اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 400 |
| تعداد مقالات | 3,255 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,606,099 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,128,120 |
جستاری در مصادر و قواعد فهم حدیث در آثار علامه حلی (ره) | ||
| مطالعات فهم حدیث | ||
| مقاله 8، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، اردیبهشت 1404 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/mfh.2025.20596.2389 | ||
| نویسندگان | ||
| انسیه ذوقی1؛ محمدمهدی تقدیسی* 2؛ سیده فاطمه حسینی میرصفی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره). | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره). | ||
| تاریخ دریافت: 01 مرداد 1403، تاریخ بازنگری: 10 اردیبهشت 1404، تاریخ پذیرش: 30 بهمن 1403 | ||
| چکیده | ||
| پس از تک نگاشته‌های اصحاب امامان شیعه (ع) و دانش‌مندان متقدم پس از ایشان در زمینه فهم حدیث، سه گونه تلاش علمی در این راستا صورت گرفت؛ نخست: نگارش شروح علمی بر جوامع روایی که این شیوه بیش از هزار سال ادامه یافت. دوم: تلاش‌های فقه الحدیثی با رویکرد معناشناسانه در اثنای برخی از دانش‌ها، همچون: اصول الفقه که به منظور شناخت مصادر تشریع و فهم آن‌ها از جمله احادیث مرتبط با احکام شرعی فرعی شکل گرفت و دیگری: روشمند ساختن فهم حدیث و دانشی متمایز کردن آن که در عصر فعلی صورت پذیرفته و به دانش «فقه‌الحدیث» موسوم گشته است. از مقوله دوم که تلاش‌های فقه‌الحدیثی در اثناء دانش‌های مربوطه باشد، ناگزیر باید از علامه حلی یاد کرد که به مناسبت، در آثار اصولی چندی به مباحث فقه‌الحدیثی اهتمام اکید داشته است. مقاله حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی_ تحلیلی درصدد واکاوی چنین آموزه‌هایی در گونه دوم_ یعنی آثار اصولی بخصوص کتاب‌های علامه حلی که سرشار از این گونه آموزه‌هاست_ برآمده و دریافته است که در آثار او به اموری همچون: «قرآن»، «سنت قطعیه»، «اجماع» و «عقل» به عنوان منابع قابل اعتماد، و عناصری همچون: «تجوّز»، «مورد صدور» و «نقل به‌معنی» به عنوان قواعد تأثیرگذار در فهم حدیث نگریسته شده، آن‌سان که «نسخ»، «تقیه» و «تعارض» اموری عارض بر اعتبار دلالت به منظور شناخت حدیث دارای حجیت فعلیه تلقی شده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علامه حلی؛ فقه الحدیث؛ فهم متن؛ اصول الفقه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Survey on Sources and Rules for Understanding Hadith in the Works of Allameh Hali (RA) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Encieh Zoghi1؛ Mohammad Mahdi Taghdisi2؛ Seyyedeh Fatemeh Hossini Mirsafi2 | ||
| 1PhD student in the Department of Quran and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Yadegar Imam Khomeini (RA) Branch. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Yadegar Imam Khomeini (RA) Branch. | ||
| چکیده [English] | ||
| Since ancient times, efforts have been made to comprehend Hadith, in addition to the compilations of the monographs of the Shia Imams (AS) and Muslim scholars after them. These efforts can be categorized into two main areas: Firstly, the composition of scholarly commentaries based on the principles of fiqh al-hadith, which has a history of more than a millennium within the comprehensive sources of hadith. Secondly, the formulation of principles for the understanding of Hadith, referred to as "fiqh al-hadith," which has been limited to the past century. Simultaneously, scattered attempts have been made as "logic," and more specifically, the comprehension of "Quran and Hadith texts" in the field of "Usul al-Fiqh" (Principles of jurisprudence), which can be reevaluated for its application in "fiqh al-hadith" studies. This article, utilizing a descriptive-analytical method, aims to identify such teachings within foundational works, especially in the books of Allama Hilli. It explores his views on the reliable sources, such as the Quran, definite traditions, consensus, and intellect, as well as elements like permissibility, issuance, and transfer of meanings, It also addresses matters of alterations, taqiyya (precautionary dissimulation), and contradictions, regarding them as incidental aspects affecting the credibility of the indications of Hadith. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Allameh Hali, Fiqh al-Hadith, Text Comprehension, Usul al-Fiqh | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن‌اثیر جزری، مبارک‌بن‌محمد، جامع الاصول فی أحادیث الرسول، بیروت، دارالفکر، 1417ق.
