برگزاری نخستین کرسی آزاد اندیشی در دانشگاه

اولین کرسی آزاداندیشی دانشگاه  با موضوع" کرسی های آزاداندیشی باید ها و نباید ها " از سوی معاونت فرهنگی و اجتماعی روز دوشنبه 28مهر ماه   با حضور  دکتر سید"ابوالحسن نایینی" رییس دانشگاه ،جمعی از استادان و دانشجویان در تالار اجتماعات دانشکده علوم انسانی برگزار شد.

نشست کرسی های آزاد اندیشی بایدها و نبایدها با شرکت سه تن از استادان به عنوان صاحبنظر و کارشناس نشست آقایان دکتر گلجانی استاد و عضو هیئت علمی گروه قرآن و حدیث، دکتر حسامی فر استاد و عضو هیئت علمی گروه فلسفه و دکتر صلح جو استاد و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه برگزار شد.

جلسه کرسی های آزاد اندیشی  رسما در ساعت 10:13 دقیقه  با ایراد مقدمه توسط  جناب آقای دکتر صلح جو،  معاون محترم فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آغاز گردید.

دکتر صلح جو: مسئله کرسی های آزاد اندیشی یکی از مسائل حیاتی و تاثیر گذار می باشد که از سال های دور یکی از شاخصه های جوامع علمی وادبی ، محافل فکری و اجتماعی مراکز گسترش دانش بوده است دین، مذهب وکشور ما از زمان گذشته مسئله آزاد اندیشی وجود داشته است. همانطور که استحضار دارید دین اسلام، پیامبر خاتم و قرآن کریم به مسئله آزاد اندیشی انسان توجه فراوانی داشته است وجلوه هایی در قرآن کریم است که خداوند اجازه می دهد هر انسانی ،هر سوالی دارد بپرسد وحتی پیغمبران در این مورد از خداوند سوال می کردند

 در قرآن داریم حضرت ابراهیم (علیه السلام ) از خداوند درخواست می نماید: خدایا زنده شدن مردگان را به من نشان بده

خداوند در پاسخش می فرماید : مگر تو ایمان نداری ؟

وحضرت ابراهیم (علیه السلام ) می فرمایند : البته که ایمان دارم ،می خواهم ایمانم گسترش یابد.

در جای دیگر در قرآن آمده است حضرت موسی از خداوند می خواهند کسی برای راهنمایی اش بفرستد

خداوند حضرت موسی را پیش حضرت خضر می فرستد وحضرت خضر به ایشان می گوید تو طاقت همراهی با من را نداری، ولی حضرت موسی همراه حضرت خضر می شود وبه هر حال طاقت نمی آورد ،سئوال و اعتراض می کند.

خداوند وقتی حضرت موسی در خواست می نماید ،او را رد نمی‏کند بلکه حضرت موسی را نقد می‏کند

هر انسانی دوست دارد هرچی تو ذهنش هست سوال کند وجواب بگیرد.

ائمه ما در جلساتی که با شرکا،کفار، ذنیق و اقوام مختلف گفتگوداشتند هرکسی می توانست هرسئوالی که داشت عنوان نماید

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، یکی از شعارهای مهم این انقلاب "آزادی " بود، دانشمندان، هنرمندان وفرهنگیان نیاز به یک فضای باز دارند که حرف هایشان را بزنند.

رهبر معظم فرمودند: این کرسی های آزاد اندیشی را در دانشگاه‏ها ومجامع علمی راه بیندازید ،البته الان این مسائل و سئوال ها یه مقدار جنبه سیاسی به خود گرفته است ،ولی ما در مسائل فکری ،فرهنگی واجتماعی نیاز به برگزاری کرسی های آزاد اندیشی داریم .

باید مسائل وموارد موجود فرهنگ سازی بشود ،اما کجا فرهنگسازی بشود؟

یکی از رسالت‏های مهم دانشگاه ودانشگاهیان همین مسئله فرهنگ سازی می باشد.

