اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 400 |
| تعداد مقالات | 3,255 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,605,621 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,127,650 |
سنجش تطبیقی مولفههای حس مکان در عناصر کالبدی مساجد سنتی و معاصر شیراز (موردپژوهی مسجد حاج‌علی، مسجد مشیرالملک، مسجدالرجا و مسجد دانشگاه) | ||
| نشریه علمی اندیشه معماری | ||
| مقاله 4، دوره 4، شماره 8، مهر 1399، صفحه 40-54 اصل مقاله (1.48 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30479/at.2020.10457.1165 | ||
| نویسندگان | ||
| مرضیه شاهرودی کلور1؛ ملیحه تقی پور* 2؛ فائزه گریست3 | ||
| 1کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران | ||
| 2استادیار معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران | ||
| 3دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 28 فروردین 1398، تاریخ بازنگری: 05 خرداد 1399، تاریخ پذیرش: 05 خرداد 1399 | ||
| چکیده | ||
| بیان مساله: حس مکان و احساس هویت و تعلق مکانی، از مهم‌ترین بحران‌های معماری معاصر است. با توجه به تحولات رخ داده در طراحی مساجد و نوآوری-های پیشنهادی در طرح کالبدی، عناصر و نشانه‌های این بنا، و نظر به جایگاه ویژه این کاربری در فرهنگ ایرانی – اسلامی، این پژوهش به دنبال کشف نقش عناصر کالبدی آشنای سنتی ساختار مسجد در ارتقای حس مکان و به دنبال آن، ایجاد حس دلبستگی و تعلق به مکان مسجد بوده است. سوال تحقیق: ساختار اساسی در تحقیق حاضر بر این دو سوال استوار بوده که مولفههای کالبدی تاثیرگذار در ارتقای حس مکان در مساجد معاصر و سنتی کدامند و تاثیرگذاری آن‌ها در هر یک از ساختارهای سنتی و معاصر در شهر شیراز به چه صورت است؟ اهداف تحقیق: مقاله حاضر بر مبنای بررسی نقش مولفههای کالبدی در خلق حس مکان و ارتقای سطوح آن، با هدف ارائه تصویری مطلوب از نتیجه تقابل تفکرات معاصر و سنتی در طراحی مساجد، نگاشته شده است. دستاورد این پژوهش می‌تواند در ارائه راهکار جدید طراحی و یا جایگزینی المان‌های سنتی با نشانه‌های جدید و موثر در تقویت حس مکان مسجد مورد استفاده قرار گیرد. روش تحقیق: این تحقیق از نوع کیفی - کمی و از لحاظ هدف کاربردی می‌باشد که اطلاعات مورد نیاز در مرحله اول به صورت کتابخانه‌ای گردآوری شده و سپس معیارهای به دست آمده توسط پرسشنامه محقق‌ساخت در معرض ارزش‌گذاری توسط مخاطبین قرار داده شده‌اند. برای اثبات فرضیات تحقیق، از آزمون‌های تحلیل عاملی اکتشافی، میانگین، همبستگی و رگرسیون استفاده شده است. مقادیر بالای 0.7 ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق نشان داد نتایج، قابل استناد و معتبر هستند. مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مولفههای کالبدی در ساختار مسجد سنتی و معاصر سطوح مختلف حس مکان را تامین می‌کنند و تفاوت تنها در اولویت‌بندی آن‌هاست. ذکر این نکته ضروری است که با وجود اهمیت انکار ناشدنی عناصر نمادین و کالبدی، وجود این عناصر بدون فعالیت، سطوح بالاتر حس مکان که منجر به حفظ حیات یک مکان می‌شود را پاسخ نخواهد داد. از طرف دیگر حذف کلی این عناصر هویت‌ساز نیز، احساس تعلق و دلبستگی را تامین نخواهد کرد. بررسی ضرایب مسیر رگرسیونی به دست آمده، نشان می‌دهد که غیر از مناره و گنبد، همه مولفههای کالبدی در ساختار مساجد شیراز، دارای تاثیر مستقیم بر حس مکان می‌باشند. تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم این مولفه‌ها، در مجموع، در مساجد سنتی، بیشتر از مساجد معاصر می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حس مکان؛ عوامل کالبدی؛ نشانه‌های بصری؛ هویت و دلبستگی؛ مسجد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Comparative Evaluation of Sense of Place Components in Structural Elements of Shiraz Traditional and Contemporary Mosques The Case Study of Haji Ali Mosque, Moshir-ol-Molk Mosque, Al-Raja Mosque and Daneshgah Mosque | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Marziyeh Shahroudi Kolour1؛ Malihe Taghipour2؛ Faezeh Gerist3 | ||
| 1MSc of Architecture, Department of Architecture, Shiraz Branch, Islamic Azad University. Shiraz, Iran | ||
| 2Assistant Professor of Architecture, Department of Architecture, Shiraz Branch, Islamic Azad University. Shiraz, Iran | ||
| 3Master Student of Architecture, Department of Architecture, Shiraz Branch, Islamic Azad University. Shiraz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Statement of the problem: A place, is an identity indicator with a specific (objective-subjective) structure that adds sense to the surrounding environment. But the sense of place is not just a simple way of explaining how one perceives a place by an individual, but rather a meaningful and multi-dimensional concept, and relates to the symbolic and emotional identification of a person relative to the place. So the sense of place is based on the experience of the individual in interacting with the place that defines the relation of one's person to his environment, which is resulted from understanding his position in his place and his perceptive functions. So