامه نیست و زنازاده نیز مانند دیگران، مکلف است. البته نقش عوامل محیطی، وراثتی و ... انکارناشدنی است؛ اما در عین حال، انسان را به ارتکاب عمل مجبور نمی‌کند بلکه تنها کارش سخت‌تر خواهد بود. از این رو، اثر وراثت در سرنوشت افراد مورد تأیید است، اما این وراثت به‌عنوان یک علت ناقصه عمل می‌کند و نه علت تامه. این رویکرد نشان‌دهنده پذیرش نسبیت تأثیر وراثت در شخصیت افراد است. عدل الهی نیز با توجه به شرایط خاص هر فرد، مانند زنازادگی یا سایر عوامل محیطی، متفاوت اعمال می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توالد بر زنا؛ تعارض اخبار؛ احادیث مشکل؛ محرومت‌های زنازادگان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Typology and Analysis of Approaches to Problem-Solving and Conflict Resolution in Narrations Concerning the "Deprivations of Illegitimate Children" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Pouran Mirzaei1؛ Parisa Adineh Satri2 | ||
| 1Associate Professor of Hadith Department, Faculty of Hadith Sciences and Education, University of Quran and Hadith, Tehran, Iran. | ||
| 2PhD student in Quran and Hadith Studies, University of Quran and Hadith, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Among the problematic topics in the field of religious narrations is the apparent meaning of well-known hadiths from both Shia and Sunni sources that indicate the "Deprivations of illegitimate children." According to these narrations, illegitimate children cannot enter Paradise, do not taste the sweetness of faith, and are worse than their parents. Condemning an illegitimate child and stating their deprivation, solely for an act in which they had no role, seemingly contradicts both the justice of God and the verses and narrations indicating that the reward in the afterlife corresponds to actions in this world, rendering the obligation of such individuals futile and meaningless. The present study, through typology, document analysis, attention to the origin of issuance and writing, validation of sources, and analysis of the solution-oriented approaches of scholars from both Shia and Sunni schools of thought, aims, using an analytical-deductive method, to arrive at a convincing answer regarding each type of this collection of narrations. The result of this research is the identification of eight types of transmission. The challenge posed by some types is resolved by interpreting them as external propositions (Khārijīyyah); some are real propositions (Ḥaqīqīyyah) that will be resolved by interpreting them metaphorically, including through allusion and warning; and some types, which are intended to express the truth and constitute the main challenge in this area, can be resolved by offering acceptable and interpretive justifications. Among the interpretive justifications, "A predisposed ground for sin and indication of an incomplete cause" seems to provide a more convincing answer; meaning that being born out of wedlock is not a complete cause, and an illegitimate child, like others, is obligated. Of course, the role of environmental factors, heredity, etc., is undeniable; however, at the same time, it does not force a person to commit an act, but only makes their task more difficult. Therefore, the effect of heredity on the fate of individuals is confirmed, but this heredity acts as an incomplete cause and not a complete cause. This approach demonstrates the acceptance of the relative influence of heredity on an individual's personality. Divine justice is also applied differently, considering the specific circumstances of each individual, such as illegitimacy or other environmental factors. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Procreation through Zinā (unlawful sexual intercourse), Conflict of Reports, Solution Strategies of Both Schools of Thought, Problematic (Mushkil) Hadiths, Deprivations of Illegitimate Children | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان، قم، قلم، چاپ نهم، ۱۳۹۴ش.
ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی‌نجفی، ۱۴۰۴ق.
ابن ابی‌شیبه، عبدالله‌بن‌محمد، مصنف ابن أبی‌شیبه، بیروت، دارالتاج، ۱۴۰۹ق.
ابن ابی‌عاصم، احمدبن‌عمرو، السنه لإبن أبی‌عاصم، بیروت، المکتب الإسلامی، ۱۴۰۰ق.
ابن ابى‌حاتم، عبدالرحمن‌بن‌محمد، تفسیر القرآن العظیم، ریاض، مکتبه نزار مصطفى الباز، ۱۴۱۹ق.
ابن‌حنبل شیبانی، احمدبن‌محمد، مسند احمد، تحقیق: محمد عبدالله درویش، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق.
ابن‌خزیمه، محمدبن‌اسحاق، التوحید و إثبات صفات الرب عزوج، مصحح: ابوما‌لک احمدعلی ریا‌شی، مصر، مکتبه العلوم و الحکم، چاپ سوم، ۱۴۳۱ق.
ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن‌على، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، 1363ش.
ابن‌قولویه، جعفربن‌محمد، کامل الزیارات، محقق و مصحح: عبدالحسین امینى، نجف، دارالمرتضویة، 1356ش.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌ابن‌عمر، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
ابن‌ماجه قزوینی، محمدبن‌یزید، سنن إبن‌ماجه، مصحح: بشار عواد معروف، بیروت، دارالجیل، الاولی، ۱۴۱۸ق.
ابن‌منده، عبدالوهاب‌بن‌محمد، فوائد ابن‌مندة، محقق: خلاف محمود عبدالسمیع، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۳ق.
ابوداود سجستانی، سلیمان‌بن‌اشعث، سنن أبی‌داود، محقق: سیدمحمد سید، عبدالقادر عبدالخیر و سیدابراهیم، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۲۰ق.
ابونعیم، احمدبن‌عبدالله، حلیه الأولیاء و طبقات الأصفیاء، قاهره؛ دار أم القری، بی‌تا.
احمدبن‌عیسی، أمالی احمدبن‌عیسی، محقق: علی‌بن‌اسماعیل مؤید صنعانی، بیروت، دار محجه البیضاء، چاپ دوم، ۱۴۲۸ق.
احمدی‌روئین، سیدجمال، حسین ناصری‌مقدم، و عباسعلی سلطانی. "عدم ارث بری فرزند نامشروع از والدین طبیعی در بوته نقد". جستارهای فقهی و اصولی، 8(1396): 37-64.
برقی، احمدبن‌محمد، المحاسن، تحقیق و تصحیح: سیدجلال‌الدین حسنی، طهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
بیهقی، احمدبن‌حسین، السنن الصغیر، مصحح: عبدالمعطی امین قلعجی، کراچی، دارالأقصی، بی‌تا.
بیهقی، احمدبن‌حسین، السنن الکبری، محقق: عبدالقادر محمدعطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ سوم، ۱۴۲۴ق.
بیهقی، احمدبن‌حسین، الشعب الإیمان، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق.
بیهقی، احمدبن‌حسین، معرفة السنن و الأثار، مصحح: عبدالمعطی امین قلعجی، کراچی، دارالأقصی، ۱۴۱۲ق.
ترمذی، محمدبن‌عیسی، سنن الترمذی، محقق: احمد محمد شاکر، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۱۹ق.
توکل‌پور، محمدهادی، و محمدامین ملکی. "مجازات زانی در قتل عمدی مولود نامشروع؛ مطالعه تطبیقی در فقه امامیه و عامه". پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 34(1401): 35-64.
توکلی‌محمدی، نرجس، و عبدالهادی فقی‌زاده. "رویکردهای معنایی به وقوع مجاز در متون روایی و تأثیر آن در متن و ترجمه صحیح روایات". مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، 3(1394): ۴۹-۷۴.
ثعلبی، احمدبن‌محمد، تفسیر الثعلبی، محقق: ابی‌محمد ابن‌عاشور، بیروت، دار إحیاء التراث العربی. ۱۴۲۲ق.
حاکم‌نیشابوری، محمدبن‌عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالتاصیل، ۱۴۳۵ق.
خراسانی، محمدجواد، هدایة الأمة إلی معارف الائمة، قم، مؤسسه البعثه، ۱۴۱۶ق.
خرائطی، محمدبن‌جعفر، مساوی الأخلاق و مذمومها، جده، مکتبه السوادی، ۱۴۱۲ق.
خطیب‌بغدادی، احمدبن‌علی؛ تاریخ بغداد؛ بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
خواجویی، اسماعیل‌بن‌محمدحسین، محقق: مهدی رجایی، جامع الشتات، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۱۸ق.
دارمی، عبدالله‌بن‌عبدالرحمن، سنن الدارمی، ریاض،مرکز التراث الثقافی المغربی، ۱۴۲۱ق.
دینوری، ابن‌قتیبة، تأویل مختلف الحدیث، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
دینوری، ابوحنیفه، الاخبار الطوال، محقق: محمد عبدالمنعم عامر، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۳۷۳ش.