دانشگاهیان باید نیازهای جامعه را شناسایی کنند و مرحله بعد برنامه ریزی است ،باید تولید علم، راهکار، طرح عملیاتی و نقشه راه را برنامه ریزی کنند وخوب انجام شدن این موارد را نیز تحقیق و بررسی نمایند

این اولین جلسه کرسی آزاد اندیشی در ترم جدید است ،در ترم های قبل هم بوده ،خواستیم برای اینکه وظیفه‏ مان را انجام داده باشیم  به همین منظور،موضوع اولین جلسه را "کرسی های آزاد اندیشی، باید ها ونبایدها " انتخاب نمودیم

  روزهای دوشنبه ساعت 12-10 "زنگ فرهنگ " نامیده شده، در این ساعت جز موارد استثنایی هیچ کلاسی تشکیل نمی گردد و من دعوت می نمایم حتما هرهفته برنامه، همایشی در این ساعت داشته باشیم، ما 5 آمفی تئاتر در این دانشگاه داریم حتی اگر 5 کرسی نیز در هفته داشته باشیم ما آمادگی داریم واستقبال می نماییم و بعضی مطالبی که شما در کرسی ها می آموزید هرگز در کلاس ها یاد نمی‏گیرید.

کرسی های آزاد اندیشی آیین نامه مخصوص به خود دارد که در شورای فرهنگی تصویب وابلاغ گردیده است، در حال حاضر این آیین نامه در وزارت متبوع در حال بازنگری می باشد و به زودی آیین نامه جدید در اختیار دانشگاه ها قرار می‏گیرد.

 در ادامه دکتر گلجانی عضو هیئت علمی گروه قرآن و حدیث دانشکده علوم وتحقیقات اسلامی با تبیین معنی و مفهوم آزادی اظهار داشت:: آزادی حق انتخاب انسان است وتقابل ها هم بنیاد اندیشیدگی است.انسان خارج از تقابل ها حق انتخاب ندارد تقابل ها دو نوعند:پایه وغیر پایه یا مولد وتولید شونده این تقابل ها موضوع اندیشیدگی را به وجود می‏آورند و بنیاد اندیشیدگی ما در اختیار معیشت ماست.

شادی –غم

لذت –رنج

سود- زیان

کامروایی-ناکامی

ثروت – فقر

آزادی در واقع حق انتخاب و مدیریت انسان در تقابل های زندگی است که این تقابل های زندگی چون شادی، غم، لذت، سود، زیان، ثروت، فقر، شهرت، گمنامی، کامیابی ، ناکامی.. بنیاد اندیشه، فکر و مرجع ارزش ها و سطح زندگی را شکل می دهد و انسان خارج از این تقابل ها حق انتخاب ندارد این تقابل علوم مختلف و اندیشه ها را به وجود می آورد و این تقابل های بنیاد اندیشه گی  ما را شکل می دهد که چگونگی مدیریت این تقابل ها به سطح انتخاب انسان برمی گردد در جوامعی غم بر شادی مستولی شده و جامعه ای شاد محور است که سطح زندگی و بعد میزان اخلاقی جامعه را نشان می دهد

تفاوت شخصیتی ما در تقابلهای ماست

تقابلهایی داریم که مال حیات فاخر است :

خوب–بد

صدق–کذب

رئالیسم-ایده الیسم

ایمان-کفر

آرامش-اضطراب

بنیاد مادی و متافیزیکی براین تقابل ها استوار است

سبک زندگی، سطح اندیشه  وسطح اندیشه نظام اخلاقی را تعیین کرده است

تقابل ها را نمی شود از زندگی حذف کرد یعنی در واقع حذف انسان از انسان است در قرآن شما در مقابل دو تقابل قرار دارید

اگر از امکانات هستی استفاده اخلاقی کنید می‏شود شاکرا

اگر از امکانات هستی استفاده غیر اخلاقی کنید می‏شود  کفورا

در آیت الکرسی اشاره شده است :آزادی مطلق نیست ،آزادی نسبی است

اگر از استعدادهای خود استفاده کنی، رشد می یابی و هدایت شده ای ولی اگر از استعدادهای خود استفاده نکنی رشد نخواهی کرد وگمراه خواهی بود

طاغوت یعنی نظام سیاسی وسرکوب کننده، نظامی که اجازه نمی دهد مردم رشد کنند وتصمیم بگیرند

هنوز در مورد تقابل ها تعمق کافی صورت نگرفته است. در قرآن آیات فراوانی داریم که به تقابل کفر وایمان اشاره می نماید

و اگر از قرآن کفر وایمان را برداریم ،چیزی نمی ماند. واگر از اخلاق خوب و بد را برداریم اصلا بحثی از اخلاق نمی ماند

نکته دیگر در مورد آزادی، آزادی مثبت ( آزادی از ) و آزادی منفی (آزادی برای ) است

اندیشمندان در بحث اندیشه وحقوق ،آزادی از را مهمتر از آزادی برای می‏دانند ،فکر عمومی و اندیشه مردم بیشتر در" آزادی از" است

در آزادی مثبت، بایدها و نبایدها مطرح می شود، حدود مرزهای اندیشمندان تعیین می‏شود، آزادی از همیشه مهار کننده وکنترل کننده، آزادی برای است

آزادی منفی (آزادی برای ) حدود آزادی را مشخص می‏کند، در واقع آزادی را کنترل می‏کند.