it goes beyond formal-physical structures and is affected by the images and mental associations of the individual over time. The sense of place is one of the most important factors in creating a demanded and positive relationship between man and the environment. The physical elements as one of the defining factors of this concept, are of particular importance because they are controllable by the designer. Research question: This paper sought to answer the question that what are the structural components in promoting the sense of place in contemporary and traditional mosques in Shiraz and what are their effects? Research purposes: The present article is based on the study of the role of physical components in creating a sense of place and improving its levels, with the aim of providing a favorable image of the contrast between contemporary and traditional thinking in the design of mosques. The achievement of this research can be used in presenting a new design solution or replacing traditional elements with new and effective signs in strengthening the sense of place of the mosque. Research Methods: Effective criterias were formulated in theoretical framework based on the opinions of the experts. After introducing the physical elements that define the abstract concept of the mosque, they are exposed to value by the audience and the results of the studies are set for each of the traditional and contemporary examples in the tables and analyzed with the help of SPSS software. Factor analysis has been done to identify the main variables affecting the sense of place, and the correlation pattern between the observed variables. For confirmation of research hypothesis, correlation test, T-test and regression test have been used. The value of 0.918 for the Cronbach's Alpha coefficient showed that the results can be cited and valid. The most important findings and conclusions of the research: The findings show that the physical components of the structure of the traditional and contemporary mosques provide different levels of sense of place, and the difference is only in their prioritization. The physical elements in traditional mosques are more closely associated with the identity of the sense of place, and in contemporary mosques, they attach to commitment and dependence on the place. It is necessary to note that despite the undeniable importance of symbolic and physical elements, like dome and minaret, the existence of these elements without activity, the higher levels of sense of place that lead to the preservation of the life of a place, will not be answered. On the other hand, eliminating the overall identity of these identity elements will not provide a sense of belonging and attachment. Investigation of regression path coefficients shows that except for minarets and dome, all physical components in the structure of Shiraz mosques have a direct impact on sense of place. The direct and indirect effects of these components are, in general, more prevalent in traditional mosques than in contemporary mosques. In this study, it was found that the physical structures are of particular importance in both samples. The resulting difference is due to the different functionality of each physical element in the structure of the mosque, commensurate with the needs of worshipers. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sense of place, Physical components, Visual signs, Identity and attachment, Mosque | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
بلخاری قهی، حسن. (1390). "مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی"، سوره مهر، تهران. توکلیان، زهرا و بهمنیکازرونی، سارا. (1394، پاییز). "بررسی چگونگی انتظام شبستان در مساجد تاریخی شیراز"، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، شمارهی 8 (سال سوم)، از 89 تا 105. حبیبی، داود؛ رحمانی، ابوالفتح؛ کسالایی، افسانه و افتخاری یوسفآباد، سید جمشید. (1397). "کنکاشی پیرامون مولفههای اثرگذار در ایجاد حس تعلق به مکان در فضاهای شهری (با تاکید بر مولفههای کالبدی و محیطی)"، پژوهشهای مکانی – فضایی، سالد دوم، شماره سوم، 80-68. حیدری، علیاکبر؛ پیوستهگر، یعقوب و کیایی، مریم. (1396). "بررسی نقش حیاط در ارتقای راندمان عملکردی مساجد با استفاده از روش چیدمان فضا"، هنرهای زیبا، دوره 22، شماره 3، از 91 تا 104. حیدری، علیاکبر؛ پیوستهگر، یعقوب و کیایی، مریم. (1396). "جایگاه پایهای ایوان در ارتقای راندمان عملکردی در مساجد"، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، سال پنجم، شماره 14، از 71 تا 86. رضایی، حسین؛ کرامتی، غزال؛ دهباشی شریف، مزین و نصیرسلامی، محمدرضا. (1397). "تبیین الگووارهای فرآیند روانشناختی حصول معنای محیطی و تحقق حس مکان با تمرکز بر