رضایی، محمد. "بررسی احکام حقوقی و عرفی فرزندان نامشروع در جمهوری اسلامی ایران و رویکرد نحوه حضانت آن‌ها". آراء، 10(1397): ۳۷- ۴۹.
زینلی، روح‌الله. "بررسی و نقد حدیث «ولد الزنا لا یدخل الجنه»". علوم حدیث، 103(1401): ۱۴۱- ۱۶۲.
شهیدثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، الرعایة فی علم الدرایة، قم، مکتبة آیه‌الله المرعشی، ۱۴۰۸ق.
صالحی، عباسعلی. "تحلیل مبانی نسب ولدالزنا از دیدگاه مذاهب اسلامی". پژوهشنامه مطالعات تطبیقی مذاهب فقهی، 5(1402): ۲۳۲-۲۵۴.
صدوق، محمدبن‌علی، الأمالی، قم، قسم الدراسات الإسلامیه مؤسسه البعثه، ۱۴۱۷ق.
صدوق، محمدبن‌علی، الخصال، تصحیح و تعلیق: علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۳۶۲ش.
صدوق، محمدبن‌علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، منشورات الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۳۶۸ش.
صدوق، محمدبن‌علی، علل الشرائع، قم، کتاب فروشى داورى، 1385ش.
صدوق، محمدبن‌علی، معانی الأخبار، تصحیح و تعلیق: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ش.
صنعانی، عبدالرزاق‌بن‌همام، مصنف عبدالرزاق، محقق: حبیب‌الرحمن اعظمی، بیروت، المجلس العلمی، ۱۴۰۳ق.
طباطبایی، سیدمحمدکاظم؛ رتبه‌بندی کتب حدیثی؛ رهنامه پژوهش، ۲۱ و۲۲(1394).
طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد، المعجم الأوسط، قاهره، دارالحرمین، ۱۴۱۵ق.
طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد، المعجم الکبیر، مصحح: حمدی عبدالمجید سلفی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، بی‌تا.
طبری، محمدبن‌جریر، تفسیر الطبری، قاهره، هجر، ۱۴۲۲ق.
طبری، محمدبن‌جریر، تهذیب الآثار (مسند علی (ع))، مصحح: محمود محمدشاکر، قاهره، مطبعه المدنی، بی‌تا.
طحاوی، احمدبن‌محمد، شرح مشکل الآثار، محقق: شعیب ارنووط، بیروت، مؤسسه الرساله، ۱۴۱۵ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، الأمالی، قم، مؤسسه البعثه، ۱۴۱۴ق.
عیاشى، محمدبن‌مسعود، تفسیر العیّاشی، تهران، المطبعه العلمیه، ۱۳۸۰ش.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. الکافی، قم، دارالحدیث، 1387ش.
کیخا، محمدرضا، و عبدالله فتوحی. "تحلیل و بررسی ارزش اثباتی شهادت ولد الزنا در مذاهب اسلامی". مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، ۴۱(1399): 235-250.
مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، الثانیة المصححة، ۱۴۰۳ق.
مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی (مشهور به شرح فقیه)، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۴ق.
محمدیان، علی. "عدم استماع شهادت فرزند نامشروع و مغایرت آن با کرامت انسانی". انسان‌پژوهی دینی، ۴۴(1399): 229-249.
محمدیان، علی. "نقدی بر نگره محرومیت فرزند طبیعی از تصدی امر قضاء". تحقیقات حقوقی، 95(1400): 303-327.
مسعودی، عبدالهادی، روش فهم حدیث، تهران، سمت، ۱۳۹۸ش.
مقدسی، مطهربن‌طاهر، البدء و التاریخ، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
مکارم‌شیرازى، ناصر و جعفر سبحانی، پاسخ به پرسش‌های مذهبی، قم، مدرسه امام علی بن أبی‌طالب (ع)، 1377ش.
نسائی، احمدبن‌علی، السنن الکبری للنسائی، محقق: عبدالغفار سلیمان‌بنداری، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۱ق.
ن‍وری‌‌طب‍رس‍ی، اس‍م‍ع‍ی‍ل‌ب‍ن‌اح‍م‍د، کفایة الموحدین، تهران، علمیه اسلامیه، بی‌تا.
هاشمى‌خویى، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، محقق و مصحح: ابراهیم میانجى، تهران، مکتبه الإسلامیه، ۱۴۰۰ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 31 |
||