در قانون اساسی ما قدرت سیاسی به بهانه امنیت حق ندارد آزادی را موقتأ یا دائمی تعطیل کند .آزادی بدون امنیت آنارشیسم است ،هرج ومرج پیش می‏آید و نظمی وجود ندارد ،همینطور امنیت بدون آزادی خطرناک است ،اسمش دیکتاتوری واستبداد است.باید به حقوق کسانی که اندیشه ی آزاد می خواهند اهمیت داد .آزادیِ از، مدیریت کننده آزادی برای است.

فرایند اندیشه بر این است که روش معین باشد، برای نتایج نا معین، هر روشی را نمیت وانید برای رسیدن به هر هدفی انتخاب کنید. روش باید مقدم بر نتایج باشد. روش باید مشخص باشد ولی نتایج پیش بینی نشده، نامعین و نامشخص هستند، حتی ممکن است نتایج با پیش داشته های صاحب اندیشه مخالف باشد. آزادیِ از را ما در نتایج نامعین داریم ولی آزادی برای را در روشمندی نتایج داریم. قرآن آزادیِ برای را قوی تر از آزادی از بیان می کند.

دکتر صلح جو ضمن تشکر از آقای دکتر گُلجانی ادامه ی بحث را به آقای دکتر حسامی فر محوّل فرمودند.

آقای دکتر حسامی فر فرمودند: در یکی از کلاس های درسی که داشتم به دانشجویان گفتم هرکدام یک مقاله آماده کنند، و بلافاصله در همین جلسه ارائه نمایند، یکی از دانشجویان گفتند بگذارید ما حرف خودمان را بزنیم، بعد در ادامه ایشان گفتند که من اجازه دادم که هر دانشجو ده دقیقه صحبت کند. ولی هیچ چیز نتوانست بگوید.

دکتر حسامی فر فرمودند:"به قول فرمایش یکی از اساتید چنین نباشد که تمام پیام ما آزادی باشد و به محض اینکه مجال آزادی برای ما فراهم کردند، هیچ چیز برای گفتن نداشته باشیم"

ما البته باید ابتدا در اندیشه به جایی برسیم سپس سراغ بحث آزادی برویم. فیلسوفان علم متدولوژی روش ها و روابط را شامل قواعد معینی می دانند که ما باید بر اساس آن الگوها حرکت کنیم تا به نتیجه ی معینی برسیم. در هر علمی در قدم اول باید تئوری مطرح کنیم و در قدم دوم داوری نماییم و مشکل در مقام داوری است. ما می توانیم از هرجا تئوری بیاوریم و دانشمندان در مقام کشف حق دارند از هر مسئله ای تئوری بیاورند ولی در مقام داوری باید تئوری ها اثبات شود.

در بحث معرفت شناسی پیدایش تئوری ها قارچ گونه است، اینطور نیست که ما پیش بینی کنیم و تئوری مطرح کنیم؛ فضا را باید برای پژوهش باز کنیم و افراد پژوهشگر را حمایت نماییم. یکی به تئوری می رسد یکی نمی رسد، پیدایش تئوری خودرو است. و ما تنها کاری که می توانیم انجام دهیم زمینه سازی است ولی در مرحله ی داوری باید فضای آزاد ایجاد کنیم و اینکه متأسّفانه فرهنگ مفاهیم نداریم. ما نقد را توهین فرض می کنیم در صورتیکه ناقد کسی است که برای صاحبنظر ارزش قائل شده است و با مطالعه ی پیشین مورد نقد قرار می دهد. برای نقادها باید عوارض سیاسی، شغلی و ... برطرف شود تا اینکه شخص با آرامش کافی به نقد بپردازد.

