نیکروش رستمی, ملیحه, جعفری, علی اکبر. (1395). نقش مراجع تقلید و علمای دینی کشور عراق در افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. لسان مبین, 5(2), 104-138.
ملیحه نیکروش رستمی; علی اکبر جعفری. "نقش مراجع تقلید و علمای دینی کشور عراق در افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران". لسان مبین, 5, 2, 1395, 104-138.
نیکروش رستمی, ملیحه, جعفری, علی اکبر. (1395). 'نقش مراجع تقلید و علمای دینی کشور عراق در افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران', لسان مبین, 5(2), pp. 104-138.
نیکروش رستمی, ملیحه, جعفری, علی اکبر. نقش مراجع تقلید و علمای دینی کشور عراق در افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. لسان مبین, 1395; 5(2): 104-138.
تاریخ دریافت: 18 فروردین 1394،
تاریخ بازنگری: 22 خرداد 1395،
تاریخ پذیرش: 31 شهریور 1395
چکیده
از آنجایی که در عصر حاضر، توانمندی در بهره مندی از قدرت نرم برای کشورها و بازیگران سیاسی مهم تلقی می شود، توجه به زمینه ها و بسترهای افزایش قدرت نرم حائز اهمیت می باشد. یکی از منابع فرهنگی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در کشورهای اسلامی و منطقه خاورمیانه، تشیع و وجود علمای شیعه است. به عبارتی دیگر، وجود مذهب تشیع در مناطق پیرامونی کشور ایران و وجود علمای دینی نیز یکی از ظرفیت های مناسبی است که زمینه های تأثیرگذاری ایران را افزایش می دهد. وجود مذهب تشیع، علمای دینی وحوزه های علمیه فعال نیز زمینه های کنشگری ایران را در کشورهای اسلامی و علی الخصوص عراق جدید فراهم می آورد و همین عوامل زمینه های همبستگی، تعامل چندجانبه و گسترش روابط سیاسی و فرهنگی را به همراه دارد.. به هر روی، این مقاله خواهان پاسخ به سوال زیر است؛ مراجع مذهبی و عالمان دینی کشور عراق از چه نقشی در ارتقاء میزان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در این کشور برخوردارند؟ فرضیه اصلی عبارت است از اینکه دیدگاه مثبت مراجع مذهبی در کشور عراق و مخصوصاً شخص آیت الله سیستانی نسبت به ایران و روابط مستمر با جمهوری اسلامی ایران، با توجه به جایگاه والای این اشخاص در جامعه عراق از نقشی مثبت در افزایش میزان قدرت نرم ایران در این کشور برخوردار است.
The role of clerics and religious scholars in Iraq, increased soft power in the Islamic Republic of Iran
نویسندگان [English]
malihe nikravesh؛
چکیده [English]
Since enjoying with soft power is currently important for states and political actors, considering the contexts of rising soft power will be crucial. One of the sources of Iran’s soft power in islamic countries and middle east is Shiism and shia scholars. In other words, the presence of shiism and religious scholars around Iran will increase the influence of Iran. In fact, the presence of shiism, religious scholars and active religious schools pave the way of Iran’s activity and maneuvering in islamic countries especially new Iraq. Such factors will bring about solidarity, multilateral relations and prolongation of political- cultural relations as well. Nevertheless, the current paper is trying to analyze the role of Iraqi local religious scholars on expansion of Iran’s soft power. The main hypothesis emphasizes upon the positive attitudes of Iraqi domiciled religious scholars especially Ayatollah Sistani about Iran as well as stable relations with Iran and their prestigious status within Iraq’s society which will increase the levels of Iran’s soft power in Iraq.
کلیدواژه‌ها [English]
New Iraq, soft power, Religious Scholars, clerics, Islamic Republic of Iran, Religious Schools
مراجع
احمدی، سید عباس؛ موسوی، الهام سادات، (1389)، جغرافیای شیعه و فرصت‌های ایران در قلمروهای شیعی جهان اسلام، در مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، چاپ اول.
امیر عبداللهیان، حسین، (1386)، دموکراسی متعارض ایالات‌متحده امریکا در عراق جدید، تهران: انتشارات مدیا، چاپ اول.