ابن‌حنبل، احمدبن‌محمد، مسند احمدبن‌حنبل، محقق: احمدمحمد شاکر، قاهره، دارالحدیث، 1416ق.
احسائی، محمدبن‌علی (ابن أبی‌الجمهور)، عوالی اللئالی، محقق: مجتبی عراقی، قم، سیدالشهداء، 1403ق.
تمیمی‌آمدی، عبدالواحد، غررالحکم، مترجم: جمال‌الدین خوانساری، تهران، دانشگاه تهران، 1366ش.
حرعاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث، 1367ش.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، اجوبة المسائل المهنائیه، قم، مطبعه خیام، 1401ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، تذکرة الفقها، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، 1414ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، تذکرة الفقها، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، 1419ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، تهذیب الوصول الی علم الاصول، محقق: محمدحسین رضوی کشمیری، لندن، مؤسسة الإمام علی (ع)،1380ش.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، قواعد الاحکام، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1413ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، مبادئ الوصول الی علم الاصول، محقق: عبدالحسین محمدعلی البقال، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ سوم، 1404ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، مختلف الشیعه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1413ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، منتهی المطلب، مشهد، مؤسسه طبع و نشر آستان رضوی مقدس، 1413ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، نهایة الوصول إلی علم الأصول، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، 1425ق.
خزاز قمی، علی‌بن‌محمد، کفایة الأثر، قم، بیدار، 1401ق.
شاهرودی، محمدرضا، و علی ثقفیان، "نقش تقیه در پیدایش اختلاف حدیث با لحاظ شرایط تاریخی (بازخوانی آراء آیت الله سیستانی) ". مطالعات فهم حدیث 10، 20(1403ش): 223-244. doi:10.30479/mfh.2024.19525.2318
صدوق، محمدبن‌علی، من لایحضره الفقیه، مصحح: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1413ق.
صفار، محمدبن‌حسن؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، قم، مکتبة آیت‌الله مرعشی‌نجفی، چاپ دوم، 1404ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، محقق: سیدمهدی رجایی، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1404ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، تهذیب الاحکام، مصحح: محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1364ش.
غفاری، علی‌اکبر، تلخیص مقباس الهدایة (للعلامة المامقانی)، تهران، چاپخانه تابش، 1369ش.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، مصحح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1362ش.
مسعودی، عبدالهادی، روش فهم حدیث، تهران،سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ چهارم، 1387ش.
مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم، مؤسسه دارالتفسیر، 1388ش.
مفید، محمدبن‌ابراهیم، الغیبة للنعمانی، محقق/ مصحح: علی اکبر غفاری، تهران، صدوق، 1397ق.
مفید، محمدبن‌ابراهیم، المسائل العکبریه، محقق: علی‌اکبر الهی‌خراسانی، بیروت، دارالمفید، چاپ دوم، 1414ق.
مفید، محمدبن‌ابراهیم، شرح عقائد الصدوق، نجف، المطبعة الحیدریة،1393ق.
میرجلیلــی، علی‌محمــد، حســن رضایــی‌هفتــادر، و یاســر ملکــی. "پیش‌فرض‌هــا و مبانــی فهــم و نقــد روایــات از دیــدگاه امــام خمینــی (ره)". مطالعــات فهــم حدیــث 7،4(1396ش): 55-79. doi:10.30479/mfh.2018.1302 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 22 |
||