آیت الله شهید مطهّری می فرمایند ما در اسلام آزادی فکر داریم ولی آزادی عقیده نداریم. اندیشه ی ما انسان ها به گونه ای است که حتی ما خود نمی توانیم برای آن محدودیتی ایجاد کنیم. اندیشه خودش به ذهن می رسد، ولی آزادی عقیده قابل قبول نیست، به این آزادی نمی تاند مطلق باشد؛ آزادی اگر مطلق باشد مخالفان آزادی باید محدود شوند و این درست نیست. مهم این است که مرز کجاست، کجا مرز تعیین و محدود می شود.

1-     طرفین بحث آزاد باید وفادار به اصول منطقی باشند، مغالطه نکنند و ادب گفتگو را رعایت کنند

2-     تحمّل اندیشه ی طرف مقابل را داشته باشیم و مستبدّ به رأی نباشیم.

3-     نگرانی از تئوری های غربی نداشته باشیم

ما صاحب یک ایدئولوژی قوی هستیم، کسانی که نگرانند آشنایی کافی از ایدئولوژی اسلامی ندارند. بنیاد ما قوی است، این نقادی ها ضرورت تحوّل در اندیشه می باشد. آیت الله مطهّری فرمودند فیلسوفان و متکلّمان همدیگر را نقد کنند و ما باید مارکسیسم را در دانشکده الهیات تدریس کنیم، نباید از اندیشه ی غربی هراس داشته باشیم. اگر کسی فکر می کند اندیشه ی غربی مشکل دارد، باید بدانند فیلسوفان غربی نیز حرف های قشنگی دارند.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند: «حکمت در اختیار منافق قرار نمی گیرد، بلکه در اختیار مؤمن قرار می گیرد. حکمت را از هرکسی که گفت بشنو ولیکن حتماً قبول نکن. شما دنبال حکمت باشید از هرکسی، حتّی منافق ولی بررسی کنید آن مقدار به حق بود بپذیرید و مقداری که ناحق بود نپذیرید.»

دکتر حسامی فر در ادامه فرمودند: ما می توانیم دانش را توسعه دهیم در صورتی که خود دانشمندان همدیگر را نقد کنند. جامعه ی پویا جامعه ای است که در آن آزادی وجود داشته باشد. همه ی کسانی که استعداد دارند بروز دهند، دانشگاه محل برآوردن نیازهای جامعه است، فرهنگ سازی، پالایش فکرها و عقیده ها. از نظر علمی، صنعتی، کشاورزی اگر دانشگاه جایی نباشد که در آن اندیشه های مختلف کنکاش بشوند ما هیچ پیشرفتی نخواهیم داشت، ممکن است انحرافاتی در سنّت ها، روابط و سبک زندگی مردم وجود داشته باشد، باید مراکزی باشند که پالایش این موارد را انجام دهند. ما به عنوان خانواده ی دانشگاهی باید این کارها را انجام بدهیم. اگر اینگونه عمل نکنیم رسالت خود را انجام نداده ایم باید یک استاد کرسی تدریس مارکس را دعوت کنیم ایشان مارکس را تعریف کنند و ما نقد کنیم.

در اندیشه های استاد شهید مطهری هیچ نگرانی از اندیشه های صاحبنظران غربی وجود ندارد چرا که مبانی اندیشه ایشان قوی است و باید بدانیم تاریخ علم تاریخ اندیشه های درست نیست بلکه تاریخ اندیشه های درست و نادرست است 

و باید تمام این اندیشه های مختلف  مطرح شده و حق انتخاب به خود افراد واگذار شود.

دکتر حسامی فر ادامه داد:آزادی گاهی در معنای درونی آن است که در این زمینه فکر و عقیده انسان دچار هیچ گونه محدودیتی نخواهد بود  اما در فضای بیرونی  آزادی بیان و اندیشه مطرح می شود  که این آزادی عقیده نیز موضوع ترویج عقیده مطرح می شود.

وی با بیان اینکه پیام دین پیام فطرت است گفت:باید بپذیریم در هر کشوری مرزهایی وجود دارند که باید رعایت شوند چرا که در جامه دینی و اسلامی تفاوت هایی با جامعه لیبرال وجود دارد و می توان گفت مرز آزادی در اسلام تا آنجایی است که امنیت به خطر نیفتد.

استاد فلسفه دانشگاه افزود:اینکه استاد مطهری معتقد به آزادی مطلق و ترویج عقیده نیست به این معنا است که عقیده ای که مبتنی بر فکر نباشد نمی توان در اسلام برای آن آزادی قائل بود.

در ادامه نشست دانشجویان حاضر در جلسه سئوالات خود را به شکل شفاهی و نیز کتبی مطرح کردند که پاسخ داده شد که از جمله

• چرا در ایران آزادی تجمع واعتصاب وجود ندارد وبرای هرگونه تجمعی باید از وزارت اطلاعات اجازه گرفته شود؟

دکتر صلح جو پاسخ دادند: ما کارمند دولت هستیم ولی نمایندهِ حکومت نیستیم اگر آزادی مطلق باشد خودش موجب هرج ومرج می شود و آنارشیزم به وجود می آید.

 

 مرزها را کجا می توانیم بگذاریم ،چگونه می توان اهم و مهم را در نظر داشت،آزادی را چه کسی تعریف میکند،آزادی من با شما فرق می کند؟آزادی در دانشگاه چگونه است ؟

قرآن می فرمایدگروه های آمر به معروف و نهی از منکر یعنی همان گروه هایی که انتقاد می کنند بهترین گروه اند.از اقدام فردی یک شخص آزاد اندیشی به وجود نمی آید هر شخصی در درون خودش هم آزادی فکر و هم آزادی عقیده دارند و هیچکس هم حق ندارد آزادی فرد دیگر را محدود نماید ما دراسلام معتقد به آزادی اندیشه هستیم.حق و باطل را نمی شود با معیار افراد شناخت، شما فضا را کاملا برای شخص آزاد می گذارید تا خودش انتخاب کند.دین پیامش پیام رحمت است و هرگز نباید به زور تحمیل شود.جامعه ی دینی با جامعه ی لیبرال فرق می کند و در یک جامعه ی دینی کسی حق ترویج عقیده ندارد و اینکه عقیده بر هیچ اندیشه ای استوار نیست و ازادی عقیده اصلا وجود ندارد.

شما از آزادی صحبت می کنید ولی چرا ما دانشجویان این دانشگاه حتی حق یک تجمع کوچک نداریم ؟حتی روابط بین دانشجویان چه دختر چه پسر اینقدر محدود شده که واقعاَ نمی دانیم چگونه رفتار کنیم؟آزادی در دانشگاه چگونه است ؟

پاسخ سؤال 4: آیت الله جوادی آملی فرمودند:80% سؤالات جوانان فکری است و 8%عقیدتی(احکام) است، ما یک قسمتی هستیم از یک مجموعه بزرگ درکشور و این مسائل روابط دختر وپ سر وعفاف وحجاب بحث گسترده ای است که تنها مربوط به دانشگاه ما نمی شود

ایمان که یک امر قلبی است ،چگونه در مورد فردی ما می توانیم بگوییم از دین برگشته یا نه ،می تواند تشخیص دهد وسپس با توجه به آیه "لااکراه فی دین " بخواهد عمل کند ؟یعنی قبل وبعد از ایمان را نمی توان تشخیص داد که دیگران بخواهند درحوزه اعتقاد افراد ورود کنند وحتی توجیهی برای برخورد های شدید شود؟

اول انسان شناسی مهم است وقتی در مرحله ی انسان شناسی موفق باشیم مراحل بعدی به خوبی انجام می شود.آرامش و ایمان نیاز وجودی است ولی ثروت نیاز بیرونی است و مقام ایمان آوردن و کافر شدن پس از انسان شناسی است.افرادی که مبلغ ایمان اند اول انسان شناسی می کنند بعد اگر،ایمان به نیازهایشان پاسخ داد به سراغ دین می روند.ولی ما برعکس اقدام می کنیم ،ایمان شناخت من از من است ،انتخاب دین هم انتخابی است و در دین باید ها ونبایدها است ،هم حکمت نظری وهم حکمت عملی است ،دین را آنگونه که هست تفسیر کنید نه آنگونه که می خواهی و وقتی دین را انتخاب کردی در آن مقرراتی است که باید بپذیرید ،ما ابتدا به ضرورت مذهب مان را انتخاب می کنیم ولی بعد از بلوغ باید دین مان را با شناخت انتخاب نماییم ،و پاسخگویی ما فقط در روز معاد به پروردگار است.

 

 

 

تعداد مشاهده مقاله: 592