فصل بهار,حساسیت ها و آلرژی,پیشگیری و رژیم غذائی

آن هایی که حساسیت دارند چه غذاهایی باید بخورند؟

● حساس ها پیشگیری کنند

در فصل بهار به دلیل رویش گیاهان، گرده افشانی و غبارها، بروز بیماری هایی چون تب یونجه، آسم آلرژیک یا رینیت آلرژیک شایع می شود که ما به افرادی که از قبل می دانند این مشکل را دارند توصیه می کنیم داروهای ضدآلرژی خوراکی یا استنشاقی را به عنوان پیشگیری مصرف کنند. به افرادی که حساسیت شدید دارند پیشنهاد می کنیم تا از داروهای کورتیکواستروئیدی و ترکیبات قوی ضدالتهابی به صورت خوراکی و حتی ترکیبی خوراکی استنشاقی یا تزریقی به عنوان پیشگیری استفاده کنند. توصیه می شود این داروها حتی تا اواخر فصل و حتی تا اواسط تابستان استفاده شود. برای پیشگیری بیشتر، توصیه می شود در روزهایی که باد می آید و جریان هوا بیشتر است در محیط هایی مثل باغ ها و پارک ها که گرده ها بیشتر است حضور نیابند یا از ماسک های ویژه استفاده کنند. 

● حساسیت زدایی تدریجی جواب می دهد؟

 در برخی از کشورها از جمله ژاپن، نوع ویژه ای از ماسک وجود دارد که در صورت استفاده و حین استنشاق موجب می شود تا گرده ها به ماسک چسبیده و به مجرای تنفسی وارد نشود. الیاف سازنده این ماسک به گونه ای است که اجازه عبور به گرده ها نمی دهد.

برخی از این ماسک ها شبیه کلاه ایمنی موتورسواران است و با هواکش ویژه ای که دارد موجب می شود حداقل ذرات ریزمعلق در هوا وارد فضای تنفسی شود. این هواکش از داخل، فضا را عاری از هر گونه ذره می کند و با مکش خود موجب می شود تا فرد کمترین ذرات آلرژیک را دریافت کند. به جز داروهای ضدآلرژی مصرفی، می توان از روش دیگری نیز بهره گرفت. در این روش، عوامل آلرژی زا به صورت داروهای کم حجم و بسیار خفیف وارد بدن شده تا با شبیه سازی اثر آلرژن ها بتوان بدن را به آهستگی مقاوم کرد.

 این روش درمانی «ایمیون تراپی» نام دارد. شرط موفقیت این تکنیک آن است که عوامل حساسیت زای هر منطقه دقیقا شناخته شده و آنتی ژن های حساسیت مربوط به همان منطقه باشد. متاسفانه در بسیاری از کلینیک های آلرژی، داروهای آنتی ژن از خارج کشور وارد شده و با عوامل معمول ایجاد آلرژی در کشورمان ارتباط بومی ندارد، از این رو نتیجه درمان موفق نخواهد بود. در بهترین شرایط، شانس موفقیت این روش درمانی ۱۰ تا ۲۰ درصد است و مصرف داروهای ضدالتهابی استروئیدی و غیراستروئیدی قدم اول درمان محسوب می شود.

● رژیم غذایی برای آن هایی که حساسیت دارند

مهم ترین علائم در آلرژی بینی یا در اصطلاح رینیت آلرژیک، آبریزش، عطسه و خارش مخاط بینی، چشم ها و ورم ملتحمه چشم است اما مهم ترین علائم آلرژی های تنفسی که مهم ترین آن آسم آلرژیک است، تنگ شدن تنفس، خس خس سینه و سرفه است که ممکن است در اطفال، سرفه بیشترین علامت باشد. معمولا سرفه همراه با دفع خلط غیرچرکی و بی رنگ است.

 در بسیاری از موارد خس خس سینه دیده نمی شود اما مریض سرفه های شدید دارد و وقتی تست تنفس انجام می دهیم متوجه می شویم ظرفیت تنفسی مریض پایین آمده است و گاهی برعکس آن یعنی مریض خس خس شدید تنفسی دارد و در تست اسپیرومتری همه چیز نرمال است، بنابراین متخصصان باید به جمیع علائم توجه کنند. بیماری آسم در جوامع شهری بیشتر دیده می شود و در اکثر نقاط دنیا روند رو به رشدی پیدا کرده است اما چون در مناطق روستایی، هوا پاک تر و آلاینده های هوا کم است کمتر شایع است.