آیتی، علیرضا، (1391)، عراق، کانون تأثیرگذار، تهران: مؤسسه فرهنگی- هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ دوم.
برزگر، کیهان، (1387)، عراق جدید و نظام سیاسی- امنیتی خلیج‌فارس، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی- دفتر گسترش تولید علم، چاپ اول.
برنابلداجی، سیروس، (1383)، روند دولت‌سازی در عراق نوین؛ بایسته‌ها و رویکردهای جمهوری اسلامی ایران، نامه دفاع (5)، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک دفاعی - معاونت پژوهش، چاپ اول.
برنابلداجی، سیروس، (1391)، عراق نوین و بایسته‌های استراتژیک ایران، تهران: به نقل از پرتال جامع علوم انسانی، قابل دسترسی در: http://www.ensani.ir/fa/content
بشیریه، حسین، (1386)، آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی)، تهران: نشر نگاه معاصر، چاپ هفتم.
بیکی، مهدی، (1389)، قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی لبنان)، تهران: دانشگاه امام صادق (ع) و دبیرخانه همایش عملیات روانی، چاپ دوم.
تافلر، آلوین، (1370)، جابجایی در قدرت (دانایی و ثروت و خشونت در آستانه قرن بیست‌ویکم)، ترجمه شهین دخت خوارزمی، جلد اول، تهران: نشر نو، چاپ اول.
جعفریان، رسول، (1386)، تشیع در عراق، مرجعیت و ایران، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، چاپ اول.
جمال‌زاده، ناصر، (1387)، «نقش بسیج در تولید و توسعه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، در قدرت نرم، فرهنگ و امنیت، جلد3، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
جمشیدی، محمدحسین، (1389)، زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر (با تکیه بر تأثیرگذاری بر انقلاب اسلامی)، تهران: انتشارات پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، چاپ اول.
حسینی، سیده مطهره، (1387)، «نقش بسیج در تولید امنیت نرم»، در قدرت نرم، فرهنگ و امنیت، جلد3، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
دکمجیان، هرایر، (1377)، اسلام در انقلاب: جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ترجمه حمید احمدی، تهران: انتشارت کیهان، چاپ اول.
رشاد، افسانه، (1390)، شاخص‌ها و کارکردهای قدرت نرم در فرایند سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، نامه دفاع (4)، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، چاپ اول.
ساعد، نادر، (1390)، «جنگ نرم و نظام حقوقی بین‌المللی»، در جنگ نرم در عرصه دفاع ملی، به کوشش محمود عسگری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
عالم، عبدالرحمن، (1383)، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی، چاپ دوازدهم.
گلشن‌پژوه، محمودرضا، (1387)، جمهوری اسلامی و قدرت نرم: نگاهی به قدرت نرم‌افزاری جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک و معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول.
مریجی، شمس‌الله، (1387)، مبانی فکری و زمینه‌های اجتماعی جریان‌های معاصر عراق، قم: بوستان کتاب، چاپ اول.
نای، جوزف و دیگران، (1389)، فرسایش قدرت نرم، مردم، دولت‌ها و اعتماد، ترجمه سعید میرترابی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
هالستی، کی. جی، (1373)، مبانی تحلیل سیاست بینالملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم‌سری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، چاپ اول.
هیوود، اندرو، (1386)، مقدمه نظریه سیاسی، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: نشر قومس، چاپ اول.
احمدی، سید عباس، (1386)، «جغرافیای شیعه: نگاهی به پراکنش جغرافیایی شیعیان»، نشریه جام هفته، تهران، بی نا، سال نهم ، شماره 382، 12-2.
احمدی، فرج‌الله؛ قزوینی، حائری، (1389)، «فرآیند تدوین قانون اساسی عراق»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 40، شماره 2، تابستان، 19-37.
اردیزی، فرج‌الله، (1390)، «قدرت نرم ایران در عراق»، فصلنامه عملیات روانی، تهران: معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان بسیج مستضعفین، سال هفتم، شماره 28، 19-1.
امیری، مهدی، (1389)، «جمهوری اسلامی ایران و قدرت نرم» (معرفی کتاب)، فصلنامه راهبرد دفاعی، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، سال هشتم، شماره 28، 205-217.