نقش واسط ادراک". باغنظر، شماره 15(65)، 66-49. زارعی، آرزو و عرفانی، عطاالله. (1397). "بررسی عوامل اثرگذار در طراحی جداره سازههای نستی در ارتقای حس تعلق به مکان"، دوماهنامه علمی تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی، شماره 2 (پیاپی 10)، جلد 1، 24-13. شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط؛ کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی. صارمی، حمیدرضا و معروفی، حسام. (1396). "بررسی تطبیقی حس دلبستگی مکان در نمادهای شهری دوره اصفهانی و مدرن، نمونه موردی: میدان آزادی و نقش جهان"، ماهنامه علمی- تخصصی شباک، سال سوم، شماره 10 (پیاپی 29)، 12-1. عباسیان همدانی؛ فهیمه و دانشگر مقدم، گلرخ. (1393). "بررسی حس مکان در مساجد معاصر با طرح سنتی و نو"، مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 9، از 13 تا 22. فلاحت، محمدصادق و نوحی، سمیرا. (1391). "ماهیت نشانهها و نقش آن در ارتقای حس مکان فضای معماری"، هنرهای زیبا، دوره 17، شماره 1، از 17 تا 26. فلاحت، محمدصادق. (1384). "نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد"، هنرهای زیبا، شماره 22، از 35 تا 42. کاشی، حسین و بنیادی، ناصر. (1392). "تبیین مدل هویت مکان-حس مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن"، هنرهای زیبا، دوره 18، شمارهی 3، از 43 تا 52. کیانی، علیرضا و آرایش، شیوا. (1393). "مطالعه تطبیقی ساختار مساجد سنتی و مدرن، نمونه موردی: مساجد جامع و امام سمنان و مسجدالجواد (ع) تهران"، اولین همایش ملی عمران، معماری و توسعه پایدار، دانشگاه پیامنور، یزد. محمدمرادی، آرش؛ یزدانفر، سید عباس؛ فیضی، محسن و نوروزیان ملکی، سعید. (1398). "سنجش حس مکان و شناسایی مولفههای موثر بر آن در بافت تاریخی تهران (موردپژوهی: محله تاریخی امامزاده یحیی)"، مطالعات معماری ایران، شماره 15، 191-173. مهدوینژاد، محمدجواد؛ مشایخی، محمد و بهرامی، منیره. (1393، زمستان). "الگوهای طراحی مسجد در معماری معاصر"، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، شمارهی 5 (سال دوم)، از 3 تا 19. نگینتاجی، صمد. (1389). "مکان و حس مکان؛ بررسی نقش عوامل کالبدی در تشکیل مفهوم مکان"، منظر، شماره 13، از 24 تا 29. هیلن برند، رابرت. (1389). "معماری اسلامی"، (ب. آیت الله زاده ی شیرازی، مترجم) انتشارات روزنه، تهران. Canter, D. (1977). The psychology of place, Architectural Press. Guthey, G. T., Whiteman, G., & Elmes, M. (2014). Place and sense of place: Implications for organizational studies of sustainability. Journal of Management Inquiry, 23(3), 254-265.
Hashemnezhad, H., Heidari, A. A., & Mohammad Hoseini, P. (2013). Sense of Place” and “Place Attachment. International Journal of Architecture and Urban Development, 3(1), 5-12.
Hausmann, A., Slotow, R. O. B., Burns, J. K., & Di Minin, E. (2016). The ecosystem service of sense of place: benefits for human well-being and biodiversity conservation. Environmental conservation, 43(2), 117-127.
Jepson, D., & Sharpley, R. (2015). More than sense of place? Exploring the emotional dimension of rural tourism experiences. Journal of Sustainable Tourism, 23(8-9), 1157-1178.
Jorgensen, B. S., & Stedman, R. C. (2001). Sense of place as an attitude: Lakeshore owner’s attitudes toward their properties. Journal of environmental psychology, 21(3), 233-248.
Low, S. M., & Altman, I. (1992). Place attachment. In Place attachment (pp. 1-12). Springer US.
Norberg-Schulz, C. (1980). Genius loci: Towards a phenomenology of architecture. Rizzoli.
Proshansky, H., Fabian, A., & Kaminoff, R. (1983). Place identity: Physical world socialization of the self. Journal of Environmental Psychology, 3(1), 57-83.
Relph, E. (1976). Place and Placelessness, Pion, London.
Richardson, W.J. (1963). Heidegger: Through Phenomenology to Thought, Martinus Nijhoff, The Hague Netherlands.
Smaldone, D., Harris, C., & Sanyal, N. (2005). An exploration of place as a process: The case of Jackson Hole, WY. Journal of environmental psychology, 25(4), 397-414.
Staeheli, L. (2003). Place. In J. Agnew, K. Mitchell, & G. Toal (Eds.), A companion guide to political geography (pp. 158-170). Oxford, UK: Basil Blackwell.
Stedman, R. C. (2002). Toward a social psychology of place: Predicting behavior from place-based cognitions, attitude, and identity. Environment and behavior, 34(5), 561-581.
Stokols, D., & Shumaker, S. (1981). People in places: A transactional view of settings. New Jersey: Erlbaum.
Ujang, N., & Zakariya, K. (2015). The notion of place, place meaning and identity in urban regeneration. Procedia-social and behavioral sciences, 170, 709-717.
Urquhart, J., & Acott, T. (2014). A sense of place in cultural ecosystem services: the case of Cornish fishing communities. Society & Natural 0), Volume 1, 24-13. [In Persian] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,660 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,720 |
||