 در طب اطفال راجع به تاثیر غذاها بر آسم و آلرژی تاکید می شود اما در بالغین این طور نیست. به طور معمول، توصیه می شود افرادی که دچار درجاتی از آسم های آلرژیک هستند از مواد غذایی حاوی ادویه ها، سس های تند و غذاهای سرخ کردنی استفاده نکنند ولی من به رژیم غذایی سفت و سخت در این افراد معتقد نیستم و باید گفت عوامل آلرژی زای هوا نقش موثری در بروز این بیماری دارند.

● دستگاه تصفیه هوا مشکلی حل می کند؟

 چندنوع دستگاه وجود دارد که کمک فراوانی به بهبود وضعیت تنفس هوای سالم تر می کند. یکی از این دستگاه ها دستگاه اکسیژن ساز است. این دستگاه صرفا برای بیماران قلبی و تنفسی استفاده می شود؛ بیمارانی که به دلیل عارضه خود، مجبورند به طور مداوم از اکسیژن استفاده کنند که میزان غلظت اکسیژن با استفاده از این دستگاه به بیش از ۹۰درصد می رسد و این جایگزین کپسول هایی است که بیماران مجبور به حمل آن هستند. اما یک سری دستگاه تصفیه هوا وجود دارد که برای محیط های سربسته مثل اتاق یا محل کار بیمار مناسب و موثر است.

 این دستگاه فیلترهای ویژه ای موسوم به فیلترهای hepa دارد که قادر است هوای خارج از دستگاه را از داخل فیلترها عبور داده و موجب تصفیه هوای آلوده اتاق شود. این دستگاه ذرات معلق و حتی برخی ویروس ها را می تواند جذب کند که در پاکی هوا بسیار موثر است اما باید فیلترهای آن چندوقت یک بار تعویض شود. یک سری دیگر از دستگاه های تصفیه هوا، دستگاه های مرطوب کننده (بخور) است که از ۲ نوع بخور گرم و سرد تشکیل شده. بخور گرم از طریق جوشاندن آب و تبخیر آن است اما بخور سرد با بهره گیری از امواج ماوراء صوت، ذرات ریز آب را در فضا پراکنده می کند و رطوبت نسبی هوا را بالا می برد که برای افراد دارای آلرژی، بیماران قلبی و تنفسی و به ویژه در شهرهای با آب و هوای خشک بسیار کاربرد دارد. توصیه می شود براساس نیاز آن را تهیه کرده و در منزل به کار برد.

مسمومیت غذایی در مسافرت

خیلی از مردم برای ایام نوروز برنامه‌های مختلفی دارند، از جمله آماده‌شدن برای سفر تا خستگی یک سال کار را با پناه بردن به دامان طبیعت رفع کرده و سال نو را با آرامش روحی بیشتری آغاز کنند. اگرچه مسافرت‌های خانوادگی و دوستانه در این ایام باعث آرامش و تفریح است، اما امکان دارد برای برخی با مخاطراتی همراه باشد.

بسیاری از بیماری‌ها در اثر مسافرت‌ها و جابه‌جایی مردم از یک شهر به شهر دیگر یا از یک کشور به کشور دیگر به وجودمی‌آید.

بسیاری از این بیماری‌ها عامل عفونی دارد که مربوط به یک منطقه خاص است و با ورود افراد به آن ناحیه باعث ابتلای مسافران به آن بیماری خواهد شد.

برخی دیگر از بیماری‌ها نیز عامل میکروبی، انگلی یا ویروسی دارد.

مسمومیت‌های غذایی به دلیل حمل نادرست مواد خوراکی، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های هنگام سفر است.

بر خلاف عوامل باکتریایی و انگلی که یک دوره چند روزه برای ظهور بیماری دارد، مسمومیت‌های غذایی با فاصله چند ساعت از مصرف غذای فاسدی که به مدت طولانی خارج از یخچال نگهداری شده‌، ایجاد می‌شود. به عنوان مثال یک عامل بیماری مسمومیت غذایی با نام استافیلوکوک، گاهی به علت نگهداری طولانی‌مدت مواد لبنی مانند خامه یا شیرینی‌ها در خارج از محیط یخچال به وجود می‌آید.
راه انتقال اغلب این بیماری‌های عفونی، آب و غذای آلوده، غذای خام، تماس با دست بیمار یا حامل بیماری مانند حشره‌ها است

این عامل بیماری ممکن است با گذاشتن مواد غذایی در یخچال یا در اثر قرار گرفتن روی حرارت از بین برود، اما سم حاصل از این عفونت همچنان باقی خواهد ماند و باعث پدید آمدن مسمومیت‌های شدید می‌شود که معمولا با علائمی مانند دل درد، حالت تهوع یا گاهی اسهال تظاهر می‌یابد.