ایزدی، حجت‌الله، (1387)، «مبانی قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات بسیج، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج، سال یازدهم، شماره 41، 7-30.
برنابلداجی، سیروس، (1383)، «شیعیان عراق، بررسی وضعیت جامعه‌شناختی»، فصلنامه شیعهشناسی، قم: مؤسسه شیعهشناسی، سال دوم، شماره 7، 147-185.
سیستانی، سیدعلی(11 مهر1394)، «آیت‌الله سیستانی خواستار گسترش مبارزه با داعش شد»، باشگاه خبرنگاران جوان، تهران: معاونت خبر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، کد خبر: 5343275، گروه بینالملل، 1.
پسندیده، محمود، (1379)، «نگاهی گذرا به حوزه علمیه نجف اشرف»، مجله شکوه، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، شماره 68 و 69، پاییز و زمستان، 111-119.
پیشگامی‌فرد، زهرا و دیگران، (1390)، «جایگاه قدرت نرم در قدرت ملی با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، سال بیستم، شماره 61، زمستان، 191-212.
تلاشان، حسن، (1389)، «دورنمای ژئوپلتیک شیعه در عراق»، فصلنامه شیعهشناسی، قم: موسسه شیعه شناسی، سال هشتم، شماره 31، پاییز، 109-128.
حاجی یوسفی، امیرمحمد؛ عارف‌نژاد، ابوالقاسم، (1390)، «نشانه‌شناسی گفتمان در اسلام سیاسی و مردم‌سالار آیت‌الله سیستانی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، سال ششم، شماره4، 41-74.
حسینی، سید ابراهیم، (1393)، «تبیین نظریه ولایت فقیه با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله سیستانی»، فصلنامه معرفت سیاسی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، سال ششم، شماره اول، بهار و تابستان، 83-104.
خواجه‌سروی، غلامرضا؛ رحمانی، مریم، (1391)، «انقلاب اسلامی ایران و گفتمان سیاسی شیعه در عراق»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، همدان: دانشگاه بوعلی سینا، سال اول، شماره 3، 29-58.
داداندیش، پروین؛ احدی، افسانه، (1390)، «جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه روابط خارجی، تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی، مرکز تحقیقات استراتژیک، مجمع تشخیص مصلحت نظام، سال سوم، شماره1، بهار، 143-173.
دادفر، سجاد، (1389)، «تأملی بر یکی از چالش‌های حوزه علمیه نجف در قرن بیستم»، فصلنامه مطالعات تاریخی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، شماره 28، 96-115.
رضایی،حسن، (1389)، «عراق جدید، شیعیان و انتخابات دوم پارلمانی»، فصلنامه پژوهشهای منطقه‌ای، قم: جامعه المصطفی العالمیه (مجتمع آموزش عالی امام خمینی ره)، شماره 3، بهار، 7-19.
زهره کاشانی، علی‌اکبر، (1388)، «تاریخ حوزه علمیه قم از تأسیس تا سده چهارم (تحلیلی بر زمینه‌ها و عوامل پیدایش و شکوفایی)»، فصلنامه تربیت اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سال چهارم، شماره 8، بهار و تابستان، 45-74.
سبزیان موسی‌آبادی، علیرضا، (1384)، «سقوط صدام و تأثیر آن بر جنبش اسلامی در عراق»، مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد، اصفهان: دکتر سیدجواد امامجمعهزاده(رئیس دانشکده علوم اداری و اقتصاد)، سال هفدهم، شماره 2، بهار، 1-30.
سجادپور، محمدکاظم، (1383)، «ایران و بحران بین‌المللی عراق: چالش‌ها و واکنش‌ها»، فصلنامه سیاست خارجی، تهران: وزارت امور خارجه، سال هجدهم، شماره 4، زمستان، 799-826.
سنایی، اردشیر؛ عبدالله‌پور، محمدرضا، (1388)، «رویارویی ایران و امریکا: رقابت در عرصه قدرت نرم و سخت»، فصلنامه علوم سیاسی و روابط بین الملل، تهران: دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، سال دوم، شمارگان 9-8، 158-187.
