دانشگاه بین المللی امام خمینی
معاونت پژوهشی و فناوری
نشریات دانشگاه در پرتال وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات19
تعداد شماره‌ها380
تعداد مقالات3,121
تعداد مشاهده مقاله4,251,425
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,845,834
صیادی نژاد, روح اله, ایمانیان, حسین. (1394).  دو زبانگی و دو‌گانگی زبان در شعر عربیِ دورة انحطاط. لسان مبین, 6(20), 95-114.
روح اله صیادی نژاد; حسین ایمانیان. " دو زبانگی و دو‌گانگی زبان در شعر عربیِ دورة انحطاط". لسان مبین, 6, 20, 1394, 95-114.
صیادی نژاد, روح اله, ایمانیان, حسین. (1394). ' دو زبانگی و دو‌گانگی زبان در شعر عربیِ دورة انحطاط', لسان مبین, 6(20), pp. 95-114.
صیادی نژاد, روح اله, ایمانیان, حسین.  دو زبانگی و دو‌گانگی زبان در شعر عربیِ دورة انحطاط. لسان مبین, 1394; 6(20): 95-114.

 دو زبانگی و دو‌گانگی زبان در شعر عربیِ دورة انحطاط

لسان مبین
مقاله 5، دوره 6، شماره 20، مرداد 1394، صفحه 95-114    اصل مقاله (457.23 K)
نویسندگان
روح اله صیادی نژاد؛ حسین ایمانیان
تاریخ دریافت: 18 مهر 1394،  تاریخ پذیرش: 18 مهر 1394 
چکیده
دو زبانگی و دو­گانگی زبان از جمله مسائلی است که از دیر باز در همة زبان­های دنیا دیده شده است و همواره دربارة آن نگرانی­هایی مطرح بوده است؛ چرا که به باور برخی، این دو پدیده رفته رفته از رقت و انسجام زبان می­کاهد و سبب ضعف و سستی در آن می­گردد. دوگانگی زبان و دو زبانگی اگر چه با توجه به شرایط مکانی، زمانی، ﻧﮋادی، مسائل اجتماعی، اوضاع سیاسی و فرهنگی حاکم بر جامعه، متغیر است؛ اما در هر سطحی که باشد سبب ضعف زبان گردیده و اندک اندک آن را از جایگاه رفیع خود دور می­سازد. عصر مملوکی و عثمانی یا دورة انحطاط ادبی در ادبیات عرب، یکی از دوره­هایی است که در آن زبان عربی بیشتر از هر زمان دیگر دچار آمیزش زبانی گردید و از آسیب­های آن در امان نماند. به گمان می­رسد که در این عصر به دلیل حضور حاکمان غیر عرب بویژه حاکمان دارای نژاد ترک و در پی آمیزش نژادی، این پدیده بگونه­ای بارزتر و چشم­گیر­تر نسبت به دیگر دوره­های تاریخی در ادبیات عرب، خود را نشان داد. البته بهتر است برای این دوره، به جای دو زبانگی از اصطلاح چند­زبانگی بهره بگیریم؛ زیرا میان زبان­های عربی، فارسی، ترکی و گاه زبان­های دیگر ملت­های ساکن در جهان اسلام آن روز، دستکم نزد ادیبان و سیاست­مداران، پیوندی نا­گسستنی وجود داشته است. نگارندگان پژوهش پیش رو بر­آنند که ضمن آوردن نمونه­هایی از این دو پدیده در شعر عربی این دوره، به بررسی چرایی پیدایی و پیامد­های منفی و گاه مثبتی بپردازند که برای شعر عربی داشته است.
کلیدواژه‌ها
دو‌گانگی زبان؛ دو زبانگی؛ شعر عربی؛ دورة انحطاط؛ زبان فصیح و عامیانه
عنوان مقاله [English]
Bilingualism and Duality of Language in Arabic Poetry during Decadence
نویسندگان [English]
. .؛ . .
مراجع

منابع و مآخذ

الف) منابع فارسی

  1. سامرائی، ابراهیم.(1376ش). زبان­شناسی تطبیقی؛ ترجمة سید حسین سیدی، سبزوار، چاپ اول، تهران: دانشگاه تربیت معلم.

2. کالوه، لویی ژان.(1379ش). درآمدی بر زبان­شناسی اجتماعی؛ ترجمة محمد جعفر پوینده، چاپ نخست، تهران: انتشارات نقش جهان.

3. کمالی، بهناز.(1384ش). دو زبانگی؛ چاپ نخست، تهران: انتشارات مدرسه.

4. نا­شناس.(1353ش). پلی میان شعر هجائی و عروضی فارسی در قرن اول هجری ترجمه آهنگین از دو جزو قرآن مجید؛ به اهتمام و تصحیح احمد رجائی، بی­چا، تهران: انتشارات فرهنگ ایران.