راه انتقال اغلب این بیماری‌های عفونی، آب و غذای آلوده، غذای خام، تماس با دست بیمار یا حامل بیماری مانند حشره‌ها است.

معمولا بیماری‌زایی این عوامل عفونی در محیط‌های خشک طی چند دقیقه از بین می‌رود، اما در محیط‌های مرطوب مانند سبزی‌ها و سالاد‌ها می‌تواند به مدت طولانی باقی بماند و باعث سرایت بیماری شود.
دل درد

یکی دیگر از بیماری‌های شایع حین سفر، یبوست و اسهال‌های مسافرتی است.

تحرک نداشتن به مدت طولانی مانند نشستن در ماشین می‌تواند در افرادی که زمینه یبوست یا بیماری هموروئید (بواسیر یا شقاق) دارند، ایجاد مشکل کند.

همچنین یک نوع باکتری معروف به نام اشرشیاکولای (اشرشیا کلی) باعث بروز اسهال مسافرتی می‌شود. معمولا این بیماری از یک کشور به کشور دیگر انتقال می‌یابد، اما امکان دارد از یک شهر به شهر دیگر نیز منتقل شود.

در ضمن بیماری معروفی مانند وبا که معمولا در فصل تابستان شیوع پیدا می‌کند و اغلب از طریق مسافران پاکستانی وارد مناطق جنوبی کشور می‌شود نیز ممکن است در برخی فصول سال مانند بهار شایع شود.

بنابراین مسافران باید از مصرف سبزی‌های شسته‌شده با آب آلوده و غیربهداشتی پرهیز کنند و در صورت شیوع این بیماری در یک ناحیه خاص، با دیدن علامت‌های مشکوک مانند اسهال به سرعت به پزشک مراجعه کنند تا جلوی انتشار آن گرفته شود.

انگلی در آب‌های سرد

در ضمن ممکن است کسانی که به مناطق سردسیر و کوهستانی سفر می‌کنند، مبتلا به نوعی انگل به نام ژیاردیا شوند. محل زیست این انگل در آب‌های سرد است. حتی تعداد اندک و انگشت‌شمار این انگل می‌تواند فرد را به بیماری مبتلا کند و با علائمی مانند دل درد، نفخ شکم و گاهی اسهال تظاهر یابد.
برای پیشگیری از بیماری‌های گوارشی باید افراد قبل از خوردن غذا، دست‌های خود را به خوبی بشویند

مسافران باید از آشامیدن آب چشمه‌ها، سرچشمه‌ها، رودخانه‌ها و چاه‌ها به احتمال آمیخته بودن با مدفوع انسان یا حیوان، پرهیز کنند.

بهتر است مسافران آب آشامیدنی خود را از آب‌های معدنی و استاندارد و بهداشتی تامین کنند. در صورت دسترسی نداشتن به آب‌های معدنی، بهتر است از آب‌های جوشانده‌شده یا شیر آبخوری‌هایی که توسط شهرداری علامت‌گذاری شده است، استفاده شود.

افراد دچار چاقی، دیابت و یا چربی خون بالا و همچنین افراد دارای مشکلات گوارشی بهتر است از خوردن شیرینی زیاد و پرکالری و همچنین آجیل و تنقلات پرهیز کنند و به یک نوشیدنی مانند چای یا شیرینی کوچک و میوه بسنده کنند.

همچنین با آغاز فصل بهار و میوه‌های نوبرانه مانند چغاله بادام و آلبالو خشکه، بساط دستفروشان برپا می‌شود که معمولا برای نگهداری و سنگینی چغاله‌ها از آب‌ها و سطل‌های آلوده استفاده می‌کنند. بنابراین مسافران پیش از خوردن این میوه‌ها باید به خوبی آنها را بشویند تا در حین سفر به بیماری مبتلا نشوند.

پیشگیری، مهم‌ترین اصل

پیشگیری مهم‌ترین عامل کاهش بیماری‌ها است.

برای پیشگیری از بیماری‌های گوارشی باید افراد قبل از خوردن غذا، دست‌های خود را به خوبی بشویند و از رستوران‌های بین راهی و دستفروشان و دوره‌گردهای مشکوک، به هیچ‌وجه مواد غذایی خریداری نکنند، زیرا معمولا در کنار این مراکز، دستشویی‌های بین راهی وجود دارد که به علت داشتن مگس‌ و حشره‌ فراوان، انتقال بیماری را تسریع می‌کنند.

 تهیه و تنظیم: مدیر مرکز بهداشت و درمان (دکتر زهرا حاج غلامی )