شفایی، امان‌الله؛ بهروزی‌لک، غلامرضا، (1392)، «نقش امام موسی صدر و آیت‌الله سیستانی در انسجام سیاسی جاممعه چندفرهنگی لبنان و عراق»، فصلنامه علوم سیاسی، قم: دانشگاه باقرالعلوم، سال شانزدهم، شماره 63، 61-82.
عطارزاده، مجتبی؛ خانی، اعظم، (1392)، «فرصت‌ها و چالش‌های شکل‌گیری حکومت اسلامی در عراق پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، مطالعات جهان اسلام، تهران: دانشگاه شاهد، سال اول، شماره دوم،پاییز، 115-138.
غلامی قمی، مصطفی، (1386)، «نقش شیعیان و رهبران مذهبی عراق در تحولات سده اخیر»، فصلنامه شیعهشناسی، قم: مؤسسه شیعهشناسی، شماره 7، 167-194.
قاسمی، فرج‌الله، (1388)، «مرجعیت و سیاست در عراق پس از اشغال؛ با تأکید بر اندیشه آیت‌الله سیستانی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، تهران: انجمن علوم سیاسی ایران ، سال دوازدهم، بهار، شماره 1، پیاپی 45، 111-142.
قربانی شیخ‌نشین، ارسلان؛ بشیری، سعید؛ علیزاده، جواد، (1394)،«نقش مرجعیت آیت‌الله سیستانی در روند دولت‌سازی در عراق پس از سقوط صدام»، پژوهشنامه روابط بینالملل، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دوره 8، شماره 30، 90-111.
قنبرلو، عبدالله، (1390)، «الگوهای قدرت نرم در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، تهران: سازمان بسیج اساتید ، سال اول، شماره 1، 7-36.
51.قهرمان‌پور، رحمان، (1389)، «تقدم الهام‌بخشی بر قدرت نرم در سیاست‌های کلان ج.ا.ایران در جهان اسلام»، فصلنامه راهبرد دفاعی، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، سال هشتم، شماره 28، 165-147.
52.کمالی سرپلی، عبدالقادر، (1388)، «سیر تاریخی پیدایش حوزه‌های علمیه»، سخن تاریخ، قم: مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره) وابسته به جامعه المصطفی، شماره7، 58-74.
متقی‌زاده، احمد، (1390)، «مؤلفه‌های قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، تهران: سازمان بسیج اساتید، پیش‌شماره 2، 105-127.
محقق، سید عدنان، (1389)، «نقش و کارکرد فراطایفه‌ای مرجعیت شیعه در عراق معاصر»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، تهران: مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، سال هفدهم، شماره 3، 55-72.
محمدی، علی‌اصغر، (1383)، «شیعیان عراق؛ آرمان‌ها، واقعیت‌ها و چالش‌ها»، فصلنامه شیعهشناسی، قم: مؤسسه شیعهشناسی، سال دوم، شماره 7، 187-210.
ملکی، محمدرضا؛ رازقندی، انسیه، (1390)، «دیپلماسی عمومی و دولت احمدی‌نژاد: بازی در سطح خرد در خاورمیانه»، فصلنامه علوم سیاسی، کرج: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، شماره 16، 107-132.
نای، جوزف، (1383)، «کاربرد قدرت نرم»، ترجمه سید رضا میرطاهری، فصلنامه راهبرد دفاعی، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، سال دوم، شماره 6، 46-35.
واعظی، محمود، (1387)، «تعامل ایران و امریکا در عراق»، پژوهشنامه سیاستخارجی، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 15، شهریور، 19-42.
وحیدی، موسی‌الرضا، (1386)، «فراتکنولوژی و تحول مفهوم قدرت در روابط بینالملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی ، سال دهم، شماره 4 (پیاپی 38)، 724-697
Ahmadi, Seyed Abbas (2010),"The Role of Religion in expanding of the sphere of influence; (Case Study: Shi ism and Iran), Geopolitics Quarterly, Vol. 6, No. 1.
Armistead, Leigh (2004),information operatio: warfare and the Hard Reality of soft power, Washington, Brassy.
Baldwin, D. (2003), "power and international Relations", in W. Carlsanes et al. (Ed), Handbook of V Relations, London, sage.
Nye, Joseph (2002), the paradox of American power: why the world's only superpower can't go it alone, New York, oxford university press.