5. واین رایش، اوریل.(بی­تا). برخورد زبان­ها؛ ترجمة ناصر بقایی و حمید سرهنگیان، بی­چا، تبریز: چاپخانة آذربادگان

ب)منابع عربی

  1. قرآن کریم.
  2. الأبشیهی، شهاب الدین. (1415ق- 1995م). المستطرف فی کلّ فن مستظرف؛ الطبعة الأولی، بیروت: دار الأضواء.
  3. ابن جنّی. (د.ت). الخصائص؛ تحقیق علی النجار، لا­ط، القاهرة: دارالکتب.
  4. ابن خلدون. (د.ت). المقدمة؛ الطبعة الاولی، بیروت: دار الفکر.
  5. ابن منظور، محمد بن مکرّم.(1405ق). لسان العرب؛ لا­ط، قم: أدب الحوزة.
  6. ابن نباتة المصری.(1323ق). الدیوان؛ لا­ط، القاهرة: مطبعة التمدن بعابدین.
  7. أمین، بکری شیخ.(1400ق- 1980م). مطالعات فی الشعر المملوکی والعثمانی؛ الطبعة الثالثة، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
  8. باشا، عمر موسی.(1409ق). الأدب فی بلاد الشام فی عصور الزنکیین والأیوبیین والممالیک؛ الطبعة الاولی، دمشق: دار الفکر.
  9. الجاحظ، عمرو بن بحر.(د.ت). البیان والتبیین؛ لا­ط، بیروت: دار الجیل ودار الفکر.
  10. حجازی، أحمد عارف.(2006م). دراسات لسانیة فی الحدیث النبوی؛ د. م: الطبعة الأولی، دار فرحة للنشر والتوزیع.
  11. دراج، أحمد.(2009م). ملکة اللسان إبداع الإنسان وعبقریّة المکان؛ الطبعة الثانیة، بیروت: مکتبة الآداب.
  12. سراج، نادر.(1993م). «إشکالیة الازدواجیة اللغویة فی اللسان العربی، رؤیة ألسنیة حدیثة»؛ مجلة الاجتهاد، السنة الخامسة، العدد العشرون.
  13. سلام، محمد زغلول.(د.ت). الأدب فی العصر المملوکی (الدولة الأولی)؛ لا­ط، القاهرة: دار المعارف.
  14. الشاب الظریف.( 1967م). الدیوان؛ تحقیق  شاکر هادی شکر، لا­ط، النجف: مطبعة نجف.
  15. ضیف، شوقی.(د.ت). تاریخ الأدب العربی العصر العباسی الأول؛ لا­ط، القاهرة: دار المعارف.

16. العربی، العیاشی. (2012م). لغة الطفل العربی والمنظومة اللغویة فی مجتمع المعرفة- الجزائر أنموذجا-؛ رسالة الماجستیر، الجزائر، جامعة مولود معمری، قسم اللغة العربیة وآدابها.

  1. علوی، إسماعیل وآخرون.(2007م). اللسان العربی وإشکالیة التلقّی؛ الطبعة الأولی، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
  2. فریحة، أنیس.(1989م). اللهجات وأسلوب دراستها؛ الطبعة الأولی، بیروت: دارالجیل.
  3. قندیل، محمد عیسی إبراهیم.(1409هـ- 1989م). الشعر العربی فی العصر المملوکی الثانی؛ أطروحة الدکتوراه فی اللغة العربیة وآدابها، بیروت، جامعة القدیس یوسف، کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة.

20. کاید محمود، إبراهیم.(ذوالحجة 1422ق-مارس 2002م). «العربیة الفصحی بین الاذواجیة اللغویة والثنائیة اللغویة»؛ المجلة العلمیة لجامعة الملک فیصل (العلوم الإنسانیة والإداریة)، المجلد الثالث، العدد الأول.

  1. کریم، محمد ریاض.(1996م). المقتضب فی لهجات العرب؛ لا­ط، القاهرة: جامعة القاهرة.
  2. مجیب المصری، حسین.(2001م). صلات بین العرب والفرس والترک؛ الطبعة الأولی، القاهرة: دار الثقافة للنشر.
  3. محمد خلیفه، أحمد عبد المجید.(د.ت). الشاب الظریف شاعر الحب والغزل؛ لاط، القاهرة: مکتبة الآداب.

24. محمد، محمود سالم.(1414ق - 1993م). أدب الصناع وأرباب الحرف حتی القرن العاشر الهجری؛ الطبعة الأولی، بیروت: دار الفکر المعاصر؛ دمشق: دار الفکر.

  1. یوسف، خالد إبراهیم.(2003م). الشعر العربی أیام الممالیک ومن عاصرهم من ذوی السلطان؛ الطبعة الأولی، بیروت: دار النهضة العربیة.
  2. یوسفی، محمد لطفی.(2002م). فتنة المتخیّل (الکتابة ونداء الأقاصی)؛ الطبعة الأولی، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,592
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,101


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب